Επιδίωξη του νέου αυτού θεσμικού πλαισίου είναι αφενός να απελευθερώσει δυνάμεις, που συνεπείς στη συνεταιριστική ιδέα, έχουν τη θέληση και τη δυνατότητα να αναπτύξουν τις δραστηριότητές τους προς όφελος της ελληνικής γεωργίας και αφετέρου να ανατρέψει θετικά και δημιουργικά μια απαξιωμένη κατάσταση. Ταυτόχρονα, επιχειρείται παρέμβαση ώστε να κλείσει η ψαλίδα ανάμεσα στις τιμές πώλησης των αγροτικών προϊόντων και στις τιμές που αγοράζει ο καταναλωτής, μέσα από θεσμούς όπως τα Δημοπρατήρια και η Συμβολαιακή Γεωργία. Παράλληλα, η εν λόγω νομοθετική παρέμβαση για την εξυγίανση και ισχυροποίηση του συνεταιριστικού κινήματος- που σήμερα είναι κατακερματισμένο με 7.500 συνεταιρισμούς εκ των οποίων αρκετοί είναι "σφραγίδες"- αποσκοπεί και στο άνοιγμα των συνεταιρισμών στις αγορές του εξωτερικού.
Αναλυτικότερα σύμφωνα με τις προβλέψεις του νομοσχέδιου, η μετατροπή των ΕΑΣ και οι αντίστοιχες καταστατικές αλλαγές θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί έως τις 30 Ιουνίου του 2012, οπότε και θα προχωρήσει η αξιολόγηση των Αγροτικών Συνεταιρισμών και των Αγροτικών Εταιρικών Συμπράξεων που θα προκύψουν. Όσες ΕΑΣ δεν λάβουν απόφαση για μετατροπή θα διαγραφούν από το μητρώο. Επιπλέον, οι Κοινοπραξίες Αγροτικών Συνεταιριστικών Οργανώσεων (Κ.Α.Σ.Ο.) και οι Κεντρικές Συνεταιριστικές Ενώσεις (ΚΕ.Σ.Ε.), μπορούν να μετατραπούν σε ΑΕΣ εφόσον στη μετοχική τους σύνθεση μετέχουν κατά πλειοψηφία ΑΣ του παρόντος σχεδίου νόμου. Σε διαφορετική περίπτωση δεν αναγνωρίζονται και δεν καταχωρούνται στο Μητρώο.
Με το νομοσχέδιο θεσπίζεται στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων το "Εθνικό Μητρώο Συλλογικών Αγροτικών Οργανώσεων", μια ηλεκτρονική βάση δεδομένων, όπου θα καταχωρούνται οι συνεταιρισμοί μετά την αξιολόγησή τους. Η αξιολόγηση των Αγροτικών Συνεταιρισμών θα διενεργείται ετησίως με βάση τις τακτικές Ετήσιες Δηλώσεις που οι ίδιοι θα υποβάλλουν. Επίσης δίνεται η δυνατότητα στους Αγροτικούς Συνεταιρισμούς και τις Ομάδες Παραγωγών να συγκροτούν Αγροτικές Εταιρικές Συμπράξεις (ΑΕΣ), οι οποίες είναι ανώνυμες εταιρίες, που αναγνωρίζονται και καταχωρούνται στο Μητρώο.
Το νομοσχέδιο του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων έρχεται να αλλάξει τον τρόπο εκλογής της διοίκησης της ΠΑΣΕΓΕΣ. Έτσι θεσμοθετείται η εκλογή της διοίκησης της από πανελλήνιο συνέδριο αντιπροσώπων που θα συνέρχεται για το σκοπό αυτό κάθε τέσσερα χρόνια. Η εκλογή των αντιπροσώπων γίνεται από τους Αγροτικούς Συνεταιρισμούς με καθολική ψηφοφορία των μελών τους. Επιπλέον, θεσπίζεται η άμεση χρηματοδότηση της ΠΑΣΕΓΕΣ καθώς και των Αγροτικών Συνδικαλιστικών Οργανώσεων, προκειμένου αυτές να αντιμετωπίσουν το κόστος ίδρυσης και ανάπτυξης τους. Ειδικότερα, προβλέπεται ότι στον προϋπολογισμό εξόδων του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων μπορεί να εγγράφεται κάθε χρόνο πίστωση για την οικονομική ενίσχυση της ΠΑΣΕΓΕΣ, που διατίθεται από αυτήν αποκλειστικά για δαπάνες συνεταιριστικής εκπαίδευσης, μετεκπαίδευσης ή επιμόρφωσης αιρετών στελεχών ή υπαλλήλων των ΑΣ, με βάση τον ετήσιο προϋπολογισμό τους. Επίσης, προβλέπεται ότι η ΠΑΣΕΓΕΣ ενισχύεται οικονομικά από τον οργανισμό Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΕΛ.Γ.Α.)
Σε ότι αφορά τις διεπαγγελματικές οργανώσεις, μόνον μια μπορεί να αναγνωρισθεί σε εθνικό επίπεδο ανά ομάδα ομοειδών προϊόντων ή ανά προϊόν. Επίσης προβλέπεται ότι με πρωτοβουλία των Περιφερειακών Αυτοδιοικήσεων της χώρας μπορούν να συστήνονται Αγροδιατροφικές Συμπράξεις, οι οποίες αποτελούν αστικές, μη κερδοσκοπικές εταιρίες και οι οποίες έχουν κυρίως ως σκοπό την ανάδειξη, προβολή και προώθηση των διατροφικών προϊόντων "καλάθια της Περιφέρειας" που παράγονται στα διοικητικά όρια της κάθε Περιφέρειας.
Με το σχέδιο νόμου ρυθμίζεται και η μελλοντική πώληση αγροτικών προϊόντων (Συμβολαιακή Γεωργία) μέσω γραπτών συμβάσεων και παρέχεται στις Συλλογικές Αγροτικές Οργανώσεις η δυνατότητα να συνάπτουν τις συμβάσεις για λογαριασμό των μελών τους. Κατ' αυτόν τον τρόπο, επιδιώκεται η βελτίωση της διαπραγματευτικής ισχύος των αγροτών, με σκοπό την ενίσχυση του εισοδήματός τους. Προβλέπεται γενικά τι πρέπει να περιλαμβάνεται στις συμβάσεις αυτές και δίνεται η δυνατότητα στον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων να καθορίζει τον τύπο και το ελάχιστο νόμιμο περιεχόμενο των συμβάσεων αυτών, ανά γεωργικό προϊόν. Οι συμβάσεις μελλοντικής πώλησης αγροτικών προϊόντων που δεν πληρούν το ελάχιστο νόμιμο περιεχόμενο επιφέρουν την επιβολή σε βάρος των αγοραστών αγροτικών προϊόντων διοικητικού προστίμου. Πρόστιμα που ανάλογα την περίπτωση κυμαίνονται από 10.000 έως 80.000 ευρώ.
Το νέο θεσμικό πλαίσιο, προβλέπει και την ίδρυση Δημοπρατηρίων, τα οποία οργανώνονται και διοικούνται ως ανώνυμες εταιρείες, στο μετοχικό κεφάλαιο των οποίων συμμετέχουν οι Συλλογικές Αγροτικές Οργανώσεις, οι κατά τόπο αρμόδιες Περιφερειακές Αυτοδιοικήσεις, ενδιαφερόμενοι ιδιώτες καθώς και το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Στα Δημοπρατήρια προσέρχονται πωλητές αγροτικών προϊόντων που κατέχουν την προβλεπόμενη κάθε φορά άδεια πώλησης καθώς και έμποροι οι οποίοι έχουν προηγουμένως εγγραφεί στο μητρώο εμπόρων αγροτικών προϊόντων και εφοδίων. Σε κάθε περιφέρεια, με κοινή απόφαση των υπουργών Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων μπορεί να αποφασίζεται η ίδρυση, όχι περισσότερων από δύο Δημοπρατηρίων.