Τις τελευταίες μέρες στη χώρα μας, φουντώνει όλο και περισσότερο η συζήτηση σχετικά με αυτό που κάποιοι ονομάζουν το κίνημα του «δεν πληρώνω – δεν πληρώνω» και κάποιοι άλλοι τους ονομάζουν «τζαμπατζήδες». Αντικειμενικά, η συγκεκριμένη πρακτική δεν απηχεί στο σύνολό της καμία από τις δύο απόψεις. Από τη μία, είναι γεγονός ότι όλοι όσοι δεν πληρώνουν δεν ενστερνίζονται πάντα την ίδια «αγωνιστική» διάθεση, αλλά απλά βρήκαν την ευκαιρία… Από την άλλη, η κινητοποίηση μεγάλης μερίδας του πληθυσμού (το Υπουργείο Υποδομών κάνει λόγο για ποσοστό «αποχής» που φθάνει το 15% στην Εθνική Οδό Αθηνών-Θεσσαλονίκης, από Μαλιακό έως Κλειδί και η εισιτηριοδιαφυγή αγγίζει ακόμη και το 40%, στην περίπτωση της ΕΘΕΛ), που εδώ και χρόνια πλήρωνε εισιτήριο στα Μέσα Μεταφοράς και τα διόδια, δεν μπορεί να οφείλεται σε ξαφνική εξέγερση και αιφνίδια, αναίτια ανυπακοή. Η χώρα μας και οι Έλληνες δεν μετεξελίχθηκαν σε ένα χρόνο ούτε σε υπονομευτές της νομιμότητας, ούτε σε επαναστάτες χωρίς αιτία, ούτε προφανώς σε «τζαμπατζήδες».
Είναι γεγονός πως, σε πολλές περιπτώσεις, η άρνηση πληρωμής κάποιων συμπολιτών μας συνεπάγεται την πρόσθετη επιβάρυνση αυτών που πληρώνουν, καθώς πρέπει να τηρηθούν σχετικά χρονοδιαγράμματα και ισολογισμοί τόσο από μέρους του Δημοσίου, όσο και από τις εταιρίες, προκειμένου να είναι οικονομικά βιώσιμες. Ωστόσο, οικονομικά βιώσιμο πρέπει να καταστεί και το ελληνικό νοικοκυριό…
Η πρέπουσα λύση σε αυτά τα ζητήματα δεν μπορεί παρά να απηχεί τις αρχές της δίκαιης κοινωνίας και του κοινωνικού κράτους, της κλιμακωτής απόδοσης των φορολογικών βαρών και της διαβαθμισμένης επιβάρυνσης του ελληνικού νοικοκυριού συγκριτικά με τις οικονομικές του δυνατότητες. Από την άλλη, είναι σαφές ότι ο άνεργος, ο χαμηλόμισθος και ο χαμηλοσυνταξιούχος δεν είναι τζαμπατζήδες. Ή εάν τους θεωρήσουμε τζαμπατζήδες, θα πρέπει να αναζητήσουμε τους λόγους που μέχρι χθες πλήρωναν το αντίτιμο στα διόδια και τις συγκοινωνίες, σε αντίθεση με σήμερα. Συνεπώς, θα καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι ο Έλληνας πολίτης θα δαπανήσει σύμφωνα με τις δυνατότητές του και με κριτήρια αντίστοιχα με τη βιωσιμότητά του…
Βέβαια, το ζήτημα που έχει προκύψει ξεπερνάει τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες και αναδεικνύεται, επιπλέον, σε ζήτημα νομιμότητας και τήρησης των υποχρεώσεων κάθε συμβαλλόμενου μέρους. Συνοπτικά και συγκεκριμένα για τα διόδια, οι παραχωρησιούχες εταιρίες εκμετάλλευσης των διοδίων υποχρεούνται, μεταξύ άλλων: α) να συντηρούν το έργο καθ’ όλη τη διάρκεια εκμετάλλευσης, β) να εγκαταστήσουν τον εξοπλισμό, τον οποίο και να ανανεώνουν, προκειμένου να καλύπτονται οι ανάγκες συντήρησης και διατήρησης υψηλού επιπέδου ασφάλειας και εξυπηρέτησης των χρηστών, γ) να μελετήσουν, να χρηματοδοτήσουν, να κατασκευάσουν και να συντηρούν τα τοπικά έργα, δηλαδή τις δευτερεύουσες οδούς, τους ανισόπεδους κόμβους, τις παράπλευρες οδούς, καθώς και φυσικά και τα κάθε είδους δίκτυα και εγκαταστάσεις που θα τοποθετηθούν σ’ αυτά. Από τα παραπάνω, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι σε πάρα πολλές περιπτώσεις, καθώς και στις περιπτώσεις προείσπραξης διοδίων, οι παραχωρησιούχες εταιρίες αυθαιρετούν. Ήμουν η πρώτη βουλευτής που κατέθεσε επίκαιρη ερώτηση στη Βουλή για τη μεγάλη αύξηση των διοδίων, καθώς και για τους πολλούς σταθμούς διοδίων τόσο στο δρόμο Κορίνθου – Τρίπολης – Καλαμάτας όσο και στο δρόμο Αθήνας – Θεσσαλονίκης. Είχα διαμαρτυρηθεί έντονα για τις μεγάλες αυξήσεις και στην απάντηση του ο Υφυπουργός κ. Μαγκριώτης είχε απαντήσει ότι με το νέο χρόνο θα γίνουν μειώσεις των διοδίων. Άλλο πράγμα, όμως, η μείωση των διοδίων και άλλο το να μην πληρώνουν κάποιοι καθόλου διόδια και να υποχρεώνουν και τους άλλους να μην πληρώνουν. Αν μη τι άλλο, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι συντομεύθηκε κατά πολύ ο χρόνος Καλαμάτα – Αθήνα… Παρ’ όλα αυτά, σωστό θα ήταν εάν κάποιοι βάζουν την ταμπέλα του «τζαμπατζή» σε κάποιους πολίτες, αντίστοιχα να βάλουν την ταμπέλα «παράνομη» στις παραχωρησιούχες εταιρίες. Σε κάθε όμως περίπτωση, πρέπει να επέμβει η συντεταγμένη πολιτεία που θα αποκαταστήσει για αμφότερες τις πλευρές τη δικαιοσύνη και τη νομιμότητα.
Βέβαια στο προαναφερθέν ζήτημα, δεν είναι καθόλου τυχαία, η σιωπή της αξιωματικής αντιπολίτευσης… Εάν εξαιρέσουμε τη μη τήρηση των συμβατικών υποχρεώσεων των παραχωρησιούχων εταιριών, μία σύντομη ματιά στις συμβάσεις που υπέγραψαν οι πρώην Υπουργοί ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. μαρτυρά πως οι πρόσφατες αυξήσεις στα διόδια, προβλέπονται κατά γράμμα στις συμβάσεις που υπέγραψε η προηγούμενη κυβέρνηση, προκειμένου να προλάβει να… κόψει, όσο το δυνατόν περισσότερες και με οποιοδήποτε τίμημα, προεκλογικές «κορδέλες». Αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής είναι στη μία περίπτωση η καταβολή 50 ευρώ ή δύο ημερομισθίων, μόνο για διόδια στη διαδρομή Αθήνα – Θεσσαλονίκη με επιστροφή, και από την άλλη εξωφρενικά κέρδη για τις εταιρείες εκμετάλλευσης (ενδεικτικά, σύμφωνα με δημοσιεύματα, από την Αττική Οδό η αντίστοιχη εταιρία έχει σε ένα χρόνο κέρδη 137,4 εκ. ευρώ, με συμμετοχή 174 εκ. ευρώ στο κόστος του έργου, στη γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου με 48 εκ. ευρώ ετήσιο τζίρο και συμμετοχή μόλις 10%, δηλ. 74 εκ. ευρώ, στο δρόμο Αθηνών - Πατρών για έργο που θα παραδοθεί σε άγνωστο χρόνο έσοδα μέχρι τώρα 188 εκ. ευρώ κτλ.)
Από την άλλη, η κατάσταση που διαμορφώθηκε στα μέσα μαζικής μεταφοράς με τις αθρόες προσλήψεις των προηγούμενων κυβερνήσεων και τις παχυλές αμοιβές των εργαζομένων, καταδεικνύει πως για το υψηλό αντίτιμο που καλούμαστε να πληρώσουμε δεν ευθύνεται μόνο ο διπλανός μας που δεν πληρώνει, αλλά σε ποσοστό δυσανάλογα μεγαλύτερο οι κυβερνήσεις των προηγούμενων ετών.
Καταλήγοντας, η περαιτέρω αύξηση των τιμών των διοδίων και των εισιτηρίων στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, εν μέσω οικονομικής κρίσης, δημιουργεί, δικαιολογημένα, μεγάλες αντιδράσεις και, ίσως, και μεγαλύτερα ελλείμματα. Όσο αυξάνεται το αντίτιμο, τόσο θα μειώνεται ο αριθμός των πολιτών που θα έχει την οικονομική δυνατότητα να το πληρώσει. Βασιζόμενοι, μάλιστα, στο γεγονός ότι μεγάλη μερίδα πολιτών αδυνατεί να πληρώσει και τις τρέχουσες υποχρεώσεις της, τη στιγμή που η ακρίβεια δεν υποχωρεί, οι αποφάσεις πρέπει να είναι κοινωνικά δίκαιες και οι λύσεις να ανταποκρίνονται στις ευρύτερες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες. Συγκεκριμένα, η καθιέρωση του λεγόμενου «κοινωνικού εισιτηρίου» για μακροχρόνια άνεργους, χαμηλοσυνταξιούχους και χαμηλόμισθους, ακόμη και αν συνδυάζεται με αύξηση της τιμής του εισιτηρίου για τους υπόλοιπους, θα πρέπει να είναι μία δίκαιη και αποδεκτή λύση. Παρόμοια, δίκαιη και αποδεκτή λύση είναι το «ηλεκτρονικό εισιτήριο» και η μείωση των διοδίων, γιατί την οικονομική κρίση δεν μπορεί να πληρώνουν μόνο οι πολίτες, αλλά και οι παραχωρησιούχες εταιρίες που αντί για αύξηση πρέπει να αποδεχθούν σημαντική μείωση των διοδίων. Τούτο, αν μη τι άλλο, είναι μία λύση δίκαιη και κοινωνικά αποδεκτή στα πλαίσια της συλλογικής αντιμετώπισης τόσο των ελλειμμάτων του κρατικού προϋπολογισμού, όσο και των οικονομικά ασθενέστερων συμπολιτών μας. Συλλογική αντιμετώπιση και δίκαιη κοινωνία, λοιπόν, είναι οι λύσεις πριν να είναι πολύ αργά…