Αποκέντρωση προς τα κάτω είναι ο στόχος του υπουργείου Εσωτερικών για τη λειτουργία των νέων δήμων, με δεδομένο μάλιστα πως πλέον θα αποκτήσουν αυξημένες αρμοδιότητες.
Ωστόσο, η προσπάθεια κατάργησης του σημερινού δημαρχοκεντρικού και συγκεντρωτικού συστήματος δεν αποκλείεται να συναντήσει ενστάσεις από τους δημάρχους. Στο πλαίσιο πάντως των προτάσεων της κυβέρνησης αναμένεται να είναι η ενίσχυση των τοπικών συμβουλίων των δήμων, τα οποία προβλέπεται να αποκτήσουν δικό τους προϋπολογισμό.
Παράλληλα, ο γενικός γραμματέας του δήμου θα έχει αυξημένο ρόλο, ενώ προβλέπεται και η δημιουργία Εκτελεστικής Επιτροπής σαν συντονιστικό επιχειρησιακό όργανο του δήμου.
Στη λογική της αποκέντρωσης τέθηκε στο τραπέζι και το ζήτημα των δεκάδων θεμάτων για τα οποία καλείται να αποφασίζει το δημοτικό συμβούλιο. «Υπάρχουν συνεδριάσεις ακόμη και με 70 θέματα», αναφέρεται χαρακτηριστικά και προτείνεται η δημιουργία θεματικών επιτροπών- π.χ. χωροταξίαςπεριβάλλοντος- που θα έχουν δικαιοδοσία να λαμβάνουν αποφάσεις αντί του δημοτικού συμβουλίου. Η λογική της διαβούλευσης εισάγεται και στους νέους δήμους, όπου θα θεσμοθετηθεί σε κάθε έναν Συνήγορος του Δημότη και της Επιχείρησης.