Χαμηλές τιμές, αλλά και αύξηση τόσο σε αριθμό παραγωγών όσο και σε καλλιεργούμενες εκτάσεις συνθέτουν το τοπίο της καπνοκαλλιέργειας στην Ελλάδα, με τις πωλήσεις των καπνικών προϊόντων να τραβούν την ανιούσα και τον χύμα, παράνομο καπνό να κάνει... θραύση.
Όπως εξηγούν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ οι ίδιοι οι καπνοκαλλιεργητές, φέτος αναγκάζονται να πωλούν σε κατώτερες, ακόμη και από τις ήδη μειωμένες συμφωνηθείσες τιμές, αφού οι έμποροι, όπως υποστηρίζουν, με άλλοθι την υποβάθμιση της φετινής παραγωγής, λόγω της αστάθειας του καιρού, αλλά και το παγκόσμιο πλεόνασμα, αγοράζουν σε "τιμή ευκαιρίας".
Παρά τις χαμηλές τιμές, ωστόσο, τις "μηδαμινές επιδοτήσεις" αλλά και το αβέβαιο, όπως λένε οι ίδιοι, μέλλον του καπνού εντός της νέας ΚΑΠ, ο αριθμός των παραγωγών αυξάνεται όπως και των καλλιεργούμενων εκτάσεων, εξέλιξη που οι περισσότεροι αποδίδουν στην αύξηση της ανεργίας λόγω κρίσης.
"Άσχημη χρονιά"
Για "άσχημη εμπορική χρονιά" μίλησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος του Καπνικού Συνεταιρισμού Λαγκαδά Θεσσαλονίκης Θεόδωρος Ιορδανίδης, τονίζοντας ότι στην ευρύτερη περιοχή οι παραγωγοί παρέδωσαν πρώτο και δεύτερο χέρι, σε πολύ χαμηλές τιμές.
Οι "μπασμάδες", όπως ανέφερε, ξεκίνησαν στο 1,40 ευρώ/κιλό και σε ελάχιστες περιπτώσεις φθάνουν τα 2,40 ευρώ/κιλό, όταν πέρυσι η μέση τιμή στο πρώτο χέρι ήταν στα 2,60 ευρώ/κιλό και στα επόμενα χέρια αυξήθηκε επιπλέον.
Υπό αυτές τις συνθήκες, τόνισε ο κ. Ιορδανίδης, οι παραγωγοί ελπίζουν πλέον σε μια καλή τιμή στο τρίτο χέρι ώστε να πιάσουν έναν μέσο όρο κοντά στα 3,50 ευρώ το κιλό.
Αντίστοιχη φαίνεται πως είναι η κατάσταση και στην ποικιλία Κατερίνης, αφού σύμφωνα με τον ίδιο, υπάρχει μια πτώση σε σχέση με πέρσι τουλάχιστον 30%, με τη μέση τιμή να διαμορφώνεται στα 2 ευρώ/κιλό, όταν πέρυσι η τιμή έναρξης έφθανε στα 3 ευρώ/κιλό.
Αναφορικά με την ποικιλία Κατερίνης, υπάλληλος του Δήμου Κατερίνης στην Πιερία, που επί σειρά χρόνων διετέλεσε προϊστάμενος στο τμήμα Καπνού, ο Γεώργιος Κουκούλης, επεσήμανε ότι, παρά τις κακές τιμές, οι παραγωγοί στην περιοχή της Πιερίας υπερβαίνουν σήμερα τους 3.000 (από 1000 προ 5ετίας), ενώ οι καλλιεργούμενες εκτάσεις αποδίδουν έως και 9 εκατ. κιλά, από 15 εκατ. κιλά προ 15ετίας.
Σε ό,τι αφορά την ποικιλία Βιρτζίνια, η συγκομιδή της οποίας ξεκίνησε πρόσφατα, οι πρώτες τιμές καταγράφονται επίσης χαμηλές συγκριτικά με πέρυσι. Οι πρώτες αγορές είναι στο 1,60 ευρώ /κιλό, από 2,40 ευρώ/κιλό πέρυσι, σύμφωνα με τον κ. Ιορδανίδη.
Παρά τα προβλήματα στην καλλιέργεια καπνού, η ανεργία, αλλά και η άρνηση πολλών να ξενιτευτούν, οδηγεί σε αύξηση των καλλιεργούμενων εκτάσεων, αλλά και των παραγωγών που ασχολούνται με το προϊόν σε Ροδόπη και Έβρο.
Χαρακτηριστικό είναι πως σε λιγότερο από έναν χρόνο, αυξήθηκαν σε 6.870 τα μέλη της κοινοπραξίας Καπνοπαραγωγών Ροδόπης και Έβρου (πέρυσι ήταν 6.700), όπως ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος του φορέα Εσάτ Χουσεΐν. Καλλιεργούνται, δε, 68.000 στρέμματα στην περιοχή- περισσότερα κατά 3.000 στρέμματα συγκριτικά με πέρυσι, οπότε και ο αριθμός τους καταγραφόταν ενισχυμένος σε ποσοστό 25% έναντι του 2012.
Μεταξύ άλλων, ο κ. Χουσεΐν σημείωσε ότι, κατά μέσο όρο, ένας παραγωγός καπνού στην περιοχή καλλιεργεί 8-10 στρέμματα και παράγει κοντά στον έναν τόνο.
Σε ό,τι αφορά τις τιμές πώληση του μπασμά που καλλιεργείται στην περιοχή, σημείωσε ότι "τώρα,στο πρώτο χέρι, τα δίνουμε με 1,60-2,10 ευρώ/κιλό, ενώ εντός του Νοεμβρίου οπότε και θα μαζευτεί η τελευταία παρτίδα, η μέση τιμή δεν προβλέπεται να ξεπεράσει τα 4,29 ευρώ/κιλό, όταν το μέσο κόστος παραγωγής υπολογίζεται στα 2,70 ευρώ/κιλό".
"Πουλάμε χαμηλότερα σε σχέση με πέρυσι (1,80/κιλό με 2,40 ευρώ/κιλό). Αντιλαμβάνεστε ότι οι οικογένειες πεινάνε" ανέφερε χαρακτηριστικά, επισημαίνοντας πως ο φορέας συνεχίζει με την ίδια θέρμη να δουλεύει προς την κατεύθυνση της δημιουργίας μιας Ανώνυμης Εταιρείας ώστε να απαλειφθούν οι μεσάζοντες και "οι καπνοκαλλιεργητές της περιοχής να μην δουλεύουν απλώς και μόνο για ένα πιάτο φαγητό, αλλά να μπορούν να ανταπεξέρχονται και στις άλλες τους οικονομικές υποχρεώσεις".
Υπογράμμισε, δε, ότι "οι εταιρείες εκμεταλλεύεται το γεγονός ότι έχουμε παγκόσμια πλεονάσματα στην παραγωγή και ρίχνουν τις τιμές".
Σημειώνεται ότι η ελληνική παραγωγή καπνών ανέρχεται, σήμερα, σε περίπου 26 εκατ. κιλά ετησίως (110 εκατ. κιλά το 2005), εκ των οποίων τα 20 εκατ. κιλά αφορούν καπνά ανατολικού τύπου μπασμά και τα υπόλοιπα την ποικιλία Βιρτζίνια, με τις συνολικά καλλιεργούμενες εκτάσεις να μην υπερβαίνουν τα 75.000 στρέμματα.
Ο δε κλάδος της καπνοκαλλιέργειας υπολογίζεται πως απασχολεί σήμερα 15.000 καλλιεργητές και πάνω από 12.000 εργάτες.
Συμβολαιακή γεωργία της Τράπεζας Πειραιώς
Υπενθυμίζεται ότι, την περασμένη άνοιξη, η Τράπεζα Πειραιώς ανακοίνωσε τη συνέχιση υλοποίησης του προγράμματος της Συμβολαιακής Γεωργίας με την εταιρεία Μισσιριάν Α.Ε για περισσότερους από 1.000 καπνοκαλλιεργητές των Νομών Σερρών, Δράμας και Πιερίας.
Μέσω της Συμβολαιακής Γεωργίας, ο παραγωγός θα έχει διαθέσιμη όλη την απαιτούμενη ρευστότητα, τη στιγμή που τη χρειάζεται, αλλά και εγγυημένη πληρωμή της παραγωγής που έχει συμφωνήσει να παραδώσει στην εταιρεία, μέχρι τις αρχές Νοεμβρίου κάθε χρόνου.
Παράλληλα, η τράπεζα Πειραιώς καλύπτει τον παραγωγό με πρόσθετες (πέραν του ΕΛΓΑ) εγγυήσεις για την πιθανή απώλεια παραγωγής λόγω καιρικών φαινομένων και φυσικών καταστροφών.
ΧΥΜΑ ΚΑΠΝΟΣ- Επιβλαβής για την υγεία, αλλά τον προτιμούν πολλοί λόγω τιμής
Στο μεταξύ, μια τελευταία... μόδα είναι η αγορά χύμα καπνού. Και μπορεί να είναι εξαιρετικά εύκολο να βρεις και να αγοράσεις τέτοιου είδους καπνό, είτε στο διαδίκτυο είτε στις λαϊκές αγορές -ακόμα και από πλανόδιους στο δρόμο- ωστόσο, όπως λένε οι ειδικοί, ο χύμα καπνός είναι επιβλαβής για την υγεία του καπνιστή.
Όπως προκύπτει από αναλύσεις που έχουν γίνει στο Χημείο του Κράτους, μεταξύ των παράνομων διακινούμενων καπνικών προϊόντων (καπνός/τσιγάρα), έχουν βρεθεί από τρίχες ζώων, παραπροϊόντα με χρήση ανεξέλεγκτων χημικών, πλαστικά, βαρέα μέταλλα, μη επιτρεπτά αγροχημικά προϊόντα και φυσικά υπερβολική πίσσα, νικοτίνη και μονοξείδιο του άνθρακα, μέχρι και... περιττώματα ποντικών.
Ο χύμα καπνός, εξήγησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η καθηγήτρια του ΑΠΘ Παρασκευή Αργυροπούλου-Πατάκα, διευθύντρια της μονάδας Αναπνευστικής Ανεπάρκειας στο νοσοκομείο Παπανικολάου, βάσει των προδιαγραφών που επιβάλλει η ΕΕ περιλαμβάνει 4.000 ουσίες, εκ των οποίων οι 250 είναι τεκμηριωμένες και άνω των 50 καρκινογόνες.
Ο καπνιστής που επιλέγει χύμα, παράνομο καπνό "ουσιαστικά καπνίζει καπνό που κανείς δεν ξέρει τι περιέχει μέσα, με αποτέλεσμα να κάνει ακόμα μεγαλύτερο κακό στην υγεία του, αλλά και να βλάπτει το κοινωνικό σύνολο, αφού δεν καταβάλλει τους φόρους που πρέπει και από τους οποίους ιδρύονται μονάδες και χτίζονται νοσοκομεία" τόνισε.
"Όλα αυτά -συνέχισε- συνεπάγονται σε θέσεις εργασίας και σε περισσότερα αριθμητικά κέντρα περίθαλψης, για όσους επιθυμούν να σώσουν τον εαυτό τους".
Κάνει θραύση στις πωλήσεις ο χύμα καπνός
Πάντως, εν μέσω οικονομικής κρίσης, οι πωλήσεις του λαθραίου καπνού κάνουν θραύση, αφού είναι πολύ φτηνός. Σύμφωνα με έρευνα που διενήργησε το Ίδρυμα Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), ένα στα πέντε τσιγάρα που καπνίζουν οι Έλληνες είναι παράνομο. Και μπορεί το 2008 τα παράνομα τσιγάρα να κάλυπταν μόλις το 2,2% της συνολικής κατανάλωσης, από τη στιγμή που ξέσπασε η κρίση το ποσοστό έφθασε αμέσως στο 19,5% εντός του 2013 (340% αύξηση), το οποίο σε πραγματικούς αριθμούς σημαίνει 4,4 δισ. τσιγάρα.
Οι πραγματικές απώλειες εσόδων για το κράτος -και κατ' επέκταση και για τους Έλληνες φορολογούμενους- από αυτή την παράνομη δραστηριότητα, έφθασε στα 650 εκατ. ευρώ το 2013, αφού για ένα πακέτο τσιγάρα αξίας 3,50 ευρώ, το 84% του ποσού πηγαίνει κατευθείαν στο κράτος (ΦΠΑ-ΕΦΚ).
Σε πρόσφατη μελέτη του, το ΙΟΒΕ επισημαίνει ότι η ενίσχυση των δημοσίων εσόδων και ο περιορισμός του παράνομου εμπορίου καπνικών προϊόντων είναι εφικτό να συντελεστούν μέσα από μια προσεκτική επανεξέταση της φορολογίας των καπνικών προϊόντων.
Η φορολογία στα καπνικά προϊόντα έχει φτάσει ή ξεπεράσει τα όριά της και κάθε προσπάθεια αύξησής της είναι ιδιαίτερα πιθανό ότι θα οδηγήσει σε μείωση των δημοσίων εσόδων και επέκταση του παράνομου εμπορίου, επισημαίνεται.
Η μελέτη καταλήγει, δε, στο συμπέρασμα ότι η προσεκτική επανεξέταση του πλαισίου φορολόγησης καπνικών προϊόντων μπορεί να συμβάλλει στην ανάσχεση του παράνομου εμπορίου καπνικών προϊόντων, με θετικά αποτελέσματα τόσο στα δημόσια έσοδα όσο και στις προοπτικές βιωσιμότητας των επιχειρήσεων του κλάδου.
Μια από τις πιο δύσκολες εξαρτήσεις το κάπνισμα
Το κάπνισμα, όπως εξήγησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Αργυροπούλου-Πατάκα, είναι μία από τις πλέον δύσκολες εξαρτήσεις και η απεξάρτηση απ' αυτό είναι ακόμα πιο δύσκολη , καθώς είναι νόμιμο, παρέχοντας έτσι μια πολύ καλή δικαιολογία στον χρήστη να μην αντιληφθεί το μέγεθος του κακού που κάνει στον εαυτό του και στους γύρω τους και έτσι να μην το κόψει και ποτέ.
Για τη διακοπή του καπνίσματος, η καθηγήτρια του ΑΠΘ σημείωσε ότι το πρώτο 15νθήμερο είναι και το πιο δύσκολο, αφού η στέρηση είναι έντονη, ενώ με το πέρας του διμήνου, αρχίζουν όλα να γίνονται πιο εύκολα. Πάντως, για "να πεις ότι κάποιος ξέφυγε του κινδύνου να πέσει και πάλι στο κάπνισμα, απαιτείται το πέρας ενός ολόκληρου έτους" κατέληξε.