Για τις πιέσεις που δέχτηκε από τους Ευρωπαίους εταίρους του, τον Απρίλιο του 2010, σχετικά με την επιβολή περικοπών και βαριάς λιτότητας, μίλησε μεταξύ άλλων ο Γιώργος Παπανδρέου, στο συνέδριο του TED στο Εδιμβούργο.
Ο πρώην πρωθυπουργός αποκάλυψε μάλιστα τους διαλόγους που είχε με τους Ευρωπαίους ηγέτες, που τον οδήγησαν στις πιο δύσκολες αποφάσεις της ζωής του, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε.
«Απρίλιος 2010, μια Κυριακή βράδυ, βρίσκομαι σε συνεδρίαση με τους Ευρωπαίους ομολόγους μου. Είχα μόλις εκλεγεί Πρωθυπουργός της Ελλάδας. Είχα όμως το θλιβερό προνόμιο να ανακαλύψω πως το έλλειμμα της χώρας μου δεν ήταν 6% του ΑΕΠ, όπως επίσημα είχε δηλωθεί από την προηγούμενη Κυβέρνηση λίγες μέρες πριν τις εκλογές αλλά πολύ μεγαλύτερο, έφτασε το 15,6%», ανέφερε και περιέγραψε όσα όσα έζησε εκείνο το βράδυ:
«Χρόνος δεν μας δόθηκε. Φανταστείτε τους εαυτούς σας στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης στις Βρυξέλλες. Εξαιρετικά δύσκολες διαπραγματεύσεις, η πρόοδος είναι εξαιρετικά αργή, η ένταση στα ύψη. Είναι πλέον 2 παρά 10 τα ξημερώματα.
Ένας Πρωθυπουργός φωνάζει:
- Γρήγορα, έχουμε μόνο 10 λεπτά.
Τον ερωτώ:
- Γιατί; Έχουμε σοβαρές αποφάσεις να λάβουμε, χρειαζόμαστε χρόνο
Ένας άλλος Πρωθυπουργός παρεμβαίνει και λέει:
- Χρειαζόμαστε μία συμφωνία τώρα. Σε 10 λεπτά ανοίγουν οι αγορές στην Ιαπωνία και θα έχουμε πανωλεθρία στην παγκόσμια οικονομία.
Σε αυτά τα 10 λεπτά λοιπόν, γρήγορα, ήρθαμε σε συμφωνία.
Αυτή τη φορά δεν ήταν οι στρατιωτικοί αλλά "οι αγορές" που κρατούσαν το όπλο στα κεφάλια όλων μας».
«Οι πιο δύσκολες αποφάσεις της ζωής μου »
Σύμφωνα με τον πρώην Πρωθυπουργό, οι στιγμές που ακολούθησαν ήταν «οι πιο δύσκολες και επίπονες αποφάσεις της ζωής μου, οδυνηρές για μένα, περισσότερο, όμως, για τους συμπατριώτες μου».
«Ακολούθησε η επιβολή περικοπών και βαριάς λιτότητας, σε πολλές περιπτώσεις σε αυτούς που δεν έφταιγαν για την κρίση. Με τις θυσίες αυτές η Ελλάδα απέφυγε τη χρεωκοπία και την έξοδο από το Ευρώ. Η Ευρωζώνη απέφυγε μια κατάρρευση», τόνισε χαρακτηριστικά.
«Έλεγαν τότε πως η Ελλάδα πυροδότησε την κρίση του Ευρώ και κάποιοι κατηγορούν εμένα για το τράβηγμα της σκανδάλης. Νομίζω όμως, πως σήμερα, τρία χρόνια μετά, οι περισσότεροι συμφωνούν πως η Ελλάδα ήταν το σύμπτωμα ευρύτερων προβλημάτων, βαθύτερων αδυναμιών στο διεθνές σύστημα», υπογράμμισε.
Γιατί ζήτησα δημοψήφισμα
Ο Γιώργος Παπανδρέου αναφέρθηκε κατά την διάρκεια της ομιλίας του και στην απόφαση που πήρε να ζητήσει να γίνει δημοψήφισμα, απόφαση που πυροδότησε τις μετέπειτα εξελίξεις.
«Στις Βρυξέλλες, ενώ προσπαθούσαμε απελπισμένα, ξανά και ξανά, να βρούμε κοινές λύσεις, συνειδητοποίησα πως απολύτως κανείς, ούτε ένας ηγέτης, δεν έχει αντιμετωπίσει ξανά μία παρόμοια κατάσταση κρίσης "Τιμωρείστε αυτούς τους ανήθικους, τους τεμπέληδες που πίνουν ούζο και χορεύουν Ζορμπά, Έλληνες. Αυτοί είναι το πρόβλημα", είπε τότε η Ευρώπη. Βολική αλλά αβάσιμη και "στερεοτυπική" αντιμετώπιση. Και συχνά πονούσε περισσότερο από την ίδια τη λιτότητα. Αλλά, σας προειδοποιώ, το πρόβλημα δεν είναι η Ελλάδα. Αντίθετα, ότι έγινε στη χώρα μου, ίσως αποτελέσει την "πατέντα" για την αντιμετώπιση διασυνοριακών προκλήσεων: Από την κλιματική αλλαγή, τη μετανάστευση μέχρι τους δημοσιονομικούς κανονισμούς», είπε ο κ. Παπανδρέου.
«Δεν είναι συνεπώς παράξενο πως πολλοί πολιτικοί ηγέτες – και δεν εξαιρώ τον εαυτό μου – έχασαν την εμπιστοσύνη των πολιτών τους. Για το λόγο αυτό ακριβώς ζήτησα να γίνει δημοψήφισμα στην Ελλάδα, ώστε οι Έλληνες πολίτες να αποφασίσουν για τους όρους του πακέτου διάσωσης», εξήγησε.
Ωστόσο όπως επεσήμανε «πολλοί Ευρωπαίοι ηγέτες τότε αντέδρασαν έντονα. «Δεν μπορείς να το κάνεις αυτό, οι αγορές θα τρελαθούν».
«Πριν ξανακερδίσουμε τη εμπιστοσύνη των αγορών, πρέπει να ξανακερδίσουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών» ήταν η απάντησή μου.
«Από τη στιγμή που έφυγα από την Πρωθυπουργία, είχα τον απαραίτητο καιρό για περισυλλογή. Έχουμε μετριάσει την καταιγίδα και στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Και είμαι βέβαιος πως η Ελλάδα θα τα καταφέρει», σημείωσε.
«Ας δοκιμάσουμε κάτι άλλο»
Ο Γιώργος Παπανδρέου πρότεινε κατά τη διάρκεια της ομιλίας του να «δοκιμάσουμε κάτι άλλο». Όπως είπε χαρακτηριστικά, «να βάλουμε περισσότερη δημοκρατία στην εξίσωση που πρέπει να λύσουμε».
«Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν στη "σοφία των πολλών". Η Δημοκρατία δεν μπορούσε να λειτουργήσει αν οι πολίτες δεν συμμετείχαν, αν δεν αναλάμβαναν δημόσιες ευθύνες στην καθημερινή άσκηση πολιτικής. Απλοί πολίτες, επιλεγμένοι με κλήρωση, απάρτιζαν δημόσιες επιτροπές που βοηθούσαν στη λήψη σημαντικών αποφάσεων καθημερινά. Η επιστήμη, το θέατρο, η φιλοσοφία, η εξάσκηση του νου και του σώματος αποτελούσαν στοιχεία της καθημερινότητας.», σημείωσε και συνέχισε:
«Πάνω από την Κυβέρνηση και πάνω από τις αγορές ήταν η διακυβέρνηση των πολιτών. Σήμερα έχει παγκοσμιοποιηθεί η Οικονομία αλλά όχι και η Δημοκρατία και οι θεσμοί της. Οι πολιτικοί μας περιορίζονται στη στενή τοπικιστική άσκηση πολιτικής και οι πολίτες είναι η λεία δυνάμεων που ενεργούν πέρα από κάθε έλεγχο.
Ο κ. Παπανδρέου εξέφρασε την ανάγκη να «οραματιστούμε ξανά ως το πεδίο μιας παγκοσμιοποιημένης Δημοκρατίας» και πρότεινε μία σειρά πραγμάτων:
«Να σχεδιάσουμε μια Ευρωπαϊκή "Αγορά", όχι μόνο για αγαθά και υπηρεσίες αλλά και για τους πολίτες. Να μάθουμε από την ανταλλαγή ιδεών, καινοτομίας, διαπολιτισμικής τέχνης, συμμετοχής (online και offline) και δημιουργικών λύσεων.
Ας οραματιστούμε τους πολίτες της Ευρώπης να ψηφίζουν απευθείας τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επιτροπές πολιτών, διαλεγμένους από κλήρωση να συμμετέχουν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, έστω και πολύπλοκων. Πανευρωπαϊκά δημοψηφίσματα που οι πολίτες να ψηφίζουν ως νομοθέτες μελλοντικών συνθηκών.
Ας ενδυναμώσουμε τους ανέργους με υποτροφίες και κουπόνια για να σπουδάσουν ή και να μετεκπαιδευτούν, όπου αυτοί θέλουν στην Ευρώπη.
Να μια ιδέα: Γιατί να μην έχουμε τους πρώτους Ευρωπαίους πολίτες με το να δώσουμε στους μετανάστες Ευρωπαϊκή Ιθαγένεια και όχι Ελληνική, ή Γερμανική ή Γαλλική;
Η Ευρώπη να γίνει έργο των πολιτών της, όχι μιας αποκομμένης ελίτ.
Να ενισχύσουμε τη συμμετοχή, ώστε η ποικιλία εθνών, φυλών, φύλων και εθνικοτήτων, να οικοδομεί την εμπιστοσύνη και την αλληλεγγύη, ΟΧΙ τον αποκλεισμό και την ξενοφοβία».