Το κλειδί είναι η λέξη «καταγγελία» σημειώνει έμπειρος αξιωματούχος της
Κομισιόν, σε ερώτηση της «Καθημερινής» για την πιθανότητα εξόδου της
χώρας μας από την Ευρωζώνη την επαύριο των εκλογών.
Αν ο νέος πρωθυπουργός χρησιμοποιήσει τον συγκεκριμένο όρο για το Μνημόνιο στον επινίκιο λόγο του το βράδυ της ερχόμενης Κυριακής και την επόμενη ημέρα σημειωθεί επιδρομή στις ελληνικές τράπεζες από ανήσυχους (ακριβέστερα: πανικόβλητους) καταθέτες, τότε «σε αφήνω να φανταστείς την απάντηση που θα πάρει όταν ζητήσει βοήθεια από την ΕΚΤ, ώστε να μη “σκάσει” το ελληνικό τραπεζικό σύστημα», συμπληρώνει, υπό την προϋπόθεση της ανωνυμίας.
Ακόμη και στην περίπτωση, όμως, που οι πολίτες διατηρήσουν την ψυχραιμία τους και δεν εκπληρωθεί το ακραίο αυτό σενάριο, στο οποίο όλα θα έχουν ουσιαστικά τελειώσει το απόγευμα της Δευτέρας 18 Ιουνίου, η Ευρωζώνη είναι αποφασισμένη να κλιμακώσει τις αντιδράσεις της, το τελευταίο δεκαήμερο του Ιουνίου, ανάλογα με τη στάση της επόμενης ελληνικής κυβέρνησης και να μας εξαναγκάσει σε αποχώρηση από το κοινό νόμισμα, σε περίπτωση που δεν τηρηθούν οι συμπεφωνημένες δεσμεύσεις του Δεύτερου Προγράμματος Προσαρμογής.
«Ιδανικό» χρονοδιάγραμμα
Το χρονοδιάγραμμα, άλλωστε, είναι «ιδανικό» για μια τέτοια κλιμάκωση: Το Eurogroup και το Ecofin συνεδριάζουν στο Λουξεμβούργο στις 21-22 Ιουνίου, ενώ στις 22 Ιουνίου θα πραγματοποιηθεί στη Ρώμη μίνι συνάντηση κορυφής μεταξύ των ηγετών της Γερμανίας, της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Γαλλίας. Η τακτική σύνοδος κορυφής της Ε.Ε. είναι προγραμματισμένη για τις 28-29 Ιουνίου, ενώ το Eurogroup συγκαλείται εκ νέου στις 9 Ιουλίου, όταν θα εξαντλούνται πιθανότατα και τα τελευταία αποθέματα ρευστότητας του ελληνικού κράτους. Αν μέχρι τότε το Μνημόνιο και οι εφαρμοστικοί του νόμοι οδεύουν προς ακύρωση στη Βουλή, τότε είναι απολύτως βέβαιο ότι η επόμενη δόση από τα χρήματα του μηχανισμού στήριξης δεν θα καταβληθεί. Και επειδή κανένα κράτος δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς ρευστότητα (η Ελλάδα έχει πρωτογενές έλλειμμα, το οποίο δεν μπορεί να καλυφθεί από πουθενά αλλού, αφού είναι αποκλεισμένη από τις αγορές), η χώρα μας θα αναγκαστεί να τυπώσει υποκατάστατο νομίσματος, δηλαδή υποσχετικές έναντι οφειλών σε ευρώ (IOUs). Επί της ουσίας, η σταδιακή απεμπλοκή από την Ευρωζώνη θα έχει τότε ξεκινήσει.
Σε ό,τι αφορά τις ελληνικές τράπεζες, δεν αποκλείεται να συνεχίσουν να λαμβάνουν κάποιας μορφής στήριξη, με εγγύηση μέρους ή του συνόλου των καταθέσεων σε ευρώ, ανάλογα πάντα τόσο με τη στάση της ελληνικής κυβέρνησης, όσο και σε συνάρτηση με τις εξελίξεις στην υπόλοιπη Ευρωζώνη.
Οπως έχουν διαμηνύσει σε αλλεπάλληλες δημόσιες παρεμβάσεις τους όλες τις προηγούμενες εβδομάδες οι ηγέτες της Ευρωζώνης και της Ε.Ε., η συνέχιση της χρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας δεν μπορεί να συνεχιστεί σε περίπτωση μη τήρησης των δεσμεύσεων. Οι οικονομικές επιπτώσεις μιας τέτοιας εξέλιξης δεν θα είναι φυσικά αμελητέες, αλλά όπως έχει επισημανθεί τόσο σε ανώνυμες τοποθετήσεις, όσο και σε δημόσιες δηλώσεις ανώτατων αξιωματούχων (π.χ. επίτροπος Ντε Γκουχτ, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε), η Ευρωζώνη έχει λάβει τα μέτρα της και έχει κάνει τις απαραίτητες τεχνικές προετοιμασίες, ώστε να απορροφήσει τους κραδασμούς. Μάλιστα, ενδεχόμενη έξοδος της Ελλάδας θα μπορούσε να λειτουργήσει και ως βολικός καταλύτης για την άμεση επιτάχυνση των διαδικασιών τραπεζικής, οικονομικής και πολιτικής ενοποίησης της υπόλοιπης Ευρωζώνης ή μέρους αυτής.
Τα άλλα 16 Κοινοβούλια
Εξάλλου, ακόμη και αν η καγκελάριος Μέρκελ δεν ήθελε να πάρει το ρίσκο της διάσπασης του ευρώ, δεν θα είναι σε θέση να πείσει τους πολίτες της Γερμανίας να συνεχίσουν να δανείζουν την Ελλάδα με επιτόκιο μικρότερο του 3% και ευνοϊκότατο χρονοδιάγραμμα αποπληρωμής, χωρίς καμία δέσμευση από την Αθήνα για μηδενισμό των ελλειμμάτων και αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Χωρίς τέτοια δέσμευση, το διάστημα για το οποίο η Ελλάδα θα χρειάζεται δάνεια θα γίνει ουσιαστικά απροσδιόριστο, με φυσικό αποτέλεσμα την «εξέγερση» βουλευτών και ψηφοφόρων όχι μόνο στη Γερμανία, αλλά και στα υπόλοιπα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης.
Υπό αυτήν την έννοια, όσο δυσβάσταχτο οικονομικά είναι το κόστος της εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ, άλλο τόσο δυσβάσταχτο πολιτικά είναι το κόστος της παραμονής της στο ευρώ αν το Μνημόνιο πεταχτεί στα σκουπίδια. «Μερικές φορές, οι Ελληνες δίνουν την εντύπωση ότι διαπραγματεύονται μεταξύ τους, σαν να μην υπήρχαν άλλα 16 Κοινοβούλια στην Ευρωζώνη», καταλήγει ο αξιωματούχος της Κομισιόν που μίλησε στην «Κ».
Αν ο νέος πρωθυπουργός χρησιμοποιήσει τον συγκεκριμένο όρο για το Μνημόνιο στον επινίκιο λόγο του το βράδυ της ερχόμενης Κυριακής και την επόμενη ημέρα σημειωθεί επιδρομή στις ελληνικές τράπεζες από ανήσυχους (ακριβέστερα: πανικόβλητους) καταθέτες, τότε «σε αφήνω να φανταστείς την απάντηση που θα πάρει όταν ζητήσει βοήθεια από την ΕΚΤ, ώστε να μη “σκάσει” το ελληνικό τραπεζικό σύστημα», συμπληρώνει, υπό την προϋπόθεση της ανωνυμίας.
Ακόμη και στην περίπτωση, όμως, που οι πολίτες διατηρήσουν την ψυχραιμία τους και δεν εκπληρωθεί το ακραίο αυτό σενάριο, στο οποίο όλα θα έχουν ουσιαστικά τελειώσει το απόγευμα της Δευτέρας 18 Ιουνίου, η Ευρωζώνη είναι αποφασισμένη να κλιμακώσει τις αντιδράσεις της, το τελευταίο δεκαήμερο του Ιουνίου, ανάλογα με τη στάση της επόμενης ελληνικής κυβέρνησης και να μας εξαναγκάσει σε αποχώρηση από το κοινό νόμισμα, σε περίπτωση που δεν τηρηθούν οι συμπεφωνημένες δεσμεύσεις του Δεύτερου Προγράμματος Προσαρμογής.
«Ιδανικό» χρονοδιάγραμμα
Το χρονοδιάγραμμα, άλλωστε, είναι «ιδανικό» για μια τέτοια κλιμάκωση: Το Eurogroup και το Ecofin συνεδριάζουν στο Λουξεμβούργο στις 21-22 Ιουνίου, ενώ στις 22 Ιουνίου θα πραγματοποιηθεί στη Ρώμη μίνι συνάντηση κορυφής μεταξύ των ηγετών της Γερμανίας, της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Γαλλίας. Η τακτική σύνοδος κορυφής της Ε.Ε. είναι προγραμματισμένη για τις 28-29 Ιουνίου, ενώ το Eurogroup συγκαλείται εκ νέου στις 9 Ιουλίου, όταν θα εξαντλούνται πιθανότατα και τα τελευταία αποθέματα ρευστότητας του ελληνικού κράτους. Αν μέχρι τότε το Μνημόνιο και οι εφαρμοστικοί του νόμοι οδεύουν προς ακύρωση στη Βουλή, τότε είναι απολύτως βέβαιο ότι η επόμενη δόση από τα χρήματα του μηχανισμού στήριξης δεν θα καταβληθεί. Και επειδή κανένα κράτος δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς ρευστότητα (η Ελλάδα έχει πρωτογενές έλλειμμα, το οποίο δεν μπορεί να καλυφθεί από πουθενά αλλού, αφού είναι αποκλεισμένη από τις αγορές), η χώρα μας θα αναγκαστεί να τυπώσει υποκατάστατο νομίσματος, δηλαδή υποσχετικές έναντι οφειλών σε ευρώ (IOUs). Επί της ουσίας, η σταδιακή απεμπλοκή από την Ευρωζώνη θα έχει τότε ξεκινήσει.
Σε ό,τι αφορά τις ελληνικές τράπεζες, δεν αποκλείεται να συνεχίσουν να λαμβάνουν κάποιας μορφής στήριξη, με εγγύηση μέρους ή του συνόλου των καταθέσεων σε ευρώ, ανάλογα πάντα τόσο με τη στάση της ελληνικής κυβέρνησης, όσο και σε συνάρτηση με τις εξελίξεις στην υπόλοιπη Ευρωζώνη.
Οπως έχουν διαμηνύσει σε αλλεπάλληλες δημόσιες παρεμβάσεις τους όλες τις προηγούμενες εβδομάδες οι ηγέτες της Ευρωζώνης και της Ε.Ε., η συνέχιση της χρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας δεν μπορεί να συνεχιστεί σε περίπτωση μη τήρησης των δεσμεύσεων. Οι οικονομικές επιπτώσεις μιας τέτοιας εξέλιξης δεν θα είναι φυσικά αμελητέες, αλλά όπως έχει επισημανθεί τόσο σε ανώνυμες τοποθετήσεις, όσο και σε δημόσιες δηλώσεις ανώτατων αξιωματούχων (π.χ. επίτροπος Ντε Γκουχτ, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε), η Ευρωζώνη έχει λάβει τα μέτρα της και έχει κάνει τις απαραίτητες τεχνικές προετοιμασίες, ώστε να απορροφήσει τους κραδασμούς. Μάλιστα, ενδεχόμενη έξοδος της Ελλάδας θα μπορούσε να λειτουργήσει και ως βολικός καταλύτης για την άμεση επιτάχυνση των διαδικασιών τραπεζικής, οικονομικής και πολιτικής ενοποίησης της υπόλοιπης Ευρωζώνης ή μέρους αυτής.
Τα άλλα 16 Κοινοβούλια
Εξάλλου, ακόμη και αν η καγκελάριος Μέρκελ δεν ήθελε να πάρει το ρίσκο της διάσπασης του ευρώ, δεν θα είναι σε θέση να πείσει τους πολίτες της Γερμανίας να συνεχίσουν να δανείζουν την Ελλάδα με επιτόκιο μικρότερο του 3% και ευνοϊκότατο χρονοδιάγραμμα αποπληρωμής, χωρίς καμία δέσμευση από την Αθήνα για μηδενισμό των ελλειμμάτων και αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Χωρίς τέτοια δέσμευση, το διάστημα για το οποίο η Ελλάδα θα χρειάζεται δάνεια θα γίνει ουσιαστικά απροσδιόριστο, με φυσικό αποτέλεσμα την «εξέγερση» βουλευτών και ψηφοφόρων όχι μόνο στη Γερμανία, αλλά και στα υπόλοιπα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης.
Υπό αυτήν την έννοια, όσο δυσβάσταχτο οικονομικά είναι το κόστος της εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ, άλλο τόσο δυσβάσταχτο πολιτικά είναι το κόστος της παραμονής της στο ευρώ αν το Μνημόνιο πεταχτεί στα σκουπίδια. «Μερικές φορές, οι Ελληνες δίνουν την εντύπωση ότι διαπραγματεύονται μεταξύ τους, σαν να μην υπήρχαν άλλα 16 Κοινοβούλια στην Ευρωζώνη», καταλήγει ο αξιωματούχος της Κομισιόν που μίλησε στην «Κ».