Στη Μεσόγειο, σύμφωνα με στοιχεία του "Αρχιπελάγους", συναντώνται 47 είδη καρχαριών και καρχαριοειδών, πάνω από το 1/3 των οποίων έχουν χαρακτηριστεί ως "απειλούμενα". Τα περισσότερα από τα είδη αυτά συναντώνται στις ελληνικές θάλασσες, όμως οι πληθυσμοί τους μειώνονται συνεχώς ως αποτέλεσμα διάφορων, έμμεσων κυρίως απειλών, αναφέρει το "Αρχιπέλαγος", επισημαίνοντας πως "στην Ελλάδα, σήμερα, δεν εφαρμόζεται κανένα μέτρο προστασίας, ούτε καν για τα συμπαθή στο κοινό προστατευόμενα θαλάσσια είδη, όπως είναι τα δελφίνια".
Στις ελληνικές θάλασσες λίγα είδη καρχαρία αλιεύονται στοχευμένα (κυρίως τα μη προστατευόμενα είδη), ενώ η ακούσια αλίευση (by-catch) είναι συχνό φαινόμενο. Τα μεσογειακά αποθέματα καρχαριών στο σύνολό τους, πιστεύεται ότι βρίσκονται κοντά στην ολική εξαφάνιση.
Οι καρχαρίες, ως κορυφαίοι θηρευτές ...
στην τροφική αλυσίδα, ρυθμίζουν τη βιοποικιλότητα και δεδομένου ότι διατηρούν τους πληθυσμούς άλλων ψαριών "υπό έλεγχο", η μείωση του πληθυσμού τους μπορεί να έχει σύνθετες και απρόβλεπτες συνέπειες, συμπεριλαμβανομένης και της μείωσης των αποθεμάτων σημαντικών εμπορικών ειδών, επισημαίνουν οι ειδικοί του Αρχιπελάγους.
Η κυριότερη απειλή για την επιβίωση των καρχαριών στην Ελλάδα είναι οι ακούσιες συλλήψεις. Οι περισσότερες δεν καταγράφονται, ενώ από τα λίγα είδη που καταγράφονται, στα περισσότερα αποδίδεται το ίδιο όνομα, ενώ οι ακούσιες συλλήψεις επιστρέφονται στη θάλασσα πριν καταγραφούν.
Έτσι, καθίσταται ιδιαίτερα δύσκολη η προσπάθεια υπολογισμού της πραγματικής μείωσης των καρχαριών στις ελληνικές θάλασσες, κάτι που ενισχύεται και από το γεγονός ότι η έρευνα, και κατ' επέκταση η γνώση για τους καρχαρίες στις ελληνικές θάλασσες είναι πολύ περιορισμένη.
Ως αποτέλεσμα αυτού, η μείωση των ειδών μπορεί να περάσει απαρατήρητη για πολύ καιρό και όταν πια παρατηρηθεί μπορεί να είναι πολύ αργά για να αντιστραφεί η κατάσταση.
Η πρακτική του shark finning, της αφαίρεσης δηλαδή του πτερυγίου του καρχαρία (η σούπα από πτερύγια καρχαρία συγκαταλέγεται στις gourmet απολαύσεις) και της απόρριψης του υπόλοιπου σώματος στη θάλασσα, είναι άλλη μια απειλή για τα ζώα αυτά.
Δίχως τα πτερύγιά τους, η κολύμβηση και εν τέλει η επιβίωσή τους καθίσταται αδύνατη, ενώ, παράλληλα, η ζήτηση για τα πτερύγια καρχαρία αυξάνεται κατά 5% το χρόνο.
Μια ακόμη σημαντική απειλή είναι η ρύπανση λόγω της αυξανόμενης παράκτιας ανάπτυξης, που οδηγεί σε βιοσυσσώρευση των ρύπων. Τα βαρέα μέταλλα είναι ιδιαίτερα τοξικά για τους ζωικούς ιστούς ενώ πλαστικά απορρίμματα, που καταλήγουν στους ωκεανούς, μπορεί να προκαλέσουν ζημιά στα βράγχια και τα πτερύγια.
Λόγω των παραπάνω απειλών, αρκετά είδη καρχαρία έχουν μειωθεί έως και 90% παγκοσμίως, καθώς είναι είδη τα οποία αναπτύσσονται και ωριμάζουν αργά, έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής και χαμηλό ρυθμό αναπαραγωγής και ως εκ τούτου αν οι πληθυσμοί τους μειωθούν η ικανότητα τους να επανακάμψουν είναι περιορισμένη, επισημαίνει το "Αρχιπέλαγος".
Διάφορα είδη καρχαριών προστατεύονται στη Mεσόγειο και τις ελληνικές θάλασσες στο πλαίσιο διεθνών και ευρωπαϊκών συνθηκών. Υπάρχει επίσης μια συνολική απαγόρευση στην αλιεία με παρασυρόμενα αφρόδιχτα και στο shark finning . Σε πολλές χώρες ένα σύστημα αδειών έχει εισαχθεί για την αλιεία καρχαριών.
Προκειμένου να σταματήσει η μείωση των πληθυσμών των καρχαριών στις ελληνικές θάλασσες, σύμφωνα με το "Αρχιπέλαγος", απαιτείται: να υπάρξει εφαρμογή της υπάρχουσας εθνικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας και οδηγίων για την προστασία των απειλούμενων ειδών και τη συνολική διαχείριση των αλιευτικών δραστηριοτήτων θεσμικό πλαίσιο ελέγχου για την αλιεία, καθώς επίσης και εφαρμογή σχεδίου διαχείρισης, ενημέρωση του κοινού και ευαισθητοποίηση, ώστε η αρνητική εικόνα που έχουμε για τους καρχαρίες να αποτελέσει παρελθόν.
"Οι καρχαρίες συνιστούν ένα θαυμαστό και άγνωστο κομμάτι του φυσικού πλούτου των θαλασσών μας, το οποίο οφείλουμε να προστατεύσουμε και να παραδώσουμε στις επόμενες γενιές", τονίζει το "Αρχιπέλαγος".