ΥΠΟΒΡΥΧΙΑ ΑΝΑΣΚΑΦΗ - Θησαυρός σε ισπανικό ναυάγιο στη Ζάκυνθο

Ολοκληρώθηκε στις αρχές Οκτωβρίου η συστηματική υποβρύχια ανασκαφή που διενεργεί η Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς στο ισπανικό ναυάγιο του 16ου αιώνα στη Ζάκυνθο, υπό τη διεύθυνση της προϊσταμένης 2ης ΕΒΑ, αρχαιολόγου Κατερίνας Δελλαπόρτα.

Σύμφωνα με ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού, κατά τη φετινή περίοδο, η ανασκαφή συνεχίστηκε προς το κεντρικό τμήμα, στο μέγιστο πλάτος του πλοίου. Αποκαλύφθηκε η συνέχεια των νομέων στη δυτική και ανατολική πλευρά της κόντρα– καρίνας (keelson), καθώς και τμήμα του υποφράγματος, δηλαδή του ενδιάμεσου καταστρώματος.
Ο ξύλινος σκελετός του πλοίου διατηρείται σε σημαντικότατο βαθμό, επιτρέποντας τη μελέτη της μεταβατικής τεχνικής της ναυπηγικής του 15ου– 16ου αιώνα.

Το πλοίο χρονολογείται λίγο μετά τη ναυμαχία της Ναυπάκτου και είναι το μόνο ναυάγιο της ισπανικής θαλασσοκρατίας της εποχής του Φιλίππου Β', όπως μαρτυρούν τα ασημένια νομίσματα διαφόρων κοπών του Φιλίππου Β' και τα αρχικά εγχάρακτης λαβής όπλου με σταυρό, που έχει, μέχρι τώρα, εντοπισθεί στα ελληνικά χωρικά ύδατα.
Όπως επισημαίνεται στην ανακοίνωση, εκτός από τα ναυπηγικά δομικά στοιχεία του σκάφους (νομείς, διαδοκίδες, εσωτερικό πυθμένα κ.λπ.), τα υπόλοιπα ευρήματα ανήκουν στον εξοπλισμό του πλοίου, όπως μεταλλικά συσσωματώματα και στην καθημερινή ζωή των αξιωματικών, όπως χρηστική και λεπτή κεραμεική, φαγεντιανή και μαγιόλικα, μεταλλικά μαγειρικά σκεύη και υπολείμματα τροφών. Κυρίαρχη παρουσία στο φορτίο έχουν τα διάσπαρτα στον βυθό φουντούκια, που διατηρούνται σε άριστη κατάσταση.

Ο ξύλινος σκελετός του ναυαγίου της Ζακύνθου διατηρείται σε σημαντικό βαθμό, γεγονός σπάνιο για το μεσογειακό οικοσύστημα. Σύμφωνα με την ανακοίνωση, δεδομένου ότι η ανέλκυση, συντήρηση και έκθεση των ξύλινων ναυαγίων δεν είναι πάντα οικονομικά εφικτή, δίνεται διεθνώς έμφαση στην προστασία και διαχείριση των ναυαγίων in situ, αρχή κατοχυρωμένη από τη Σύμβαση για την Προστασία της Υποβρύχιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ.
Έτσι, για την προστασία του αρχαιολογικού χώρου το ναυάγιο καλύφθηκε με γεωΰφασμα. Η συγκεκριμένη μέθοδος προστασίας in situ-που πρωτοεφαρμόσθηκε στο ναυάγιο της Ζακύνθου από τα μέσα δεκαετίας του '90 από την συντηρήτρια Αν. Πούρνου- αποτελεί, πλέον, καθιερωμένη μέθοδο προστασίας ξύλινων ναυαγίων στην επιστημονική βιβλιογραφία.
Τέλος, στο ναυάγιο εφαρμόσθηκε πιλοτικά 3D prototype profiling δοκιμαστική μέθοδος για την τρισδιάστατη αποτύπωση του βυθού από τον καθηγητή Γ. Παπαθεοδώρου και την επίκουρη καθηγήτρια Μαρία Γεραγά του Εργαστηρίου Θαλάσσιας Γεωλογίας και Φυσικής Ωκεανογραφίας του Πανεπιστημίου Πατρών.
Η υποβρύχια ανασκαφή πραγματοποιήθηκε από τα μέσα Σεπτεμβρίου έως τις 6 Οκτωβρίου, με χρηματοδότηση του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς, την τεχνική υποστήριξη του ΥΕΝ- Λ/Χ Ζακύνθου και με τη συμβολή σε διάθεση προσωπικού του δήμου Πειραιώς και του Μουσείου Πειραιώς.
Στην ανασκαφή συμμετείχαν ο καταδυόμενος αρχαιολόγος της ΕΕΑ, Δ. Ευαγγελιστής, η αρχαιολόγος της Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης του ΥΠΠΟΑ, Ελ. Πιπέλια, ο τοπογράφος μηχανικός του δήμου Πειραιώς, Αθ. Ψαρογιάννης , η συντηρήτρια αρχαιοτήτων του Μουσείου Πειραιώς, Ευ. Αποστολακοπούλου, η καταδυόμενη εργατοτεχνίτρια της ΕΕΑ, Αθ. Πατσούρου και ο φοιτητής αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Π. Τζοβάρας.