Κλείνοντας ένα χρόνο εφαρμογής του «Καλλικράτη», είναι φυσιολογικό να αποτελεί το επίκεντρο του ενδιαφέροντος, όχι μόνο στο φετινό συνέδριο της ΚΕΔΕ, αλλά γενικότερα για όποιον ασχολείται με την Αυτοδιοίκηση και νοιάζεται για το πως αυτή μπορεί να υπηρετήσει σωστά τον πολίτη και την κοινωνία.
Πως αξιολογείται ο «Καλλικράτης» μέχρι σήμερα; Απλά τα πράγματα, αλλά δυστυχώς όχι ικανοποιητικά. Ούτε καν παρήγορα. Ο «Καλλικράτης» σχεδιάστηκε, ψηφίστηκε και εφαρμόστηκε με λάθος σκεπτικό και πάνω σε λάθος δεδομένα.
Ποιο ήταν το λάθος σκεπτικό;
Ότι θα μπορούσε τάχα η Αυτοδιοίκηση να σηκώσει στους ώμους ένα τεράστιο όγκο αρμοδιοτήτων και κυρίως, υποχρεώσεων, χωρίς να της εξασφαλίζεται κανενός είδους επάρκεια σε οργανωτική υποδομή, χρηματοδοτική ενίσχυση, στελεχιακή και υπαλληλική υποστήριξη.
Ποια ήταν τα λάθος δεδομένα;
Ότι σε περίοδο λιτότητας και βαθιάς οικονομικής ύφεσης, όπου οι κρουνοί των χρηματοδοτήσεων και των προσλήψεων σφαλίζουν και δε βγάζουν ούτε σταγόνα, είναι απερίσκεπτη επιλογή να βάζουμε εμπρός μία τέτοια μεγάλη σε μέγεθος και σημασία διοικητική μεταρρύθμιση. Παρεκτός κι αν αποφασίζαμε να καταστήσουμε την Αυτοδιοίκηση κομμάτι της λύσης και όχι κομμάτι του προβλήματος και έτσι, προικοδοτώντας την με μέσα, χρήμα και προσωπικό, να την αναδεικνύαμε σε κεντρικό άξονα για την ανάπτυξη, την απασχόληση, την ανάκαμψη και σε μία μελλοντική φάση -γιατί όχι;- ακόμη και για την ευημερία.
Τίποτα από τα παραπάνω δεν έγινε. Κι αυτό όχι διότι ήταν στραβός ο γιαλός από την αρχή, αλλά δυστυχώς, διότι στραβά αποφασίσαμε να αρμενίσουμε.
Στην αρχή, εκτός από τις προθέσεις, υπήρχε η πολιτική δυναμική για μία ριζική μεταρρύθμιση, ενώ παράλληλα, η Οικονομία δεν ήταν βουτηγμένη στο χάος της απαξίωσης. Αντί όμως να δείξουμε ενάργεια στις αποφάσεις και ενέργεια στις κινήσεις, κάναμε ατέλειωτες στροφές γύρω από τον άξονά μας, συχνά υποκινούμενοι από συντεχνιακές σκοπιμότητες και εγωισμούς.
Λίγο πριν δοθεί η τελική μορφή της μεταρρύθμισης , καταγράφτηκε μία ανεξήγητη αγωνία για επίσπευση των αποφάσεων και των διαδικασιών, η οποία σε συνδυασμό με τις εκτός τόπου και χρόνου μαξιμαλιστικές στοχεύσεις, οδήγησε στην κλιμάκωση των προβλημάτων και στη σημερινή κορύφωσή τους.
Ποια είναι η κορύφωση; Το ζούμε καθημερινά όλοι μας.
Δήμοι καλούνται να ανταποκριθούν σε ευθύνες που μέχρι χθες ανήκαν στο κεντρικό κράτος, ενώ κάποιοι δεν έχουν χρήμα για να καλύψουν καν τη μισθοδοσία του προσωπικού τους. Με άλλα λόγια, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου το 2010, συμπεριφέρθηκε ως ένας σύλλογος που αφού πρώτα αφαίρεσε από τους αθλητές του εξοπλισμό, προπονητήριο, προπονητές, οδοιπορικά κ.ο.κ., μετά τους υποχρέωσε να διεκδικήσουν διεθνή ρεκόρ. Είναι δυνατόν; Η απάντηση είναι αυτονόητη.
Τι περιμένουμε για τη συνέχεια;
Η αλήθεια είναι ότι εμείς οι δήμαρχοι, ούτε ηράκλειους άθλους μπορούμε να καταγάγουμε, ούτε και μπορούμε πέντε ψωμιά και δύο ψάρια να τα πολλαπλασιάσουμε προκειμένου να ταΐσουμε ολόκληρα πλήθη. Καθένας μας επιστρατεύει ότι μπορεί και ότι ξέρει: τη μέχρι τώρα διοικητική μας εμπειρία μία διαχειριστική σύνεση που θα μας επιτρέψει να τα φέρουμε κάπως βόλτα στα οικονομικά τη σχέση εγγύτητας και αμεσότητας που οφείλουμε να διατηρούμε με την κοινωνία τη διάθεση καθενός πολίτη να βάλει πλάτη στα δύσκολα και σε συνεργασία με το δήμο του, να προσφέρει στο συνάνθρωπο, ή ακόμη παραπέρα στο σύνολο, ότι περνά από το χέρι του και είναι μέσα στις δυνατότητές του.
Για να βγούμε όμως από το παρόν αδιέξοδο και να μην οδηγηθεί η λειτουργία των δήμων σε κατάσταση απόλυτου μπλάκ-άουτ, πρέπει να μπούμε στη διαδικασία μίας ριζικής επανεξέτασης και επανατοποθέτησης του «Καλλικράτη». Μία απλή επικαιροποίηση, δεν αρκεί, καθώς οι συνθήκες είναι σκληρές και δυσοίωνες. Στην ουσία, χρειαζόμαστε όχι ένα απλό restart, αλλά ένα καινούργιο format. Ειδάλλως, το σύστημα θα καταρρεύσει. Όποιος δεν το βλέπει, είτε δεν γνωρίζει την Αυτοδιοίκηση, είτε ακόμη χειρότερα, δεν την υπολογίζει.