Το Σχέδιο Μάρσαλ και οι καταστροφικοί ιστορικοί συνειρμοί

*Από τον Πάνο Κοσμά, μέλος της Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ και της συνιστώσας ΚΟΚΚΙΝΟ

 Το να αποτελεί για τον Σαμαρά και τον Βενιζέλο ευσεβή πόθο, είναι απολύτως κατανοητό. 

Το να γίνεται όμως «στόχος» για την Αριστερά και μάλιστα τμήμα αναντικατάστατο της πολιτικής της πρότασης, αυτό συνιστά ένα ιστορικό, πολιτικό και οικονομικό οξύμωρο σχήμα πρώτου μεγέθους. 

Ο λόγος για «ένα νέο Σχέδιο Μάρσαλ για την Ελλάδα», που -με ευθύνη κεντρικών στελεχών του*- παρουσιάζεται ως βασική θέση του ΣΥΡΙΖΑ.

Για την ιστο­ρι­κή και ιδε­ο­λο­γι­κή διά­στα­ση του Σχε­δί­ου Μάρ­σαλ έχου­με ήδη κάνει ανα­φο­ρά: ήταν επι­χεί­ρη­ση του αμε­ρι­κα­νι­κού ιμπε­ρια­λι­σμού που είχε δύο επι­διώ­ξεις ταυ­τό­χρο­να: την εμπέ­δω­ση της ηγε­μο­νί­ας του στο ιμπε­ρια­λι­στι­κό στρα­τό­πε­δο και την ανά­σχε­ση του «κομ­μου­νι­στι­κού κιν­δύ­νου». Για την οι­κο­νο­μι­κή του διά­στα­ση, κά­να­με ανα­φο­ρά. Πρέ­πει ωστό­σο, επα­νερ­χό­με­νοι, να ση­μειώ­σου­με κά­ποια πράγ­μα­τα πα­ρα­πά­νω.

Επι­τρο­πεία και «εθε­λο­δου­λία»

Το μέλος της αμε­ρι­κα­νι­κής απο­στο­λής στην Ελ­λά­δα που κα­θο­δή­γη­σε άμεσα την υλο­ποί­η­ση του ελ­λη­νι­κού Σχε­δί­ου Μάρ­σαλ, Τζέιμς Γουό­ρεν, «υπεύ­θυ­νος για όλες τις ελ­λη­νι­κές εξα­γω­γές» (!), λέει τα εξής σε συ­νέ­ντευ­ξή του στην «Κα­θη­με­ρι­νή» στις 17/6/2007: 

«Όταν ήρθε η αμε­ρι­κα­νι­κή απο­στο­λή, που γνώ­ρι­ζε ότι για να σωθεί η χώρα χρειά­ζο­νταν σκλη­ρά μέτρα. Κα­τέ­λη­ξαν με την κυ­βέρ­νη­ση Τσαλ­δά­ρη σε μια πολύ αυ­στη­ρή συμ­φω­νία, πολ­λές πτυ­χές της οποί­ας απο­τε­λού­σαν σαφή πα­ρέμ­βα­ση στα εσω­τε­ρι­κά της Ελ­λά­δας. Μπο­ρεί κάλ­λι­στα να πει κα­νείς ότι επρό­κει­το όχι για απλή πα­ρέμ­βα­ση, αλλά για επέμ­βα­ση στην εθνι­κή κυ­ριαρ­χία της χώρας. Προ­σω­πι­κά πι­στεύω ότι επρό­κει­το για μια πολύ έξυ­πνη και επι­τυ­χή κί­νη­ση από την πλευ­ρά των Ελ­λή­νων ιθυ­νό­ντων. Ήταν μια μικρή ομάδα Ελ­λή­νων πα­τριω­τών -και δεν χρη­σι­μο­ποιώ τη λέξη τυ­χαία- που τόλ­μη­σαν να κά­νουν βή­μα­τα που θα απέ­τρε­παν την κα­τα­στρο­φή της χώρας τους, η οποία κιν­δύ­νευε να εξε­λι­χθεί σε Αλ­βα­νία ή Βουλ­γα­ρία. Η επι­τυ­χία ήταν ότι έφε­ραν τους Αμε­ρι­κα­νούς, όχι απλά ως συμ­βού­λους, αλλά ως ελεγ­κτές και υπεύ­θυ­νους των απο­φά­σε­ων. Για τα επό­με­να χρό­νια η Ελ­λά­δα έπρε­πε να κα­τα­πιεί την πε­ρη­φά­νια της και να απο­δε­χθεί ευ­ρεί­ες πα­ρεμ­βά­σεις. Αυτό ήταν το πνεύ­μα της συμ­φω­νί­ας με­τα­ξύ των δύο χωρών».

Ώστε λοι­πόν, ακόμη και σε συν­θή­κες που οι ΗΠΑ έκρι­ναν ότι η Ελ­λά­δα είναι γε­ω­πο­λι­τι­κά ση­μα­ντι­κή και πρέ­πει να στη­ρι­χτεί για να μην πε­ρά­σει στο «κομ­μου­νι­στι­κό πα­ρα­πέ­τα­σμα», η αμε­ρι­κα­νι­κή βο­ή­θεια δό­θη­κε υπό τον όρο μιας σκλη­ρής αμε­ρι­κα­νι­κής επο­πτεί­ας, όχι μόνο οι­κο­νο­μι­κής αλλά και πο­λι­τι­κής, που μπρο­στά της τα τω­ρι­νά μνη­μό­νια μοιά­ζουν «παι­δι­κή χαρά»…

Ερ­χό­με­νοι στο σή­με­ρα, ακόμη λοι­πόν και αν αγνο­ή­σου­με το σκοπό της «ανά­σχε­σης του κομ­μου­νι­στι­κού κιν­δύ­νου» απο­φα­σί­ζο­ντας να ασελ­γή­σου­με πάνω στις μνή­μες των αγω­νι­στών της Αντί­στα­σης και των ητ­τη­μέ­νων του ελ­λη­νι­κού εμ­φυ­λί­ου πο­λέ­μου, ακόμη και αν δε­χτού­με ότι ο διε­θνής ιμπε­ρια­λι­σμός θα πα­ρα­λο­γι­ζό­ταν ώστε να ενι­σχύ­σει οι­κο­νο­μι­κά ένα σχέ­διο ανά­πτυ­ξης με ανα­τρο­πή της λι­τό­τη­τας, πα­ρα­μέ­νει μια ενο­χλη­τι­κή λε­πτο­μέ­ρεια: Θα δε­χό­ταν η Αρι­στε­ρά μια επι­τρο­πεία σκλη­ρό­τε­ρη του μνη­μο­νί­ου στο όνομα της κα­πι­τα­λι­στι­κής ανά­πτυ­ξης; Θα δε­χό­ταν να γίνει το πο­λι­τι­κό όρ­γα­νο ενός νέου «πα­τριω­τι­σμού» της αστι­κής τάξης που, όπως και τότε, θα επε­δί­ω­κε να σωθεί στη­ριγ­μέ­νη στους ξέ­νους συμ­μά­χους της πα­ρα­χω­ρώ­ντας τους τα προ­νό­μια μιας σκλη­ρής επο­πτεί­ας;

Ανά­πτυ­ξη με επεν­δύ­σεις στις υπο­δο­μές;

Αλλά δεν είναι μόνο αυτό: Δεν υπάρ­χει ιστο­ρι­κή εξαί­ρε­ση από τον κα­νό­να των αντι­σταθ­μι­στι­κών ωφε­λη­μά­των, όταν μι­λά­με για «ξένη βο­ή­θεια» σε κα­θε­στώς κα­πι­τα­λι­σμού: ένα όσο το δυ­να­τόν με­γα­λύ­τε­ρο τμήμα της βο­ή­θειας πρέ­πει να επι­στρέ­φε­ται σε αυτόν που την πα­ρέ­χει και, αντί­στρο­φα, πρέ­πει να επεν­δύ­ε­ται με τρόπο μη αντα­γω­νι­στι­κό με τα συμ­φέ­ρο­ντα αυτού που την πα­ρέ­χει. Στην πε­ρί­πτω­ση του ελ­λη­νι­κού Σχε­δί­ου Μάρ­σαλ, οι ΗΠΑ φρό­ντι­σαν να μην επεν­δυ­θεί η βο­ή­θεια σε το­μείς αντα­γω­νι­στι­κούς με τα δικά τους συμ­φέ­ρο­ντα, ενώ ταυ­τό­χρο­να επέ­βα­λαν την επέν­δυ­σή της κα­ταρ­χήν στις υπο­δο­μές. Αυτό ήταν λο­γι­κό, αφού χωρίς με­γά­λες επεν­δύ­σεις στις υπο­δο­μές δεν νο­ού­νταν κα­πι­τα­λι­στι­κή ανά­πτυ­ξη σε μια κα­τε­στραμ­μέ­νη από τον πό­λε­μο χώρα.    

Ανά­πτυ­ξη μέσω υπο­δο­μών, είναι κάτι που δεν τί­θε­ται σε συ­ζή­τη­ση σή­με­ρα στην Ελ­λά­δα όσον αφορά το επαγ­γελ­λό­με­νο «νέο σχέ­διο Μάρ­σαλ». Η ανά­πτυ­ξη των υπο­δο­μών έχει σε με­γά­λο βαθμό ολο­κλη­ρω­θεί, για δε το τμήμα τους που αυτό δεν έχει συμ­βεί, όλες οι πρό­νοιες έχουν εντα­χτεί στα συγ­χρη­μα­το­δο­τού­με­να έργα. Όσον δε αφορά τις συ­νέ­πειες της λε­γό­με­νης «αν­θρω­πι­στι­κής κα­τα­στρο­φής», αυτές είναι συ­νέ­πεια της διε­θνώς κα­νο­ναρ­χού­με­νης λι­τό­τη­τας και όχι της κα­τα­στρο­φής των υπο­δο­μών όπως στη με­τα­πο­λε­μι­κή Ελ­λά­δα.

Πρέ­πει λοι­πόν να σκε­φτεί κα­νείς αν έχει από κα­πι­τα­λι­στι­κή άποψη νόημα η ξένη βο­ή­θεια προ­κει­μέ­νου να στη­ρι­χτεί η κα­θαυ­τό κα­πι­τα­λι­στι­κή πα­ρα­γω­γή στην Ελ­λά­δα, σε μια πε­ρί­ο­δο πα­γκό­σμιας κα­πι­τα­λι­στι­κής κρί­σης, με τον όγκο του πα­γκό­σμιου εμπο­ρί­ου να μην είναι σε ρα­γδαία άνοδο και με τα «αντι­σταθ­μι­στι­κά ωφε­λή­μα­τα» να διεκ­δι­κού­νται με άλ­λους τρό­πους («μίζες» των πο­λυ­ε­θνι­κών για κρα­τι­κές προ­μή­θειες) κ.λπ.

Υπάρ­χει βέ­βαια και κά­ποια ανα­λο­γία με τη με­τα­πο­λε­μι­κή Ελ­λά­δα: η με­γά­λη μεί­ω­ση λόγω μνη­μο­νί­ων της τιμής της ερ­γα­τι­κής δύ­να­μης και η μα­ζι­κή απα­ξί­ω­ση των όρων πώ­λη­σής της αλλά και ανα­πα­ρα­γω­γής της. Αυτό όμως είναι λόγος για να διεκ­δι­κή­σει το ξένο κε­φά­λαιο ει­δι­κές οι­κο­νο­μι­κές ζώνες εκ­με­τάλ­λευ­σης στην Ελ­λά­δα και όχι για να υπάρ­ξει ξένη βο­ή­θεια για να αξιο­ποι­ή­σουν τη φτηνή ερ­γα­τι­κή δύ­να­μη οι Έλ­λη­νες κα­πι­τα­λι­στές… Η μεί­ω­ση των μι­σθών και η συ­ντρι­βή των ερ­γα­σια­κών σχέ­σε­ων ήταν η με­γά­λη «ξένη βο­ή­θεια» -μέσω μνη­μο­νί­ων- προς τους Έλ­λη­νες κα­πι­τα­λι­στές, αφού μόνοι τους δεν θα κα­τά­φερ­ναν κάτι τέ­τοιο. Και δεν υπάρ­χει στους «κα­νό­νες συ­μπε­ρι­φο­ράς» του κε­φα­λαί­ου αυτού του τύπου η «αλ­λη­λεγ­γύη» που θα προ­έ­βλε­πε και ένα δεύ­τε­ρο, «ανα­πτυ­ξια­κό» δώρο σ’ αυ­τούς…  

Το απο­τέ­λε­σμα…

Καλό είναι πά­ντως να θυ­μό­μα­στε και τα απο­τε­λέ­σμα­τα του ελ­λη­νι­κού Σχε­δί­ου Μάρ­σαλ. Για να μην τα λέμε εμείς, ας μας τα πει κά­ποιος… υπε­ρά­νω υπο­ψί­ας:

«...Στα­μα­τή­σα­με τον κομ­μου­νι­σμό. Αλλά δεν έχου­με τί­πο­τα βιώ­σι­μο στη θέση του. Δώ­σα­με πολλή βο­ή­θεια στην Ελ­λά­δα. Αλλά ελά­χι­στη έφτα­σε στους Έλ­λη­νες που τη χρειά­ζο­νται πε­ρισ­σό­τε­ρο. Πλη­ρώ­σα­με για ακρι­βές επεν­δύ­σεις. Αλλά όσο τις εξε­τά­ζου­με, τόσο λι­γό­τε­ρο νόημα φαί­νε­ται να έχουν... Απο­κα­τα­στή­σα­με την τάξη. Αλλά αυτή η τάξη προ­στα­τεύ­ε­ται από δια­δο­χι­κές αδύ­να­τες κυ­βερ­νή­σεις, αντι­δη­μο­φι­λείς, ανα­ξιό­πι­στες και δια­βρω­μέ­νες από τη δια­φθο­ρά. Προ­κα­λέ­σα­με την ανα­συ­γκρό­τη­ση στα χαρ­τιά. Αλλά η Ελ­λά­δα δεν δεί­χνει ακόμη ση­μά­δια ότι μπο­ρεί να στη­ρί­ξει τον εαυτό της στο μέλ­λον. Χτί­σα­με δρό­μους, σύ­ντο­μα θα κα­ταρ­ρεύ­σουν. Αυ­ξή­σα­με τους μι­σθούς, οι τιμές αυ­ξή­θη­καν πιο γρή­γο­ρα. Δώ­σα­με πλοία, τα έσοδά τους δεν επι­στρέ­φουν στην Ελ­λά­δα. Συ­νο­πτι­κά, στην Ελ­λά­δα έχου­με ό,τι εί­χα­με στην Κίνα –μια χώρα δια­λυ­μέ­νη από τον πό­λε­μο, με τε­ρά­στια κοι­νω­νι­κά προ­βλή­μα­τα και χωρίς θε­με­λια­κές αλ­λα­γές, που αντι­με­τω­πί­ζει έναν διο­γκω­μέ­νο πλη­θω­ρι­σμό και συ­νε­χί­ζει να επι­βιώ­νει με τη δική μας συ­νε­χι­ζό­με­νη βο­ή­θεια...Τί­πο­τα δεν θα αλ­λά­ξει την επό­με­νη άνοι­ξη, όπως τί­πο­τα δεν άλ­λα­ξε στις επτά προη­γού­με­νες από το τέλος του πο­λέ­μου...».

Έτσι απο­λό­γι­σε το ελ­λη­νι­κό Σχέ­διο Μάρ­σαλ ο Έντουαρντ Τε­νεν­μπά­ουμ στην έκ­θε­σή του, λίγο πριν απο­χω­ρή­σουν οι Αμε­ρι­κα­νοί.

Ο κα­τα­στρο­φι­κός συ­νειρ­μός

Αυτοί που απο­τολ­μούν το ανο­σιούρ­γη­μα να ανα­δεί­ξουν σε «στόχο» και «αξία» για την Αρι­στε­ρά το Σχέ­διο Μάρ­σαλ, μπο­ρούν να μας πουν τι ακρι­βώς έχουν στο μυαλό τους; Μια ιμπε­ρια­λι­στι­κή βο­ή­θεια «πραγ­μα­τι­κά αλ­τρουι­στι­κή», που αυτή τη φορά δεν θα τη χει­ρι­στεί μια διε­φθαρ­μέ­νη κυ­βέρ­νη­ση της Δε­ξιάς αλλά μια κυ­βέρ­νη­ση της Αρι­στε­ράς που θα πο­λε­μή­σει τη δια­φθο­ρά ώστε η βο­ή­θεια των ιμπε­ρια­λι­στών να «πιά­σει τόπο»; Ξέ­ρου­με πόσο μα­κριά μπο­ρεί να φτά­σει ο ρε­φορ­μι­σμός όταν βρε­θεί ενώ­πιος ενω­πίω με το ζή­τη­μα της εξου­σί­ας, αλλά ομο­λο­γού­με ότι αυτό μας ξε­περ­νά­ει!  

Απέ­να­ντι σε τέ­τοια φα­ντα­σιο­κο­πή­μα­τα, ας απα­ντή­σου­με με τα λόγια ενός κο­ρυ­φαί­ου ιδε­ο­λό­γου της ελ­λη­νι­κής άρ­χου­σας τάξης:

«Εξή­ντα έξι χρό­νια μετά τον Σε­πτέμ­βριο του 1947, και την ιστο­ρι­κή σύ­μπρα­ξη Τσαλ­δά­ρη-Σο­φού­λη μπρο­στά στον κίν­δυ­νο κα­τάρ­ρευ­σης του αστι­κού συ­στή­μα­τος και τον Εμ­φύ­λιο, οι δυο πα­ρα­τά­ξεις συ­μπράτ­τουν εκ νέου. Στη θέση του Τσαλ­δά­ρη και του Σο­φού­λη είναι ο Σα­μα­ράς και ο Βε­νι­ζέ­λος. Οι συν­θή­κες φυ­σι­κά είναι δια­φο­ρε­τι­κές, αλλά το δια­κύ­βευ­μα έχει κοινά στοι­χεία. Ου­δείς μπο­ρεί να προ­ε­ξο­φλή­σει την έκ­βα­ση της προ­σπά­θειας. Αλλά τόσο ο Σα­μα­ράς όσο και ο Βε­νι­ζέ­λος θα μπο­ρού­σαν ίσως να δι­δα­χτούν από την επι­τυ­χία των μα­κρι­νών προ­κα­τό­χων τους. Μια επι­τυ­χία που στη­ρί­χτη­κε στην απο­φα­σι­στι­κό­τη­τα κατά την ανα­μέ­τρη­ση, αλλά και στη γεν­ναιο­δω­ρία κατά τη συ­νερ­γα­σία». (Γ. Πρε­τε­ντέ­ρης, «Τα Νέα», 25 Ιου­νί­ου 2013)

Όταν οι διε­θνείς τους σύμ­μα­χοι δεν «προι­κο­δο­τούν» τους ση­με­ρι­νούς Τσαλ­δά­ρη και Σο­φού­λη, δη­λα­δή τους Σα­μα­ρά και Βε­νι­ζέ­λο, ούτε με τα ελά­χι­στα ώστε να πάνε αξιο­πρε­πώς στις ευ­ρω­ε­κλο­γές, κά­ποιοι στον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ πι­στεύ­ουν σε φα­ντα­σιώ­σεις. Ακόμη χει­ρό­τε­ρα, στον οί­στρο τους επάνω ούτε που φα­ντά­ζο­νται ότι υπε­ρα­σπι­ζό­με­νοι το «θε­τι­κό φορ­τίο» του Σχε­δί­ου Μάρ­σαλ, ενερ­γο­ποιούν στη μα­ζι­κή συ­νεί­δη­ση τον κα­τα­στρο­φι­κό συ­νειρ­μό ότι η Αρι­στε­ρά είναι έτοι­μη να γίνει αυτή η «εκλε­κτή» των ιμπε­ρια­λι­στών συμ­μά­χων…  

 *Δρα­γα­σά­κης, Στα­θά­κης, Μη­λιός κ.λπ.