Γράφει η Νάντια Γιαννακοπούλου !
Η παιδεία δεν είναι μόνο το καθοριστικό μέγεθος για την καταξίωση και την ισχύ μιας κοινωνίας στο ανταγωνιστικό περιβάλλον του 21ου αιώνα. Είναι, επιπλέον, ένα ισχυρότατο μέσο για την επίτευξη του στόχου της κοινωνικής συνοχής, μέσω του κλεισίματος του γνωστικού χάσματος εντός της κοινωνίας. Με άλλα λόγια, αποτελεί τον καλύτερο τρόπο μείωσης των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων.Κατά το παρελθόν, έχουν επιχειρηθεί διάφορες «μεταρρυθμίσεις» στην εκπαίδευση. Αποτελεσματικές και μη, δεν ανταποκρίνονται πλέον στις απαιτήσεις της ελληνικής κοινωνίας, καθώς οι εξελίξεις στην παγκόσμια κοινωνία της γνώσης είναι ραγδαίες και το ελληνικό πανεπιστήμιο αδυνατεί εμφανώς να τις παρακολουθήσει. Η ασφυκτική εξάρτηση από το Υπουργείο Παιδείας, η υποχρηματοδότηση, η γραφειοκρατία, η λιγότερο από στοιχειώδης διασύνδεση με την αγορά εργασίας και οι πολυετείς και χαλαρές σπουδές αποτελούν μερικά μόνο σημεία της κρίσης, η οποία απαιτεί άμεση αντιμετώπιση.
Ως αποτέλεσμα, έχουμε ένα πανεπιστήμιο το οποίο δεν παρέχει ούτε τα στοιχειώδη στον φοιτητή, δεν στηρίζει την έρευνα, δεν προωθεί την επιστήμη και εν τέλει παρέχει πτυχία περιορισμένης αξίας και περιορισμένες προοπτικές για το μέλλον, σε νέους με απεριόριστες δυνατότητες.
Η διαπίστωση, συνεπώς, ότι το δημόσιο πανεπιστήμιο χρειάζεται να ξαναχτιστεί βήμα - βήμα, είναι ένα δεδομένο, το οποίο δεν χωράει αμφισβήτηση. Η πρόταση της κυβέρνησης σε αυτό το πλαίσιο είναι ξεκάθαρη. Θέτει ως απόλυτη προτεραιότητά την αναβάθμιση του δημόσιου πανεπιστημίου, με το παρόν και το μέλλον της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στη χώρα να διαρθρώνεται γύρω από τα δημόσια ιδρύματα. Επενδύει κοινωνικά σε ένα αυτοδιοικούμενο, επαρκώς χρηματοδοτούμενο, αναβαθμισμένο και διεθνοποιημένο δημόσιο πανεπιστήμιο με αυτοτέλεια, συμμετοχική λειτουργία, αναμορφωμένα προγράμματα σπουδών και σύγχρονες μεθόδους διδασκαλίας. Ένα πανεπιστήμιο που θα συνδυάζει τις σημερινές κορυφαίες κατακτήσεις των ελληνικών ΑΕΙ όπως η ίση πρόσβαση και ο δημόσιος χαρακτήρας του, με τα πλεονεκτήματα μιας ουσιαστικής αυτοδιοίκησης όπως η διοικητική ευελιξία, ο εκπαιδευτικός νεωτερισμός και η αυξημένη προσαρμοστικότητα στην κοινωνία της γνώσης. Ένα πανεπιστήμιο που δεν θα αποτελεί πεδίο ικανοποίησης συμφερόντων συντεχνιών, αλλά θα υφίσταται τακτική αξιολόγηση ποιότητας υπηρεσιών, σε συνδυασμό με τις συνθήκες και το επίπεδο των υποδομών.
Δεν μπορούμε όμως να παραβλέπουμε το γεγονός πως σήμερα επικρατεί ήδη μια υπαρκτή ιδιωτικοποίηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στη χώρα μας. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να εθελοτυφλούμε. Μια υπαρκτή ιδιωτικοποίηση που, ωστόσο από ανεξέλεγκτη και αμφιλεγόμενης εκπαιδευτικής αξίας μπήκε σε όρους και κανόνες. Μπήκε σε ένα πλαίσιο λειτουργίας και διαπίστευσης από το κράτος δίνοντας ένα τέλος στο άναρχο «Φαρ Ουέστ» των ιδιωτικών κέντρων σπουδών, εναρμονίζοντας το ελληνικό πλαίσιο παροχής γνώσεων επιτέλους με τη διεθνή εκπαιδευτική πραγματικότητα.
Το ζήτημα για οποιαδήποτε μεταρρύθμιση στο χώρο της παιδείας είναι κατά πόσον η αναθεώρηση αυτή θα εγγυάται τη διαμόρφωση ενός τοπίου υγιούς ανταγωνισμού και άμιλλας, που θα ενθαρρύνει τη συνεχή αναβάθμιση του δημόσιου πανεπιστημίου. Σε αυτό το πλαίσιο, η πρόταση του Υπουργείου Παιδείας συνιστά τη δημιουργία ενός ενιαίου εθνικού συστήματος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στο οποίο θα συμμετέχουν τα δημόσια πανεπιστήμια μαζί με τα υπόλοιπα εκπαιδευτικά ιδρύματα, κάτω από τον αυστηρό έλεγχο και την εποπτεία του κράτους.
Οι ανάγκες της Παιδείας μάς θέλουν τολμηρούς και πρωτοπόρους. Το ζήτημα δεν είναι αν θα γίνουν αλλαγές, αλλά κατά πόσον αυτές θα συμβάλουν στην πραγματική αναβάθμιση του δημόσιου πανεπιστημίου. Το κατά πόσο θα διαμορφώσουν αυτές οι αλλαγές το πανεπιστήμιο σε πεδίο αναζήτησης και μεταβίβασης της γνώσης αλλά και διαμόρφωσης συνειδητών πολιτών, μέσα σε συνθήκες ακαδημαϊκής και πολιτικής ελευθερίας. Άλλωστε, το τεράστιο ζήτημα της μετανάστευσης νέων επιστημόνων, νέων παιδιών που φεύγουν κατά χιλιάδες στο εξωτερικό, γιατί η υπάρχουσα δομή δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις προσδοκίες τους «τα λέει όλα». Είναι σαφές, επομένως, πως ήρθε ο καιρός να δώσουμε μια νέα μάχη για την Παιδεία. Τη μάχη που το ελληνικό πανεπιστήμιο θα ξανακερδίσει τον Έλληνα φοιτητή.