Άγνωστες στο ευρύ κοινό εικόνες της Παναγίας και η ιστορία τους.
Κουκουζέλισσα, Τριχερούσα, Γερόντισσα, Πυροβοληθείσα, Γοργοεπήκοος, Μυροβλύτισσα, Οδηγήτρια είναι λίγα μόνο από τα άγνωστα ονόματα που φέρουν θαυματουργές εικόνες της Μητέρας των Ορθοδόξων Χριστιανών, της Παναγίας, οι οποίες βρίσκονται καλά φυλαγμένες στα μοναστήρια του Αγίου Ορους. Μία ημέρα πριν από την Κοίμηση της Θεοτόκου, η «Espresso της Κυριακής» φέρνει στο φως τις άγνωστες στο ευρύ κοινό εικόνες της Παναγίας και την ιστορία τους….Κουκουζέλισσα
ΜΟΝΗ ΜΕΓΙΣΤΗΣ ΛΑΥΡΑΣ. Μπροστά στη συγκεκριμένη εικόνα τελούνταν από παλιά η αγρυπνία του Σαββάτου και του Ακάθιστου Υμνου. Μετά το τέλος αυτής της αγρυπνίας και απέναντι από την εικόνα συνέβη κάποια φορά να αποκοιμηθεί στο στασίδι του ο κουρασμένος πρωτοψάλτης της Λαύρας και τέως αρχιμουσικός του παλατιού Αγιος Ιωάννης ο Κουκουζέλης. Κατά τη διάρκεια του ύπνου του είδε μπροστά του την Παναγία να του ανταποδίδει το «Χαίρε» και να του λέει: «Χαίρε Ιωάννη! Ψάλλε μου και εγώ δεν θα σε εγκαταλείψω», ενώ συγχρόνως έβαλε στο χέρι του ένα χρυσό νόμισμα, το οποίο ξυπνώντας το βρήκε στο χέρι του. Καιρό μετά, ύστερα από πολύωρη αγρυπνία και ορθοστασία ψάλλοντας για τη Θεοτόκο, τα πόδια του Αγίου Ιωάννη πληγώθηκαν. Η Παναγία εμφανίστηκε ακόμα μία φορά στο όνειρό του και τον θεράπευσε. Η θαυματουργή αυτή εικόνα σήμερα βρίσκεται τοποθετημένη σε ξύλινο θρόνο μέσα στο ομώνυμο παρεκκλήσι της μονής.
Οικονόμισσα
ΜΟΝΗ ΜΕΓΙΣΤΗΣ ΛΑΥΡΑΣ. Η συγκεκριμένη εικόνα φιλοτεχνήθηκε σε ανάμνηση των λόγων της Θεοτόκου προς τον ιδρυτή της μονής Αγιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη. Η Παναγία εμφανίστηκε σε όνειρό του και υποσχέθηκε ότι εκείνη θα μεριμνά για την υλική συντήρηση της μονής και να μην ονομάζεται άλλος «οικονόμος», αφού εκείνη θα είναι η «Οικονόμισσα». Πράγματι, μέχρι σσήμερα ο μοναχός που είναι επιφορτισμένος με το συγκεκριμένο διακόνημα στη μονή ονομάζεται «παραοικονόμος», δηλαδή βοηθός του οικονόμου. Η εικόνα της Παναγιάς της Οικονόμισσας παριστάνει συνολικά δεκατέσσερα πρόσωπα που έχουν σχέση με τη μονή και την ίδρυσή της και βρίσκεται αριστερά της κεντρικής εισόδου της Ιεράς Μονής, μέσα σε ξύλινο προσκυνητάρι.
Εσφαγμένη
ΜΟΝΗ ΒΑΤΟΠΕΔΙΟΥ. Η εικόνα αυτή λέγεται ότι χτυπήθηκε από το μαχαίρι ενός ιδιότροπου ιεροδιάκονου και εκκλησιάρχη, ο οποίος δήθεν εξαιτίας των εργασιών του έφτανε πάντα αργοπορημένος την ώρα του φαγητού. Κάποια στιγμή ο υπεύθυνος της τραπεζαρίας αγανακτισμένος αρνήθηκε να του σερβίρει. Ο εξοργισμένος εκκλησιάρχης στράφηκε με το μαχαίρι εναντίον της Θεοτόκου, η οποία, «ενώ εκείνος Την υπηρετούσε, Αυτή δεν μεριμνούσε ούτε για την τροφή του». Από την πληγή πάνω στην εικόνα ξεπετάχτηκε αμέσως αίμα, το πρόσωπο της Παναγίας χλόμιασε, ενώ ο ιεροδιάκονος τυφλώθηκε για τρία χρόνια!
Χάρη στις προσευχές του ηγούμενου και της αδελφότητας η Παναγία εμφανίστηκε στον εκκλησιάρχη και τον θεράπευσε. Εκείνος, γνωρίζοντας πολύ καλά το φοβερό αμάρτημά του, πέρασε την υπόλοιπη ζωή του σε ένα στασίδι απέναντι από την εικόνα, ενώ πριν πεθάνει πήρε τη συγχώρηση από την ίδια την Παναγία, που του είπε ότι το χέρι με το οποίο τη χτύπησε θα υποστεί παραδειγματική τιμωρία μετά θάνατον. Πράγματι, το χέρι του μέχρι σήμερα φυλάσσεται -άλιωτο και κατάμαυρο- κοντά στην εικόνα που είναι τοποθετημένη στο παρεκκλήσι του Αγίου Δημητρίου.
Πυροβοληθείσα
ΜΟΝΗ ΒΑΤΟΠΕΔΙΟΥ. Οταν το 1822 το Αγιον Ορος καταλήφθηκε από τουρκική φρουρά, ένας στρατιώτης τόλμησε να πυροβολήσει την εικόνα της Θεοτόκου που βρίσκεται εξωτερικά πάνω από την είσοδο της μονής. Η σφαίρα πλήγωσε το δεξί χέρι της Παναγίας. Ο ιερόσυλος, ο οποίος ήταν ανιψιός του αρχηγού του αποσπάσματος, παραφρόνησε και κρεμάστηκε σε μια ελιά του κήπου της μονής. Μετά από αυτό ο κίνδυνος για αντίποινα και λεηλασία της μονής ήταν βέβαιος, αν η σκηνή δεν γινόταν αντιληπτή από συνάδελφο τού αυτόχειρα, που ενημέρωσε σχετικά και τον θείο του. Εκείνος παραδέχτηκε ότι πρόκειται πράγματι για θεία δίκη και διέταξε να πετάξουν άταφο τον ιερόσυλο.
Τριχερούσα
ΜΟΝΗ ΧΙΛΑΝΔΑΡΙΟΥ. Στην εικόνα της Τριχερούσας κατέφυγε για να προσευχηθεί ο Αγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός κρατώντας το κομμένο δεξί του χέρι, με το οποίο έγραφε τους λόγους υπέρ των Αγίων Εικόνων και το οποίο του έκοψαν οι εικονομάχοι. Η Παναγία θαυματούργησε θεραπεύοντάς τον και δίνοντας ξανά ζωή στο νεκρό χέρι του. Εκείνος της αφιέρωσε ασημένιο ανάθημα σε σχήμα χεριού, που η θέση του στην εικόνα το κάνει να φαίνεται σαν ένα τρίτο χέρι της Παναγίας.
Η εικόνα μέχρι τον 12ο αιώνα φυλασσόταν στη Μονή Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Σάββα στους Αγίους Τόπους και δόθηκε ως δώρο στον Αγιο Σάββα, Αρχιεπίσκοπο Σερβίας και κτήτορα της μονής Χιλανδαρίου κατά την επίσκεψή του εκεί. Εκείνος τη μετέφερε στη Σερβία, από όπου αργότερα ήρθε στο Αγιον Ορος με θαυμαστό τρόπο. Αυτό συνέβη κατά τη διάρκεια εσωτερικών ταραχών στη Σερβία, όταν ο ημίονος που τη μετέφερε πάντοτε προ του στρατεύματος στις διάφορες μάχες χάθηκε και προχωρώντας μόνος του έφτασε μέχρι το Χιλανδάρι.
Γερόντισσα
ΜΟΝΗ ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΟΡΟΣ. Σε αυτήν την εικόνα η Παναγία είναι όρθια σε στάση δέησης. Στην ασημένια επένδυσή της υπάρχει ένα πιθάρι που ξεχειλίζει, θυμίζοντάς μας ένα από τα θαύματά Της, όταν εισακούγοντας τις προσευχές του Γέροντος γέμισε με λάδι τα άδεια πιθάρια της μονής. Σε μία επιδρομή Σαρακηνών στη μονή ένας απ' αυτούς προσπάθησε να σκίσει την εικόνα σε κομμάτια, για να ανάψει μ' αυτά το τσιμπούκι του. Αμέσως έχασε την όρασή του και οι σύντροφοί του πέταξαν την εικόνα σε ένα κοντινό πηγάδι. Ο τυφλός ιερόσυλος παιδεύτηκε τόσο που παράγγειλε στους δικούς του έστω και μετά τον θάνατό του να πάνε στο Αγιον Ορος και να βγάλουν την εικόνα από το πηγάδι. Τελικά η εικόνα ανασύρθηκε από το πηγάδι ογδόντα χρόνια αργότερα. Στη σημερινή μορφή της η εικόνα είναι επιζωγραφισμένη.
Γοργοεπήκοος
ΜΟΝΗ ΔΟΧΕΙΑΡΙΟΥ. Είναι πολύ παλιά τοιχογραφία της Παναγίας και βρίσκεται εξωτερικά στον ανατολικό τοίχο της τράπεζας. Το 1664 ο τραπεζάρης Νείλος, που περνούσε μπροστά από την εικόνα κρατώντας στο χέρι αναμμένα δαδιά, άκουσε μια φωνή να του λέει: «Να μην ξαναπεράσεις από εδώ με δαδιά καπνίζοντας την εικόνα μου». Δεν έδωσε ιδιαίτερη σημασία, η φωνή όμως ακούστηκε πιο αυστηρή αυτή τη φορά και συγχρόνως ο Νείλος τυφλώθηκε. Από τότε οι μοναχοί περνούσαν με πολλή ευλάβεια μπροστά από την εικόνα, ενώ διέταξαν τον νέο τραπεζάρη να τη θυμιατίζει καθημερινά.
Στο μεταξύ, ο τυφλός Νείλος περνούσε όλον τον χρόνο του σε ένα στασίδι μπροστά από την εικόνα παρακαλώντας την Παναγία να τον συγχωρέσει. Κάποια στιγμή ακούστηκε φωνή από την εικόνα, που πληροφορούσε τον Νείλο ότι η δέησή του εισακούστηκε και ότι όλοι οι μοναχοί θα πρέπει να καταφεύγουν σε εκείνη και ότι θα τους ακούει γρήγορα, διότι το όνομά της είναι «Γοργοεπήκοος». Από τότε τα θαύματά Της είναι πολλά και η εικόνα συμπεριλήφθηκε σε παρεκκλήσι που χτίστηκε προς τα δεξιά της.
Μυροβλύτισσα
ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΠΑΥΛΟΥ. Η θαυματουργή εικόνα της Θεοτόκου βρισκόταν στη Μονή Μυρελαίου της Κωνσταντινούπολης. Από εκεί την έφερε στο Αγιον Ορος ο Αγιος Παύλος ο Ξηροποταμηνός και την αφιέρωσε στη δεύτερη μονή την οποία ίδρυσε (μετά την Ξηροποτάμου), η οποία έλαβε το όνομά του. Η αγία αυτή εικόνα άρχισε να αναβλύζει μύρο, γι’ αυτό και ονομάστηκε Μυροβλύτισσα. Η εικόνα θεωρείται θαυματουργή, αφού πολλές φορές έχει βοηθήσει όσους προστρέχουν σ’ αυτήν με ευλάβεια και επικαλούνται θερμά τη βοήθεια της Θεοτόκου.
Οδηγήτρια
ΜΟΝΗ ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ. Η εικόνα αυτή βρισκόταν στο Καθολικό της Μονής Βατοπεδίου. Το 1730 εξαφανίστηκε από τη θέση της, ενώ οι πύλες του ναού ήταν κλειδωμένες. Οταν βρέθηκε, μεταφέρθηκε πίσω στη θέση της, ενώ οι Βατοπεδινοί πατέρες έλαβαν αυστηρότατα μέτρα ασφάλειας σφραγίζοντας το ναό. Σε λίγη ώρα, όταν ανοίχτηκε η εκκλησία για τη λειτουργία, η εικόνα έλειπε και πάλι από τη θέση της, ενώ πολύ σύντομα βρέθηκε στη Μονή Ξενοφώντος, στην αντίστοιχη θέση του Καθολικού.
Οι Βατοπεδινοί πείστηκαν για το θαύμα και αποφάσισαν να μην αντισταθούν άλλο στη θέληση της Θεομήτορος. Ετρεξαν στη Μονή Ξενοφώντος για να προσκυνήσουν την «Οδηγήτρια» και για πολύ καιρό της έστελναν λάδι και κερί στη νέα κατοικία της.
Espresso