Τη λαμπρότερη θεομητορική γιορτή της ζει
σήμερα, Σάββατο 15 Αυγούστου, η Ορθόδοξη Εκκλησία, που τιμά την Κοίμηση
της Θεοτόκου και τη μετάστασή της από τη Γη στον Ουρανό. Ελευθερώτρια,
Οδηγήτρια, Γιάτρισσα, Βρεφοκρατούσα, Γλυκοφιλούσα, Ελεούσα, Παντάνασσα,
Κεχαριτωμένη, Μολυβδοσκέπαστη, Τουρλιανή, Αθηνιώτισσα. Εκατοντάδες τα
λατρευτικά ονόματα που της δόθηκαν και αναρίθμητα τα προσκυνήματα, όπου
προστρέχουν σήμερα χιλιάδες πιστών.
Μεγαλύτερο προσκύνημα όλων αυτό της Μεγαλόχαρης στην Τήνο, όπου ο εορτασμός του Δεκαπενταύγουστου αποτελεί τη λαμπρότερη γιορτή. Χιλιάδες πιστών, πολλοί εξ αυτών γονατιστοί, κάθε χρόνο ανηφορίζουν με θρησκευτική ευλάβεια προς το Ναό της Ευαγγελίστριας για να εκπληρώσουν το τάμα τους στην εικόνα της Παναγίας. Η περιφορά του Επιταφίου και η μεγαλοπρεπής λιτάνευση της εικόνας σε ολόκληρη τη πόλη δημιουργούν θρησκευτικό δέος και συγκίνηση.
Στο διπλανό κυκλαδίτικο νησί, την Πάρο, ο παλαιοχριστιανικός ναός της Εκατονταπυλιανής, στο λιμάνι της Παροικιάς, από τις εντυπωσιακότερες εκκλησίες του Αιγαίου, φοράει τα γιορτινά του. Στην πρωτεύουσα του νησιού, χαρακτηριστική είναι η περιφορά του Επιταφίου της Παναγίας, που δίνει το έναυσμα για το παραδοσιακό γλέντι που θα ακολουθήσει με νησιωτικούς χορούς και με το κρασί της Πάρου να ρέει εν αφθονία. Την ίδια ώρα, στο λιμανάκι της Νάουσας, δεκάδες καΐκια με αναμμένες δάδες προσεγγίζουν την προβλήτα και δίνουν το σύνθημα για να αρχίσει η γιορτή.
Από την πλευρά του, ο Ποντιακός Ελληνισμός συναντάται στις πλαγιές του Βερμίου όρους, στην Ιερά Μονή της Παναγίας Σουμελά, για να γιορτάσει με θρησκευτική μεγαλοπρέπεια. Χιλιάδες προσκυνητών από ολόκληρη την Ελλάδα συρρέουν στην ιστορική εκκλησία, σύμβολο των «χαμένων πατρίδων» και της ποντιακής πίστης, όπου η Θεία Λειτουργία και ο Μεγάλος Εσπερινός της Κοίμησης της Θεοτόκου τελούνται με μεγάλη ευλάβεια. Στο αποκορύφωμα της γιορτής, ποντιακά συγκροτήματα προσφέρουν μοναδικές στιγμές με παραδοσιακούς σκοπούς και πολύωρο γλέντι.
Ξακουστά τα πανηγύρια για το «Πάσχα του καλοκαιριού» σε όλη την Ελλάδα. Από τον Βορρά μέχρι τον Νότο, από την Ανατολή ως τη Δύση ηχούν παραδοσιακοί ρυθμοί:
- Στην Αττική, πανηγύρι στήνεται το Δεκαπενταύγουστο στην Ιερά Μονή της Παναγίας των Κλειστών. Τις κατανυκτικές λειτουργίες ακολουθεί λαμπρό πανηγύρι σε κατάφυτο περιβάλλον σε υψόμετρο 410, στα βόρεια της Φυλής. Το σημαντικό αυτό μοναστήρι χρονολογείται από το 12ο αι. Στην αρχή λειτούργησε ως ανδρικό μοναστήρι και από το 1932 ανασυστάθηκε ως γυναικεία μονή.
- Στα Ζαγοροχώρια, οι εκδηλώσεις για τη γιορτή της Παναγίας είναι τριήμερες. Οι απόδημοι Ηπειρώτες επιστρέφουν για να τιμήσουν τη μνήμη της και να γιορτάσουν με παραδοσιακούς ηπειρωτικούς σκοπούς στα πατροπαράδοτα πανηγύρια που κορυφώνονται το τριήμερο Παρασκευή - Κυριακή.
- Στην Κοζάνη, οι «καβαλάρηδες της Σιάτιστας» κάθε χρόνο συγκεντρώνουν πλήθος επισκεπτών, όχι μόνο από τη Δυτική Μακεδονία, αλλά από ολόκληρη τη χώρα. Στην πόλη της Σιάτιστας, τη λειτουργία παρακολουθούν προσκυνητές καβαλάρηδες πάνω σε στολισμένα άλογα. Με το πέρας της λειτουργίας επιστρέφουν έφιπποι στην πόλη όπου πλήθος κόσμου τους περιμένει για να δώσουν το έναυσμα της γιορτής. Το έθιμο χρονολογείται από την Τουρκοκρατία, ως μια ευκαιρία για τους σκλαβωμένους Έλληνες να δείξουν τη λεβεντιά και τον πόθο τους για λευτεριά.
-Στα Θεοδώριανα 'Αρτας, το πρωί η πομπή των προσκυνητών κατεβαίνει στο χωριό από το ξωκκλήσι της Παναγίας πεζή και με την εικόνα της στα χέρια, ενώ το βράδυ με το χτύπημα της καμπάνας συγκεντρώνονται στην πλατεία του χωριού για να διασκεδάσουν και να χορέψουν το «διπλοκάγκελο».
Στην ηπειρωτική Ελλάδα, ξακουστά πανηγύρια γίνονται, επίσης, στο Τσεπέλοβο στην Τύμφη Ιωαννίνων, στην Επισκοπή της Τεγέας στην Αρκαδία, στη Βλάστη Κοζάνης, στην Παναγία Αμπελακιώτισσα στην Ορεινή Ναυπακτία, στην Ευαγγελίστρια του Βόλου, στην Παναγία Κοσμοσώτηρα στις Φέρες Έβρου κ.α.
Αλλά και η νησιωτική Ελλάδα δεν υπολείπεται στα πανηγύρια του Δεκαπενταύγουστου, από τα οποία δεσπόζουν εκείνα:
- στην Κεφαλονιά, όπου πλήθος πιστών συγκεντρώνεται κάθε χρόνο στην αυλή της Iεράς Mονής της Παναγιάς της Φιδούς στην περιοχή Mαρκόπουλου, Kεφαλονιάς για να δουν τα «φιδάκια της Παναγίας». Τα φιδάκια εμφανίζονται στο καμπαναριό και η εκκλησιαστική επιτροπή τα μεταφέρει στο προαύλιο του Iερού Nαού. Σύμφωνα με την παράδοση, τα φιδάκια φέρνουν καλή τύχη στο νησί και αν δεν εμφανιστούν, ο οιωνός είναι κακός, όπως έγινε, για παράδειγμα, τη χρονιά των μεγάλων σεισμών, μερικές δεκαετίες πριν.
- στο νησί του Παπαδιαμάντη, τη Σκιάθο, όπου το βράδυ της παραμονής γίνεται η έξοδος του επιταφίου της Παναγίας υπό τη συγκινητική μελωδία των εγκωμίων της Θεοτόκου που ψάλλουν όλοι μαζί οι Σκιαθίτες.
- στη Λέσβο, όπου στη γραφική κωμόπολη της Αγιάσου στο επίκεντρο της ημέρας είναι η ξακουστή εκκλησία της Παναγίας της Αγιάσου, όπου η ομώνυμη εικόνα είναι έργο του ευαγγελιστή Λουκά, πλασμένη με κερί και μαστίχα.
Πολλοί προσκυνητές με αφετηρία την πόλη της Μυτιλήνης περπατούν 25 χιλιόμετρα για να φτάσουν στον αυλόγυρο της Παναγιάς της Αγιασώτισσας και να διανυκτερεύσουν. Την ημέρα της γιορτής, μετά τη λειτουργία, γίνεται η περιφορά της εικόνας γύρω από το ναό και ακολουθεί ένα από τα ωραιότερα πανηγύρια του Ανατολικού Αιγαίου
- στη Θάσο, στο χωριό Παναγιά, όπου μετά τη λιτάνευση της εικόνας, που συνοδεύεται από πολυμελή μπάντα, οι πιστοί μαζεύονται στο προαύλιο της εκκλησίας και παρακάθονται στο γιορτινό τραπέζι που περιλαμβάνει πατάτες, ρύζι και μοσχάρι στιφάδο-
στην Κάρπαθο, στην οποία το πανηγύρι της Κοίμησης της Θεοτόκου, στην Όλυμπο, είναι από τα πιο κατανυκτικά. Αποκορύφωμα του παραδοσιακού εορτασμού είναι ο χορός που γίνεται στη μικρή πλατεία, μπρος στην εκκλησιά της Παναγίας, με τους οργανοπαίκτες να παίζουν τον Κάτω Χορό, αργόσυρτο και με σοβαρή διάθεση. Ξεκινά από τους άντρες και ακολουθούν οι γυναίκες ντυμένες με τις εκπληκτικής ομορφιάς παραδοσιακές γιορτινές στολές τους
- στην Πάτμο, το νησί της Ορθοδοξίας, όπου τα πάντα περιστρέφονται γύρω από το ιστορικό Μοναστήρι της Αποκάλυψης, ο χρυσοποίκιλτος επιτάφιος περιφέρεται από τους μοναχούς στα σοκάκια του νησιού, ενώ οι καμπάνες ηχούν ασταμάτητα
- στην Κάσο και στο χωριό Παναγιά, όπου γίνεται το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού. Όλα τα πατροπαράδοτα έθιμα τηρούνται με ευλάβεια και δεν είναι λίγοι οι ξενιτεμένοι Κασιώτες που επιλέγουν αυτή τη μέρα για να επισκεφθούν τον τόπο τους
- στα Κουφονήσια, όπου γιορτάζει η Παναγιά στο Κάτω Κουφονήσι. Μετά τη λειτουργία προσφέρεται φαγητό από τους ντόπιους και κατόπιν όλοι μεταφέρονται με καΐκια στο Πάνω Κουφονήσι για γλέντι με θαλασσινούς μεζέδες μέχρι πρωίας
- αλλά και στην Παναγία Σπηλιανή στη Νίσυρο, στο Μοναστήρι Παναγίας του Χάρου στους Λειψούς, στην Παναγία Φανερωμένη και στην Παναγιά τη Θαλασσινή στην 'Ανδρο, στην Παναγία Κρεμαστή στη Ρόδο, στην Παναγιά Καστριανή στην Τζια, στην Παναγιά Πανοχωριανή στην Αμοργό, στην Παναγία στη Σέριφο και στο Φιλότι της Νάξου, στην Πορταΐτισσα στην Αστυπάλαια και σε άλλες γωνιές της Ελλάδας, η ημέρα της Κοίμησης της Θεοτόκου εορτάζεται με μεγαλοπρέπεια. Τα ήθη και τα έθιμα της ημέρας συνεχίζονται από γενιά σε γενιά, σε μια προσπάθεια να κρατηθούν στο χρόνο.
Στην Κρήτη
Στην Ιερά Μονή Αγκαράθου στις 6:30 το απόγευμα, θα γίνουν η λιτάνευση της Ιεράς Εικόνας της Θεοτόκου, η ευλόγηση των άρτων και στη συνέχεια η πανηγυρική Θεία Λειτουργία.
Πλήθος κόσμου αναμένεται και στην Παναγία της Καμαριανής στη Νέα Αλικαρνασσό.
Το Σάββατο, ανήμερα της εορτής της Κοίμησης της Θεοτόκου, στις 7 το πρωί, θα τελεστούν ο όρθρος, η ευλόγηση των άρτων και η Θεία Λειτουργία, προεξάρχοντος του Πανοσιολογιότατου Αρχιμανδρίτη Μεθόδιου Βερνιδάκη, πρωτοσύγκελου της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης.
Τα μοναστήρια
Τα «καλά» τους έχουν φορέσει και τα δεκάδες μοναστήρια της Κρήτης που είναι αφιερωμένα στην Παναγιά. Τα πιο γνωστά είναι:
* Μονή Παλιανής: Η Ιερά Μονή Παλιανής είναι ένα γυναικείο μοναστήρι σε υψόμετρο 280 μ. Είναι ένα από τα παλαιότερα βυζαντινά μοναστήρια της Κρήτης και βρίσκεται 20 χλμ. από το Ηράκλειο, δίπλα στο χωριό Βενεράτο. Το μοναστήρι γιορτάζει την Κοίμηση της Θεοτόκου στις 15 Αυγούστου. Υπάρχουν αναφορές για τη Μονή από το 668 (Α” Βυζαντινή Περίοδος). Κατά την Τουρκοκρατία υπέστη πολλές καταστροφές, ενώ οι Τούρκοι σκότωσαν όλες τις μοναχές που βρίσκονταν εκεί. Ο ναός, που υπάρχει σήμερα εκεί, χτίστηκε το 1826 στη θέση του παλιού. Πρόκειται για μια από τις πιο πολυσύχναστες Μονές της Κρήτης. Ο επισκέπτης μπορεί να επισκεφθεί το μουσείο της Μονής και να θαυμάσει το πολύ παλιό και σημαντικό αρχειακό υλικό που εκθέτεται εκεί.
* Μονή Φανερωμένης: Η Ιερά Μονή Φανερωμένης βρίσκεται στα ΝΔ του όρμου Παχιά Άμμος, 24 χλμ. ανατολικά από τον Άγιο Νικόλαο και 45 χλμ. δυτικά από τη Σητεία. Έχει χτιστεί στην άκρη μιας χαράδρας και το Καθολικό του μοναστηριού βρίσκεται μέσα σε ένα σπήλαιο. Εκεί βρέθηκε και η περίφημη εικόνα της Παναγίας (Μαριάμ). Η Μονή εικάζεται ότι χτίστηκε τη Β” Βυζαντινή περίοδο (961-1204). Το μοναστήρι διαθέτει πολύ παλιές τοιχογραφίες, που δυστυχώς έχουν μαυρίσει από φωτιά που έβαλαν οι Τούρκοι.
* Μονή Πρεβέλη: Η Ιερά Μονή Πρεβέλη βρίσκεται στα νότια του νομού Ρεθύμνου, δυτικά από τις εκβολές του ποταμού Κουρταλιώτη. Η Μονή, που ιδρύθηκε το 16ο ή το 17ο αιώνα, έχει μεγάλη ιστορία και η συμβολή των μοναχών της σε όλους τους αγώνες της Ελλάδας για ανεξαρτησία είναι σημαντική. Είναι από τις πιο γνωστές και αξιοσέβαστες Μονές της Κρήτης, μέσα σε ένα κατάφυτο και καταπράσινο τοπίο! Σήμερα το μοναστήρι είναι έρημο, αλλά λειτουργεί μουσείο με αρκετό αρχειακό υλικό, εκκλησιαστικά έγγραφα, άμφια και άλλα.
* Μονή Κουδουμά: Η Μονή Κουδουμά βρίσκεται στις νότιες ακτές του νομού Ηρακλείου. Έχει κτιστεί κοντά σε όρμο και απέχει περίπου 40 μέτρα από τη θάλασσα. Η πρόσβασή της είναι δύσκολη, μιας και πρέπει να κατηφορίσετε με το αυτοκίνητο έναν άγριο χωματόδρομο γεμάτο στροφές. Το τοπίο όμως που θα συναντήσετε κατά τη διαδρομή θα σας ανταμείψει! Ο ναός της Μονής είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου και το ιερό του βρίσκεται μέσα σε ένα μικρό σπήλαιο. Σπήλαια υπάρχουν γενικά στην περιοχή, όπου εκεί διαμένουν μέχρι και σήμερα αρκετοί μοναχοί. Η Μονή στη σημερινή της μορφή χτίστηκε από Κρητικούς μοναχούς λίγο μετά το 1870. Παλαιότερα είχε καταστραφεί από πειρατές και ήταν για αρκετά χρόνια έρημη. Αξίζει να βρεθείτε στη Μονή Κουδουμά όχι μόνο για την ιερότητα του χώρου, αλλά και για την πανέμορφη διαδρομή που θα σας κόψει την ανάσα, καθώς και για την πεντακάθαρη βοτσαλωτή παραλία της!
* Μονή Οδηγητρίας: Η Μονή Οδηγητρίας Γωνιάς Κολυμβαρίου είναι αυτή που συγκεντρώνει κάθε χρόνο πλήθος πιστών. Αποτελεί για τα Χανιά, ίσως, το κύριο σημείο αναφοράς για τη γιορτή του Δεκαπενταύγουστου. Τόσο την παραμονή όσο και την ημέρα της εορτής οι πιστοί που συρρέουν στη Μονή είναι χιλιάδες.
* Μονή Χρυσοσκαλίτισσας: Η Μονή Χρυσοσκαλίτισσας βρίσκεται 76 χλμ. νοτιοδυτικά από τα Χανιά, στο δρόμο για το περίφημο Ελαφονήσι με τις άσπρες αμμουδιές του. Το μοναστήρι είναι χτισμένο πάνω σε έναν ψηλό βράχο, οπότε θα χρειαστεί να ανηφορίσετε για να προσκυνήσετε. Αξίζει όμως τον κόπο, μιας και μόλις φτάσετε θα αντικρίσετε ένα κατάλευκο μοναστήρι με θέα στο Λιβυκό Πέλαγος. Η παράδοση λέει ότι το τελευταίο σκαλί από τα 90 που έχει η Μονή ήταν χρυσό, γι” αυτό και ονομάστηκε Μονή Χρυσοσκαλίτισσας. Δυστυχώς, δεν είναι γνωστή η χρονολογία ίδρυσής της. Γιορτάζει στις 15 Αυγούστου.
* Παναγία Χαρακιανή: H Κοίμηση της Θεοτόκου στο Χάρακα Μυλοποτάμου είναι ένα παγκρήτιο προσκύνημα, ιερό και καθαγιασμένο και από την ιστορία και από την ευλάβεια των χριστιανών στη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Xαρακιανής. O χώρος αυτός συνδέεται με τις μοναστικές και ασκητικές μνήμες της ευρύτερης περιοχής που συνθέτουν την εικόνα ενός ιερού τόπου με ιδιαίτερη λατρευτική σημασία. Οικογένειες ολόκληρες από τα γύρω χωριά διαλέγουν από μια χαρουπιά, φτιάχνουν κάτω από τα κλαδιά των δέντρων καλύβες και μένουν εκεί ολόκληρο το Δεκαπενταύγουστο, αφήνοντας την καθημερινότητα για να μπορέσουν να προσηλωθούν στη γιορτή.
Μεγαλύτερο προσκύνημα όλων αυτό της Μεγαλόχαρης στην Τήνο, όπου ο εορτασμός του Δεκαπενταύγουστου αποτελεί τη λαμπρότερη γιορτή. Χιλιάδες πιστών, πολλοί εξ αυτών γονατιστοί, κάθε χρόνο ανηφορίζουν με θρησκευτική ευλάβεια προς το Ναό της Ευαγγελίστριας για να εκπληρώσουν το τάμα τους στην εικόνα της Παναγίας. Η περιφορά του Επιταφίου και η μεγαλοπρεπής λιτάνευση της εικόνας σε ολόκληρη τη πόλη δημιουργούν θρησκευτικό δέος και συγκίνηση.
Στο διπλανό κυκλαδίτικο νησί, την Πάρο, ο παλαιοχριστιανικός ναός της Εκατονταπυλιανής, στο λιμάνι της Παροικιάς, από τις εντυπωσιακότερες εκκλησίες του Αιγαίου, φοράει τα γιορτινά του. Στην πρωτεύουσα του νησιού, χαρακτηριστική είναι η περιφορά του Επιταφίου της Παναγίας, που δίνει το έναυσμα για το παραδοσιακό γλέντι που θα ακολουθήσει με νησιωτικούς χορούς και με το κρασί της Πάρου να ρέει εν αφθονία. Την ίδια ώρα, στο λιμανάκι της Νάουσας, δεκάδες καΐκια με αναμμένες δάδες προσεγγίζουν την προβλήτα και δίνουν το σύνθημα για να αρχίσει η γιορτή.
Από την πλευρά του, ο Ποντιακός Ελληνισμός συναντάται στις πλαγιές του Βερμίου όρους, στην Ιερά Μονή της Παναγίας Σουμελά, για να γιορτάσει με θρησκευτική μεγαλοπρέπεια. Χιλιάδες προσκυνητών από ολόκληρη την Ελλάδα συρρέουν στην ιστορική εκκλησία, σύμβολο των «χαμένων πατρίδων» και της ποντιακής πίστης, όπου η Θεία Λειτουργία και ο Μεγάλος Εσπερινός της Κοίμησης της Θεοτόκου τελούνται με μεγάλη ευλάβεια. Στο αποκορύφωμα της γιορτής, ποντιακά συγκροτήματα προσφέρουν μοναδικές στιγμές με παραδοσιακούς σκοπούς και πολύωρο γλέντι.
Ξακουστά τα πανηγύρια για το «Πάσχα του καλοκαιριού» σε όλη την Ελλάδα. Από τον Βορρά μέχρι τον Νότο, από την Ανατολή ως τη Δύση ηχούν παραδοσιακοί ρυθμοί:
- Στην Αττική, πανηγύρι στήνεται το Δεκαπενταύγουστο στην Ιερά Μονή της Παναγίας των Κλειστών. Τις κατανυκτικές λειτουργίες ακολουθεί λαμπρό πανηγύρι σε κατάφυτο περιβάλλον σε υψόμετρο 410, στα βόρεια της Φυλής. Το σημαντικό αυτό μοναστήρι χρονολογείται από το 12ο αι. Στην αρχή λειτούργησε ως ανδρικό μοναστήρι και από το 1932 ανασυστάθηκε ως γυναικεία μονή.
- Στα Ζαγοροχώρια, οι εκδηλώσεις για τη γιορτή της Παναγίας είναι τριήμερες. Οι απόδημοι Ηπειρώτες επιστρέφουν για να τιμήσουν τη μνήμη της και να γιορτάσουν με παραδοσιακούς ηπειρωτικούς σκοπούς στα πατροπαράδοτα πανηγύρια που κορυφώνονται το τριήμερο Παρασκευή - Κυριακή.
- Στην Κοζάνη, οι «καβαλάρηδες της Σιάτιστας» κάθε χρόνο συγκεντρώνουν πλήθος επισκεπτών, όχι μόνο από τη Δυτική Μακεδονία, αλλά από ολόκληρη τη χώρα. Στην πόλη της Σιάτιστας, τη λειτουργία παρακολουθούν προσκυνητές καβαλάρηδες πάνω σε στολισμένα άλογα. Με το πέρας της λειτουργίας επιστρέφουν έφιπποι στην πόλη όπου πλήθος κόσμου τους περιμένει για να δώσουν το έναυσμα της γιορτής. Το έθιμο χρονολογείται από την Τουρκοκρατία, ως μια ευκαιρία για τους σκλαβωμένους Έλληνες να δείξουν τη λεβεντιά και τον πόθο τους για λευτεριά.
-Στα Θεοδώριανα 'Αρτας, το πρωί η πομπή των προσκυνητών κατεβαίνει στο χωριό από το ξωκκλήσι της Παναγίας πεζή και με την εικόνα της στα χέρια, ενώ το βράδυ με το χτύπημα της καμπάνας συγκεντρώνονται στην πλατεία του χωριού για να διασκεδάσουν και να χορέψουν το «διπλοκάγκελο».
Στην ηπειρωτική Ελλάδα, ξακουστά πανηγύρια γίνονται, επίσης, στο Τσεπέλοβο στην Τύμφη Ιωαννίνων, στην Επισκοπή της Τεγέας στην Αρκαδία, στη Βλάστη Κοζάνης, στην Παναγία Αμπελακιώτισσα στην Ορεινή Ναυπακτία, στην Ευαγγελίστρια του Βόλου, στην Παναγία Κοσμοσώτηρα στις Φέρες Έβρου κ.α.
Αλλά και η νησιωτική Ελλάδα δεν υπολείπεται στα πανηγύρια του Δεκαπενταύγουστου, από τα οποία δεσπόζουν εκείνα:
- στην Κεφαλονιά, όπου πλήθος πιστών συγκεντρώνεται κάθε χρόνο στην αυλή της Iεράς Mονής της Παναγιάς της Φιδούς στην περιοχή Mαρκόπουλου, Kεφαλονιάς για να δουν τα «φιδάκια της Παναγίας». Τα φιδάκια εμφανίζονται στο καμπαναριό και η εκκλησιαστική επιτροπή τα μεταφέρει στο προαύλιο του Iερού Nαού. Σύμφωνα με την παράδοση, τα φιδάκια φέρνουν καλή τύχη στο νησί και αν δεν εμφανιστούν, ο οιωνός είναι κακός, όπως έγινε, για παράδειγμα, τη χρονιά των μεγάλων σεισμών, μερικές δεκαετίες πριν.
- στο νησί του Παπαδιαμάντη, τη Σκιάθο, όπου το βράδυ της παραμονής γίνεται η έξοδος του επιταφίου της Παναγίας υπό τη συγκινητική μελωδία των εγκωμίων της Θεοτόκου που ψάλλουν όλοι μαζί οι Σκιαθίτες.
- στη Λέσβο, όπου στη γραφική κωμόπολη της Αγιάσου στο επίκεντρο της ημέρας είναι η ξακουστή εκκλησία της Παναγίας της Αγιάσου, όπου η ομώνυμη εικόνα είναι έργο του ευαγγελιστή Λουκά, πλασμένη με κερί και μαστίχα.
Πολλοί προσκυνητές με αφετηρία την πόλη της Μυτιλήνης περπατούν 25 χιλιόμετρα για να φτάσουν στον αυλόγυρο της Παναγιάς της Αγιασώτισσας και να διανυκτερεύσουν. Την ημέρα της γιορτής, μετά τη λειτουργία, γίνεται η περιφορά της εικόνας γύρω από το ναό και ακολουθεί ένα από τα ωραιότερα πανηγύρια του Ανατολικού Αιγαίου
- στη Θάσο, στο χωριό Παναγιά, όπου μετά τη λιτάνευση της εικόνας, που συνοδεύεται από πολυμελή μπάντα, οι πιστοί μαζεύονται στο προαύλιο της εκκλησίας και παρακάθονται στο γιορτινό τραπέζι που περιλαμβάνει πατάτες, ρύζι και μοσχάρι στιφάδο-
στην Κάρπαθο, στην οποία το πανηγύρι της Κοίμησης της Θεοτόκου, στην Όλυμπο, είναι από τα πιο κατανυκτικά. Αποκορύφωμα του παραδοσιακού εορτασμού είναι ο χορός που γίνεται στη μικρή πλατεία, μπρος στην εκκλησιά της Παναγίας, με τους οργανοπαίκτες να παίζουν τον Κάτω Χορό, αργόσυρτο και με σοβαρή διάθεση. Ξεκινά από τους άντρες και ακολουθούν οι γυναίκες ντυμένες με τις εκπληκτικής ομορφιάς παραδοσιακές γιορτινές στολές τους
- στην Πάτμο, το νησί της Ορθοδοξίας, όπου τα πάντα περιστρέφονται γύρω από το ιστορικό Μοναστήρι της Αποκάλυψης, ο χρυσοποίκιλτος επιτάφιος περιφέρεται από τους μοναχούς στα σοκάκια του νησιού, ενώ οι καμπάνες ηχούν ασταμάτητα
- στην Κάσο και στο χωριό Παναγιά, όπου γίνεται το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού. Όλα τα πατροπαράδοτα έθιμα τηρούνται με ευλάβεια και δεν είναι λίγοι οι ξενιτεμένοι Κασιώτες που επιλέγουν αυτή τη μέρα για να επισκεφθούν τον τόπο τους
- στα Κουφονήσια, όπου γιορτάζει η Παναγιά στο Κάτω Κουφονήσι. Μετά τη λειτουργία προσφέρεται φαγητό από τους ντόπιους και κατόπιν όλοι μεταφέρονται με καΐκια στο Πάνω Κουφονήσι για γλέντι με θαλασσινούς μεζέδες μέχρι πρωίας
- αλλά και στην Παναγία Σπηλιανή στη Νίσυρο, στο Μοναστήρι Παναγίας του Χάρου στους Λειψούς, στην Παναγία Φανερωμένη και στην Παναγιά τη Θαλασσινή στην 'Ανδρο, στην Παναγία Κρεμαστή στη Ρόδο, στην Παναγιά Καστριανή στην Τζια, στην Παναγιά Πανοχωριανή στην Αμοργό, στην Παναγία στη Σέριφο και στο Φιλότι της Νάξου, στην Πορταΐτισσα στην Αστυπάλαια και σε άλλες γωνιές της Ελλάδας, η ημέρα της Κοίμησης της Θεοτόκου εορτάζεται με μεγαλοπρέπεια. Τα ήθη και τα έθιμα της ημέρας συνεχίζονται από γενιά σε γενιά, σε μια προσπάθεια να κρατηθούν στο χρόνο.
Στην Κρήτη
Στην Ιερά Μονή Αγκαράθου στις 6:30 το απόγευμα, θα γίνουν η λιτάνευση της Ιεράς Εικόνας της Θεοτόκου, η ευλόγηση των άρτων και στη συνέχεια η πανηγυρική Θεία Λειτουργία.
Πλήθος κόσμου αναμένεται και στην Παναγία της Καμαριανής στη Νέα Αλικαρνασσό.
Το Σάββατο, ανήμερα της εορτής της Κοίμησης της Θεοτόκου, στις 7 το πρωί, θα τελεστούν ο όρθρος, η ευλόγηση των άρτων και η Θεία Λειτουργία, προεξάρχοντος του Πανοσιολογιότατου Αρχιμανδρίτη Μεθόδιου Βερνιδάκη, πρωτοσύγκελου της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης.
Τα μοναστήρια
Τα «καλά» τους έχουν φορέσει και τα δεκάδες μοναστήρια της Κρήτης που είναι αφιερωμένα στην Παναγιά. Τα πιο γνωστά είναι:
* Μονή Παλιανής: Η Ιερά Μονή Παλιανής είναι ένα γυναικείο μοναστήρι σε υψόμετρο 280 μ. Είναι ένα από τα παλαιότερα βυζαντινά μοναστήρια της Κρήτης και βρίσκεται 20 χλμ. από το Ηράκλειο, δίπλα στο χωριό Βενεράτο. Το μοναστήρι γιορτάζει την Κοίμηση της Θεοτόκου στις 15 Αυγούστου. Υπάρχουν αναφορές για τη Μονή από το 668 (Α” Βυζαντινή Περίοδος). Κατά την Τουρκοκρατία υπέστη πολλές καταστροφές, ενώ οι Τούρκοι σκότωσαν όλες τις μοναχές που βρίσκονταν εκεί. Ο ναός, που υπάρχει σήμερα εκεί, χτίστηκε το 1826 στη θέση του παλιού. Πρόκειται για μια από τις πιο πολυσύχναστες Μονές της Κρήτης. Ο επισκέπτης μπορεί να επισκεφθεί το μουσείο της Μονής και να θαυμάσει το πολύ παλιό και σημαντικό αρχειακό υλικό που εκθέτεται εκεί.
* Μονή Φανερωμένης: Η Ιερά Μονή Φανερωμένης βρίσκεται στα ΝΔ του όρμου Παχιά Άμμος, 24 χλμ. ανατολικά από τον Άγιο Νικόλαο και 45 χλμ. δυτικά από τη Σητεία. Έχει χτιστεί στην άκρη μιας χαράδρας και το Καθολικό του μοναστηριού βρίσκεται μέσα σε ένα σπήλαιο. Εκεί βρέθηκε και η περίφημη εικόνα της Παναγίας (Μαριάμ). Η Μονή εικάζεται ότι χτίστηκε τη Β” Βυζαντινή περίοδο (961-1204). Το μοναστήρι διαθέτει πολύ παλιές τοιχογραφίες, που δυστυχώς έχουν μαυρίσει από φωτιά που έβαλαν οι Τούρκοι.
* Μονή Πρεβέλη: Η Ιερά Μονή Πρεβέλη βρίσκεται στα νότια του νομού Ρεθύμνου, δυτικά από τις εκβολές του ποταμού Κουρταλιώτη. Η Μονή, που ιδρύθηκε το 16ο ή το 17ο αιώνα, έχει μεγάλη ιστορία και η συμβολή των μοναχών της σε όλους τους αγώνες της Ελλάδας για ανεξαρτησία είναι σημαντική. Είναι από τις πιο γνωστές και αξιοσέβαστες Μονές της Κρήτης, μέσα σε ένα κατάφυτο και καταπράσινο τοπίο! Σήμερα το μοναστήρι είναι έρημο, αλλά λειτουργεί μουσείο με αρκετό αρχειακό υλικό, εκκλησιαστικά έγγραφα, άμφια και άλλα.
* Μονή Κουδουμά: Η Μονή Κουδουμά βρίσκεται στις νότιες ακτές του νομού Ηρακλείου. Έχει κτιστεί κοντά σε όρμο και απέχει περίπου 40 μέτρα από τη θάλασσα. Η πρόσβασή της είναι δύσκολη, μιας και πρέπει να κατηφορίσετε με το αυτοκίνητο έναν άγριο χωματόδρομο γεμάτο στροφές. Το τοπίο όμως που θα συναντήσετε κατά τη διαδρομή θα σας ανταμείψει! Ο ναός της Μονής είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου και το ιερό του βρίσκεται μέσα σε ένα μικρό σπήλαιο. Σπήλαια υπάρχουν γενικά στην περιοχή, όπου εκεί διαμένουν μέχρι και σήμερα αρκετοί μοναχοί. Η Μονή στη σημερινή της μορφή χτίστηκε από Κρητικούς μοναχούς λίγο μετά το 1870. Παλαιότερα είχε καταστραφεί από πειρατές και ήταν για αρκετά χρόνια έρημη. Αξίζει να βρεθείτε στη Μονή Κουδουμά όχι μόνο για την ιερότητα του χώρου, αλλά και για την πανέμορφη διαδρομή που θα σας κόψει την ανάσα, καθώς και για την πεντακάθαρη βοτσαλωτή παραλία της!
* Μονή Οδηγητρίας: Η Μονή Οδηγητρίας Γωνιάς Κολυμβαρίου είναι αυτή που συγκεντρώνει κάθε χρόνο πλήθος πιστών. Αποτελεί για τα Χανιά, ίσως, το κύριο σημείο αναφοράς για τη γιορτή του Δεκαπενταύγουστου. Τόσο την παραμονή όσο και την ημέρα της εορτής οι πιστοί που συρρέουν στη Μονή είναι χιλιάδες.
* Μονή Χρυσοσκαλίτισσας: Η Μονή Χρυσοσκαλίτισσας βρίσκεται 76 χλμ. νοτιοδυτικά από τα Χανιά, στο δρόμο για το περίφημο Ελαφονήσι με τις άσπρες αμμουδιές του. Το μοναστήρι είναι χτισμένο πάνω σε έναν ψηλό βράχο, οπότε θα χρειαστεί να ανηφορίσετε για να προσκυνήσετε. Αξίζει όμως τον κόπο, μιας και μόλις φτάσετε θα αντικρίσετε ένα κατάλευκο μοναστήρι με θέα στο Λιβυκό Πέλαγος. Η παράδοση λέει ότι το τελευταίο σκαλί από τα 90 που έχει η Μονή ήταν χρυσό, γι” αυτό και ονομάστηκε Μονή Χρυσοσκαλίτισσας. Δυστυχώς, δεν είναι γνωστή η χρονολογία ίδρυσής της. Γιορτάζει στις 15 Αυγούστου.
* Παναγία Χαρακιανή: H Κοίμηση της Θεοτόκου στο Χάρακα Μυλοποτάμου είναι ένα παγκρήτιο προσκύνημα, ιερό και καθαγιασμένο και από την ιστορία και από την ευλάβεια των χριστιανών στη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Xαρακιανής. O χώρος αυτός συνδέεται με τις μοναστικές και ασκητικές μνήμες της ευρύτερης περιοχής που συνθέτουν την εικόνα ενός ιερού τόπου με ιδιαίτερη λατρευτική σημασία. Οικογένειες ολόκληρες από τα γύρω χωριά διαλέγουν από μια χαρουπιά, φτιάχνουν κάτω από τα κλαδιά των δέντρων καλύβες και μένουν εκεί ολόκληρο το Δεκαπενταύγουστο, αφήνοντας την καθημερινότητα για να μπορέσουν να προσηλωθούν στη γιορτή.
