1.Η χώρα μας, όπως και κάθε χώρα που επιζητά να έχει θέση στην παραγωγή, λόγο και ρόλο στις σύγχρονες διεθνείς εξελίξεις, έχει ανάγκη από σύγχρονα δημόσια ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, που να υπηρετούν την κοινωνία και την προοπτική της.
‘Εχει ανάγκη από ανώτατα Ιδρύματα, ΑΕΙ και ΑΤΕΙ ανταγωνιστικά, εξωστρεφή, σε λειτουργική επαφή με την αγορά, που να υπηρετούν την παραγωγή σύγχρονης Γνώσης, καινοτομίας και αριστείας σε όλα τα επιστημονικά πεδία.
Από Ιδρύματα στα οποία έχουν θέση οι ιδέες και οι πολιτικοί προβληματισμοί, αλλά όχι ο κομματισμός και οι μικροπολιτικές σκοπιμότητες, ούτε η εξυπηρέτηση μεμονωμένων συμφερόντων.
2. Για αυτά τα θέματα έχουν γίνει πολλές προσπάθειες και στο παρελθόν, με σημαντικότερη το άνοιγμα, το1982 από την Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε όλα τα κοινωνικά στρώματα.
‘Ομως, νομίζω ότι είναι η πρώτη φορά που επιχειρείται μια τόσο ριζική αλλαγή των δομών και του τρόπου διοίκησης και λειτουργίας των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων.
Μια τόσο μεγάλη και σημαντική μεταρρύθμιση, από αυτές που εδώ και χρόνια γίνονται στην Ευρώπη, για να ξεπεραστούν παρωχημένες οργανωτικές δομές και κακοδαιμονίες του συστήματος, στις οποίες αναφέρονται εδώ και χρόνια οι ίδιοι οι διδάσκοντες και η εκπαιδευτική κοινότητα.
Για να ξεπεραστεί το πρόβλημα των εκατοντάδων χιλιάδων ανενεργών φοιτητών, τα προβλήματα επιλογής και διανομής συγγραμμάτων, παρωχημένες οργανωτικές δομές, παραταξιακά και συντεχνιακά στεγανά κλπ.
Παράλληλα, εισάγονται σημαντικές διευκολύνσεις για τους φοιτητές, ιδίως για τους εργαζόμενους φοιτητές, λ.χ. άτοκα φοιτητικά δάνεια, ανταποδοτικές υποτροφίες, δομές φοιτητικής μέριμνας και υποστήριξης στις σπουδές, πλήρης ιατροφαρμακευτική-νοσοκομειακή περίθαλψη στο ΕΣΥ για όσους δεν έχουν άλλη κάλυψη, ο θεσμός του συνηγόρου του φοιτητή, αλλά και διεύρυνση των δυνατοτήτων επιλογής μαθημάτων και διαπανεπιστημιακής κινητικότητας, ειδικές διευκολύνσεις για ΑΜΕΑ κλπ.
3. Μια τέτοια ριζική αλλαγή, με σημαντική παράλληλα απλούστευση της προϋπάρχουσας δαιδαλώδους νομοθεσίας για την Ανώτατη Εκπαίδευση, είναι επόμενο να προκαλεί αντιστάσεις, αντιθέσεις, διαφωνίες ή και επιμέρους ερωτηματικά.
Σε καμιά τομή τέτοιας έκτασης δεν θα ήταν δυνατό να προβλεφθούν και να λυθούν όλα τα επιμέρους ερωτήματα και ζητήματα.
Γι’ αυτό, είναι θετικό ότι η κα Υπουργός προχώρησε ήδη σε σημαντικό αριθμό βελτιώσεων, αποσαφηνίσεων και αλλαγών στο αρχικό κείμενο του σ.ν., ιδιαίτερα για το πολυσυζητημένο θέμα της σύνθεσης του Συμβουλίου κάθε Ιδρύματος, με σαφή πλειοψηφία, πλέον, των ενδοπανεπιστημιακών παραγόντων, στη διατήρηση του Τμήματος ως βασικής εκπαιδευτικής μονάδας, αλλά και για τις ουσιώδεις ακαδημαϊκές αρμοδιότητες της Συγκλήτου. Σε αλλαγές, που πιστεύω πως ενισχύουν το συνταγματικά προβλεπόμενο αυτοδιοίκητο και ανοίγουν το δρόμο ευρύτερων συναινέσεων εδώ στη Βουλή- για όσους βέβαια ειλικρινά επιδίωκαν και επιδιώκουν τη συναίνεση, σε μια τόσο κομβική αλλαγή.
4. Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να θέσω υπόψη της κας Υπουργού κάποιες προτάσεις του Προέδρου του ΑΤΕΙ Καλαμάτας επί ορισμένων επιμέρους άρθρων του σ.ν, τις οποίες και καταθέτω, προκειμένου να ληφθούν υπόψη για περαιτέρω αλλαγές και βελτιώσεις επί των αντίστοιχων άρθρων. Δεν έχω το χρόνο να μπω σε επιμέρους λεπτομέρειες, ειδικά όμως για τα ΑΤΕΙ θέλω να μεταφέρω, ανάμεσα στα άλλα:
- Την αναγκαία, κατά τη γνώμη μου, παροχή και στα ΑΤΕΙ της δυνατότητας να παρέχουν ολοκληρωμένες και ισότιμες μεταπτυχιακές σπουδές μέχρι και τρίτου κύκλου (διδακτορικό), υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, στα επιστημονικά πεδία που καλύπτουν (άρθρο 39)
- Την ανάγκη απάλειψης από το σ.ν. κάθε διατύπωσης που θα μπορούσε να δημιουργήσει αρνητική διάκριση σε βάρος των ΤΕΙ, αμφισβητώντας το ρόλο τους ως ισότιμης συνιστώσας της σύγχρονης τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Θετική είναι, στη κατεύθυνση αυτή, η αλλαγή που ήδη έγινε στο άρθρο 42 για τις ερευνητικές συνεργασίες, όπου ξεκαθαρίζεται ότι αυτές θα αφορούν και τα ΑΤΕΙ.
5.Η χώρα μας, όπως ειπώθηκε, είναι 5η στην κατάταξη του ΟΟΣΑ σε δαπάνες για τα ΑΕΙ ως ποσοστό του ΑΕΠ αλλά 24η ως προς την απόδοση αυτών των δαπανών.
Σήμερα, όμως, οι πόροι, τα χρήματα του ελληνικού λαού δεν περισσεύουν. Στα πλαίσια αυτά, η σύνδεση της χρηματοδότησης με την αξιολόγηση και την κοινωνική λογοδοσία των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων είναι ένα βασικό εργαλείο, στο οποίο κανείς δεν μπορεί να έχει αντίρρηση, αρκεί να γίνεται με διαφανείς και αξιόπιστες διαδικασίες.
Δεν νοείται να στεκόμαστε αμυντικά απέναντι στο αναγκαίο ξεπέρασμα των χρόνιων παθογενειών και στο αναγκαίο άνοιγμα της ανώτατης εκπαίδευσης στο διεθνή χώρο. ‘Οχι με τη γνωστή αιμορραγία της μετανάστευσης διδασκόντων και αποφοίτων μας στο εξωτερικό, αλλά με μια συγκροτημένη αμφίδρομη ανταλλαγή γνώσεων, επιστημονικού δυναμικού, οργανωτικής πείρας, έρευνας και βέλτιστων εκπαιδευτικών πρακτικών.
‘Ετσι μόνο θα αποκτήσουμε Ιδρύματα αντάξια των προσδοκιών και των αναγκών της χώρας.
Τέλος, να σημειώσω ότι ο νόμος αυτός παρέχει ένα σαφές αλλά όχι ασφυκτικό πλαίσιο διαμόρφωσης των Οργανισμών στα επιμέρους ΑΕΙ και ΑΤΕΙ, ανάλογα με τις ανάγκες τους. Στην ουσία, ενισχύει την αυτοδιοίκησή τους, διευρύνοντας την αναγκαία εκπαιδευτική και κοινωνική τους λογοδοσία.
Και αυτό είναι επίσης σημαντικό, γιατί το κάθε Ανώτατο ‘Ιδρυμα έχει τη δυνατότητα και την ευθύνη να θέσει τις δικές του προτεραιότητες, για να κερδίσει το στοίχημα της ποιότητας και της αναγνώρισης.
‘Ενα στοίχημα που δεν είναι μόνο δικό του.
Είναι και δικό μας, είναι ένα κρίσιμο εθνικό, κοινωνικό και αναπτυξιακό στοίχημα!