Ο πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα τού Ανθρώπου (ΕΕΔΑ), Κωστής Παπαϊωάννου, σε ερώτηση που είχε απευθύνει η ΕΕΔΑ στο υπουργείο Προστασίας τού Πολίτη, για το πόσα περιστατικά ρατσιστικής βίας έχουν καταγραφεί, υποστήριξε ότι η απάντηση ήταν «κανένα», καθότι «το θέμα δεν υπάρχει καν στην ατζέντα».
Ανέφερε πως την απουσία επίσημου συστήματος καταγραφής περιστατικών και τάσεων ρατσιστικής βίας ήρθε να καλύψει η πρωτοβουλία της ΕΕΔΑ και του γραφείου τής Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (ΥΑ) στην Ελλάδα, δημιουργώντας το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Βίας, με τη συμμετοχή 18 μεταναστευτικών, αντιρατσιστικών και Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων. Όπως δήλωσε, ωστόσο, η Καλλιόπη Στεφανάκη, υπεύθυνη Τομέα Προστασίας τού γραφείου ΥΑ/ΟΗΕ στην Ελλάδα, «η Πολιτεία πρέπει να ενσωματώσει τέτοιες μεθόδους καταγραφής, δεν μπορεί να μην υπάρχει ούτε ένας τέτοιος μηχανισμός, ούτε πολιτική υποστήριξη».
Η καταγραφή ξεκίνησε πιλοτικά για τρεις μήνες (από Οκτώβριο έως Δεκέμβριο 2011) σε τρεις περιοχές του κέντρου τής Αθήνας (Ομόνοια, Πλατεία Αττικής και 'Αγιος Παντελεήμονας) και δύο της Πάτρας. Η επιστημονική συνεργάτης τής ΕΕΔΑ, Τίνα Σταυρινάκη, ανέφερε πως συνοπτικά κατεγράφησαν 63 περιστατικά, 51 εκ των οποίων ήταν ομαδικές επιθέσεις, όπου συμμετείχαν και ανήλικοι. Σε 18 από αυτά θύτες ήταν μέλη ακροδεξιών οργανώσεων και σε 18 αστυνομικοί. Σαράντα δύο άνθρωποι υπέστησαν βαριές ή απλές σωματικές βλάβες και δέκα από αυτούς διακομίσθηκαν στα νοσοκομεία.
Οι καταγραφέντες διαπίστωσαν ότι οι πιο συχνές επιθέσεις γίνονται στις στάσεις λεωφορείων και στον δρόμο. Πολλές φορές εμφανίζεται μία γυναίκα, ρωτά τον άνθρωπο από πού κατάγεται, και αν εκείνος δώσει «λάθος απάντηση», του επιτίθενται άνδρες με σιδερογροθιές, μαχαίρια, συνοδευόμενοι πολλές φορές και από μεγαλόσωμους σκύλους. Θύματα έχουν πέσει και γυναίκες, λόγω της μαντίλας και του σκούρου δέρματος.
Σε ό,τι δε αφορά τα φαινόμενα αστυνομικής βίας, όπως υποστήριξαν τα μέλη του Δικτύου, τα περισσότερα παρατηρήθηκαν στην Πάτρα. «Η επανάληψη τέτοιων πρακτικών μάς κάνει να πιστεύουμε ότι δεν είναι κάτι τυχαίο και μεμονωμένο, αλλά μπορεί να αποτελεί μέρος εντολών», επισήμανε η κ. Σταυρινάκη.
Ο πρόεδρος του Ελληνικού Φόρουμ Μεταναστών, Μοβία Αχμέτ, και ο πρόεδρος τού Ελληνικού Φόρουμ Προσφύγων, Γιονούς Μοχαμαντί, τόνισαν πως το φαινόμενο δεν είναι καινούργιο. Όπως υποστήριξαν, μάλιστα, τα περιστατικά ρατσιστικής βίας είναι πέντε φορές περισσότερα από αυτά που καταγράφηκαν. Η απουσία, χαρτιών από πλευράς αλλοδαπών, άρα και φόβου ότι αν εμφανιστούν θα τους κρατήσουν και χρημάτων (κάθε καταγγελία κοστίζει 100 ευρώ), η απειλή της αντεκδίκησης από πλευράς θυτών, είναι μερικές από τις αιτίες που αποτρέπουν τους παθόντες από το να καταγγείλουν επιθέσεις σε βάρος τους.
Παρ' όλα αυτά, οι δύο εκπρόσωποι των μεταναστών και προσφύγων, σημείωσαν πως η συγκεκριμένη καταγραφή είναι ό,τι πιο σημαντικό έχει γίνει έως στιγμής σε αυτή την κατεύθυνση. Έκαναν λόγο για ψυχολογικό σοκ των προερχόμενων από την Ασία και την Αφρική. Στη διαδρομή έχουν δεχθεί μεγάλη βία, ιδιαίτερα στα σύνορα του Ιράν, του Πακιστάν, της Τουρκίας και περιμένουν πως στην ευρωπαϊκή Ελλάδα η εικόνα θα είναι αλλιώς. Και καταλήγουν να φοβούνται να βγουν στο δρόμο.
Η ανακοίνωση των πρώτων συμπερασμάτων της καταγραφής τού Δικτύου πραγματοποιήθηκε, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων.