Αγαπητέ κύριε Τόμας Έντισον, αποχαιρετούμε σήμερα την, από το 1879 εφεύρεσή σου, τον λαμπτήρα πυράκτωσης, που άλλαξε την πάσης φύσεως ανθρώπινη δραστηριότητα στον κόσμο, που μεγάλωσε τον εκμεταλλεύσιμο χρόνο του 24ωρου, που έφερε τους ανθρώπους κοντύτερα σε απολαύσεις, οι οποίες πριν ήταν απαγορευτικές.
Αποχαιρετούμε, λοιπόν, τη μεγάλη εφεύρεση, διότι νέοι καιροί, νέες ανάγκες, νέες «πράσινες» συνήθειες. Από σήμερα, αποσύρεται ο πλέον συνήθης στη χρήση λαμπτήρας πυράκτωσης των 75 watt, η παραγωγή και οι εισαγωγές του οποίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση παύουν, με τα καταστήματα να καλούνται πλέον να διαθέσουν τα αποθέματά τους.
Ο καταναλωτής θα έχει στο εξής τη δυνατότητα να επιλέξει μεταξύ διαφόρων τύπων λαμπτήρων εξοικονόμησης ενέργειας, που αναμένεται να «ανακουφίσουν» το πορτοφόλι του, δεδομένου του υψηλού μεν κόστους προμήθειας των λαμπτήρων νέας γενιάς, το οποίο όμως, αποσβαίνεται και με το παραπάνω με την εξοικονόμηση ενέργειας. Πάντως, από σήμερα είναι υποχρεωτική η αναγραφή, στη συσκευασία του προϊόντος, λεπτομερών πληροφοριών για τη διευκόλυνση του καταναλωτή στην επιλογή της καλύτερης λύσης.
Τέτοια εποχή πέρσι αποσύρθηκε από την αγορά ο λαμπτήρας πυράκτωσης 100W, μαζί και οι ματ λαμπτήρες του τύπου, ανεξαρτήτως ισχύος. Τον Σεπτέμβριο του 2011 θα ξεκινήσει η εξάντληση των αποθεμάτων λαμπτήρων 60W από τα ράφια των καταστημάτων και τον ίδιο μήνα του 2012 παίρνουν την... άγουσα οι λαμπτήρες των 40W και 25W. Θα διαλέγουμε πλέον, μεταξύ βελτιωμένων λαμπτήρων πυράκτωσης (με τεχνολογία αλογόνου), συμπαγών λαμπτήρων φθορισμού (CFL), οι οποίοι είναι και οι ευρύτερης κατανάλωσης, και διόδων εκπομπής φωτός (LED), οι οποίοι δεν περιέχουν υδράργυρο.
Οι «πράσινοι» στόχοι της Επιτροπής
Η Επιτροπή Επιτροπή παραμένει σταθερά προσηλωμένη στην επίτευξη των στόχων της για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης κατά 20%, έως το 2020, της πρωτογενούς χρήσης ενέργειας σε σχέση με το σημερινό μοντέλο αναφοράς. Τα προϊόντα υψηλής ενεργειακής απόδοσης είναι εργαλείο - κλειδί αυτής της κοινοτικής πολιτικής.
Η ανάγκη αντικατάστασης των λαμπτήρων πυράκτωσης με αποδοτικότερους αναδείχθηκε σε επιδίωξη πρώτης προτεραιότητας, καθώς ο φωτισμός αντιπροσωπεύει, περίπου έως και το ένα πέμπτο της κατανάλωσης ηλεκτρισμού σε ένα νοικοκυριό. Η αναβάθμιση των λαμπτήρων μπορεί να μειώσει κατά έως και 10% με 15% την οικιακή κατανάλωση ρεύματος.
Λαμπτήρες φθορισμού: Το ακριβό είναι και φθηνό...
«Στην εποχή μας, καταναλώνοντας περισσότερη ενέργεια, είναι σαν να καίμε τα χρήματά μας και επιπροσθέτως βλάπτουμε το περιβάλλον. Οι καινούριοι λαμπτήρες καταναλώνουν πολύ λιγότερη ενέργεια σε σχέση με τους παλιούς. Αυτό τα λέει όλα», δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος του Συλλόγου Διπλωματούχων Ηλεκτρολόγων, Στέλιος Διαμαντίδης, με αφορμή την απόφαση της ΕΕ για απόσυρση όλων των παλιών λαμπτήρων πυρακτώσεως και αντικατάστασής τους με λάμπες υψηλής ενεργειακής απόδοσης.
Υπογραμμίζει, δε πως «ορθώς έλαβε αυτή την απόφαση η ΕΕ» και επισημαίνει ότι «εξοικονόμηση ενέργειας σημαίνει οικονομία κλίμακας στο επίπεδο των εισαγωγών στη χώρα μας, οικονομία σε επίπεδο παραγωγής ενέργειας και οικονομία στην τσέπη μας», καθώς το κόστος των νέων λαμπτήρων είναι μεγαλύτερο, αλλά αποσβαίνεται πολύ γρήγορα από την εξοικονόμηση ενέργειας.
Οι καινούριοι, συμπαγείς λαμπτήρες φθορισμού, σε σχέση με τους κοινούς, παλιούς λαμπτήρες, μπορεί να είναι τρεις έως πέντε φορές ακριβότεροι, καθώς ένας παλιός κοστίζει 80 λεπτά και ένας καλός υψηλής ενεργειακής απόδοσης 4 ευρώ. Για την τοποθέτησή τους στις εισόδους υποδοχής του σπιτιού δεν χρειάζεται μετατροπή στο ηλεκτρολογικό σύστημα και ρίχνουν το κόστος της κατανάλωσης ρεύματος και της παραγωγής θερμότητας στο 1/5 του συνόλου. Επιπροσθέτως, ο χρόνος ζωής τους είναι πολύ μεγαλύτερος.
Ο ηλεκτρολόγος Θεόδωρος Μάνθος, ιδιοκτήτης της «Ηλεκτραγορά ΕΠΕ», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: «Οι λαμπτήρες φθορισμού είναι σαφώς συμφερότεροι σε σχέση με τους παλιούς, αφού, μία "δεκαοκτάρα" καινούργια λάμπα, η οποία αποδίδει 1.300 έως 1.400 lumen (αντιστοιχεί στα 100 W), καταναλώνει πέντε φορές λιγότερη ενέργεια σε σχέση με μία "εκατοστάρα" απλή λάμπα».
Εξάλλου, οι λάμπες φθορισμού είναι πολύ πιο ανθεκτικές και διαρκούν πολύ περισσότερο από τις κοινές. «Σύμφωνα με την εγγύηση που δίνουν οι εταιρείες, η αντοχή μίας λάμπας φθορισμού μπορεί να ξεκινά το λιγότερο από τα έξι χρόνια και να φθάνει τα δέκα ακόμη και τα δεκαπέντε, ανάλογα με την ποιότητά της και στο πλαίσιο μιας λελογισμένης χρήσης, κατά μέσω όρο, τεσσάρων ωρών ανά ημέρα, χρόνος που ισοδυναμεί με 10.000 ώρες περίπου», εξηγεί ο κ. Μάνθος και διευκρινίζει ότι οι παλιές λάμπες διαρκούν το πολύ 2.000 ώρες.
Σε ό,τι αφορά ενδεχόμενες αλλαγές στις εισόδου υποδοχής, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ένας καινούριος λαμπτήρας, ο κ. Μάνθος σημειώνει ότι «δεν τίθεται θέμα ντουί, αλλά θέμα μεγέθους της λάμπας. Τα ντουί παραμένουν τα ίδια. Υπάρχουν λαμπτήρες φθορισμού όλων των ειδών, πλην όμως αυτό που πρέπει να προσέξει ο καταναλωτής είναι το μέγεθος της λάμπας, αφού οι νέες είναι κατά τι μακρύτερες από τις παλιές και, για παράδειγμα, δεν μπορούν να τοποθετηθούν σε ένα φωτιστικό, που καλύπτεται με γυαλί, γιατί απλούστατα δεν χωρούν».
Το Lumen στη ζωή μας - Δέκα σημαντικές πληροφορίες για τον καινούργιο σας λαμπτήρα
Μονάδα μέτρησης της αποδοτικότητας των λαμπτήρων φθορισμού είναι το lumen. Οι περισσότεροι λαμπτήρες φθορισμού δεν έχουν δυνατότητα αυξομείωσης της έντασης, μέσω ροοστάτη (dimmer). Είναι ειδικοί οι λαμπτήρες, όπως και οι ροοστάτες, που προορίζονται για τέτοιες περιπτώσεις και πωλούνται ήδη στην αγορά. Οι λαμπτήρες απαιτούν λίγο χρόνο προθέρμανσης, ενώ υπάρχουν και άλλοι, που δίνουν το 80% του φωτός τους με το πρώτο άναμμα και διαρκούντος του χρόνου, αποδίδουν 100%.
Οι καταναλωτές πρέπει να γνωρίζουν ότι:
* Για τη μέση λάμπα προτείνονται δέκα φορές «άναμμα - σβήσιμο» την ημέρα, αλλιώς συρρικνώνεται ο χρόνος ζωής της. Ωστόσο, υπάρχουν ειδικές λάμπες φθορίου, π.χ. εκείνες που προορίζονται για τα κλιμακοστάσια, που αντέχουν έως και 3.000 «άναμμα - σβήσιμο».
* Δεν υπάρχει πρόβλημα στο να τοποθετηθούν σε χρονοδιακόπτη, αρκεί αυτός να δουλεύει με ρελέ.
* Μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε φωτιστικά κλειστού τύπου, αλλά οι ώρες ζωής του λαμπτήρα ενδέχεται να μειωθούν, αφού αυτός «δεν θα αναπνέει».
* Δεν υπάρχει πρόβλημα στο να τοποθετηθούν σε σημεία με κραδασμούς (π.χ. γκαράζ).
* Δεν αντέχουν σε πολύ υψηλές, ή πολύ χαμηλές, θερμοκρασίες.
* Υπάρχουν λάμπες, που μπορούν να «κουμπώσουν» σε ανεμιστήρα οροφής.
LED, οι λαμπτήρες του μέλλοντος
Αναφερόμενος στους λαμπτήρες LED, ο κ. Μάνθος ανέφερε ότι «είναι μία νέα τεχνολογία, η οποία ακόμη εξελίσσεται. Στην παρούσα φάση, έχουν πολύ υψηλό κόστος σε σχέση με τους φθορισμού, αλλά με την πάροδο του χρόνου θα γίνουν φθηνότεροι και θα προτιμώνται. Μιλάμε για προϊόντα με τεράστιο χρόνο ζωής, της τάξης των 30.000 με 50.000 ωρών και πάρα πολύ μικρή ενεργειακή κατανάλωση. Έχουν πολύ μεγαλύτερη δυνατότητα εξέλιξης σε σχέση με τους λαμπτήρες φθορισμού. Οι ειδικοί βγάζουν συνέχεια λάμπες πιο δυνατές, πιο ανθεκτικές, πιο φθηνές, πιο οικονομικές και οι LED θα είναι οι λάμπες του μέλλοντος».
Ερωτηματικά για την υγεία, ερωτηματικά για την ανακύκλωση
ο Ευρωπαϊκό Γραφείο των Ενώσεων Καταναλωτών (BEUC) καλωσόρισε την προσπάθεια να βοηθηθούν οι καταναλωτές στη στροφή τους σε λαμπτήρες εξοικονόμησης ενέργειας. Η γενική διευθύντρια της BEUC, Μονίκ Γκόγιενς, τόνισε, ωστόσο, την ανάγκη παροχής αξιόπιστης πληροφορίας για τα προϊόντα. Απηύθυνε, επίσης, έκκληση για καλύτερο σύστημα διαχείρισης αποβλήτων συμπαγών λαμπτήρων φθορισμού, εκφράζοντας ανησυχίες για το περιεκτικότητά τους σε ιδιαίτερα τοξικό υδράργυρο. Για τον λόγο αυτόν, επιχειρηματολόγησε για την ανάγκη μείωσης του ορίου από τα σημερινά 5 χιλιοστόγραμμα σε μόνον 1 με 2 χιλιοστόγραμμα, με τη βοήθεια τεχνολογίας αιχμής, που είναι διαθέσιμη σήμερα. Ο κίνδυνος είναι υπαρκτός, αλλά ορισμένες μελέτες υποστηρίζουν ότι με τους συμπαγείς λαμπτήρες φθορισμού οι καθαρές εκπομπές υδρογόνου είναι, στην πράξη, χαμηλότερες από ό,τι με τους παραδοσιακούς λαμπτήρες πυράκτωσης. Οι συμπαγείς λαμπτήρες φθορισμού μειώνουν τη ζήτηση και κατά συνέπεια την ποσότητα υδραργύρου, που εκπέμπουν οι μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με καύση λιγνιτανθράκων.
Επιφυλάξεις για θέματα Υγείας είχαν διατυπώσει, τόσο η BEUC όσο και η ANEC (σσ. εστιάζει στη συμμετοχή των Ευρωπαίων καταναλωτών στην τυποποίηση) και κατά την έναρξη της διαδικασίας απόσυρσης των λαμπτήρων πυράκτωσης πριν από ένα χρόνο. Είχαν, τότε, επισημάνει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να εξασφαλίσει να μπορούν να προμηθεύονται λαμπτήρες πυράκτωσης όσοι υποφέρουν από φωτοευαισθησία, έως ότου υπάρξουν κατάλληλες εναλλακτικές στην αγορά. Επιπροσθέτως, είχαν διατυπώσει ανησυχίες για την αυξομείωση του φωτός, από τους συμπαγείς λαμπτήρες φθορισμού, που μπορεί να προκαλέσει ημικρανίες ή και κρίσεις επιληψίας. Προβλήματα στην εκστρατεία ευαισθητοποίησης του κοινού στην Ελλάδα σε ό,τι αφορά το μείζον ζήτημα της ανακύκλωσης των καμένων λαμπτήρων, όλων των τύπων, εντοπίζει ο γενικός διευθυντής της ΦΩΤΟΚΥΚΛΩΣΗ, του ενός εκ των δύο υφιστάμενων στην Ελλάδα συστημάτων διαχείρισης αποβλήτων λαμπτήρων, Γιάννης Αργυρός, ο οποίος δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ «καθόλου ικανοποιημένος από τις εκστρατείες ενημέρωσης των δήμων, με εξαίρεση ορισμένους, όπως αυτούς της Ν. Μάκρης και του Μαραθώνα». Εκανε, δε, γνωστό ότι με αφορμή τις αυτοδιοικητικές εκλογές μοιράστηκαν, σε συμμετοχή με τον δήμο Αθηναίων και άλλους δήμους, 40.000 ενημερωτικά φυλλάδια σε σχολεία. Έκρουσε, ωστόσο, κώδωνα κινδύνου καθώς «εισάγονται 35 εκατομμύρια λαμπτήρες το χρόνο στην Ελλάδα και δεν συγκεντρώνονται περισσότεροι από 300.000. Η μεγαλύτερη μάλιστα ποσότητα καταλήγει στις χωματερές». ΑΠΕ-ΜΠΕ