Διάγνωση – αίτια – θεραπεία – ασκήσεις αντιμετώπισης
Ίλιγγος. Τα συχνότερα αίτιά του, οι
εξετάσεις που πρέπει να γίνουν και η αντιμετώπισή του. Ίλιγγος είναι η
ψευδαίσθηση της κίνησης, ενώ το σώμα παραμένει ακίνητο. Ο ασθενής βιώνει
μια αίσθηση περιστροφής ή αιώρησης προς τα πλάγια, εμπρός, πίσω, πάνω ή
κάτω, τάση για πτώση ή ώθηση προς μια κατεύθυνση. Σχεδόν πάντα γνωρίζει
ότι τα συμπτώματά του, όσο ενοχλητικά και έντονα και αν είναι, δεν
είναι αληθινά, ούτε επικίνδυνα.
Τι ακριβώς συμβαίνει και έχουμε ίλιγγο;
Τι ακριβώς συμβαίνει και έχουμε ίλιγγο;
Το βασικό όργανο ισορροπίας στον ανθρώπινο οργανισμό είναι ο
λαβύρινθος. Βρίσκεται στο αυτί και δίνει πληροφορίες στο κέντρο
ισορροπίας στον εγκέφαλο. Οι πληροφορίες αυτές καθορίζουν τη διατήρηση
της ισορροπίας του σώματος. Όταν ένας από τους δύο λαβυρίνθους
ερεθίζεται ή παρουσιάζει έκπτωση της λειτουργίας του, επέρχεται
διαταραχή της ισορροπίας των ερεθισμάτων, που στέλνονται στο φλοιό του
εγκεφάλου. Το κέντρο ισορροπίας του εγκεφάλου τα ερμηνεύει ως κίνηση και
το αποτέλεσμα είναι ο ίλιγγος.
Τι προκαλεί τον ίλιγγο;Στην πλειοψηφία των
περιπτώσεων, στο 80% συγκεκριμένα, ο ίλιγγος οφείλεται σε παθήσεις του
αυτιού (ενδολαβυρινθικές βλάβες) ή σε διαταραχές στη διαδρομή μεταφοράς
των ερεθισμάτων από το αυτί προς τον εγκέφαλο (βλάβες της αιθουσαίας
οδού). Σ’ ένα μικρότερο ποσοστό είναι κεντρικής αιτιολογίας, δηλαδή
οφείλεται σε παθήσεις του κεντρικού νευρικού συστήματος (σκλήρυνση κατά
πλάκας, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, αιμορραγίες, όγκοι, αποστήματα
εγκεφάλου). Σε κάποιους ασθενείς επίσης, τα αίτια είναι ψυχογενή. Τέλος,
για τα συμπτώματα του ιλίγγου μπορεί να ευθύνονται φάρμακα, μια χαμηλή
αρτηριακή πίεση ή το χαμηλό σάκχαρο.
Ποια είναι τα συχνότερα αίτια του ιλίγγου;Αιθουσαία νευρωνίτιδα. Χαρακτηρίζεται από αιφνίδια έναρξη και έντονα συμπτώματα. Συχνά εμφανίζεται στη φάση ανάρρωσης από μια ιογενή λοίμωξη, γι” αυτό και ενοχοποιούνται ιοί ως αίτιό της. Ο ασθενής έχει έντονο ίλιγγο και εμέτους, που επιδεινώνονται με οποιοσδήποτε κίνηση του κεφαλιού. Διαρκεί από λίγες μέρες έως τρεις εβδομάδες.
Καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσεως. Χαρακτηριστικό της πάθησης είναι η πρόκληση των συμπτωμάτων του ιλίγγου, όταν ο ασθενής ξαπλώσει ύπτια με το κεφάλι του στραμμένο προς τα πλάγια, από την πλευρά του πάσχοντος λαβυρίνθου. Δηλαδή αν είναι ευπαθής ο αριστερός λαβύρινθος και ο ασθενής βρεθεί στο κρεβάτι ανάσκελα με το κεφάλι προς τα αριστερά, θα πυροδοτηθεί ένα επεισόδιο ιλίγγου. Η αιτία είναι η μετακίνηση ειδικών κρυστάλλων, των ωτόλιθων, που βρίσκονται στο έσω αυτί. Θεραπευτικά, εφαρμόζεται ο χειρισμός του Epley, μια ειδική άσκηση που διενεργείται στο χώρο του ιατρείου και επιφέρει βελτίωση των συμπτωμάτων σε ποσοστό 90%. Νόσος του Meniere. Η νόσος χαρακτηρίζεται από σημαντικές ακουστικές διαταραχές, που διαρκούν από 30 λεπτά έως 24 ώρες. Εκτός από τον ίλιγγο, ο ασθενής παρουσιάζει βαρηκοΐα, εμβοές και αίσθημα πληρότητας ώτων. Η βαρηκοΐα δεν είναι μόνιμη, αλλά βελτιώνεται μετά την πάροδο μιας υποτροπής. Η παθολογία της νόσου οφείλεται στην αύξηση της πίεσης της ενδολέμφου στο έσω αυτί.
Ακουστικό νευρίνωμα. Είναι ένας καλοήθης όγκος, που αυξάνεται με βραδύ ρυθμό, προκαλώντας μονόπλευρη βαρηκοΐα, εμβοές και ίλιγγο. Ο ίλιγγος είναι παροδικός και διαρκεί από 30 λεπτά έως μερικές εβδομάδες. Η βαρηκοΐα όμως είναι μόνιμη και προοδευτικά επιδεινώνεται. Στην εμφάνιση του όγκου, προσβάλλεται η ακοή μόνο στις υψηλές συχνότητες. Είναι σημαντικό λοιπόν η διάγνωση να γίνει εγκαίρως.
Αμφοτερόπλευρη δυσλειτουργία λαβυρίνθων. Πρόκειται για διαταραχή και των δύο λαβυρίνθων. Ευτυχώς, είναι μια σπάνια διαταραχή. Σε κάποιους ασθενείς υπάρχει οικογενειακό ιστορικό της πάθησης, δηλαδή είναι κληρονομική, ενώ άλλοι την εμφανίζουν επίκτητα.
Διάσειση του λαβυρίνθου. Οφείλεται σε τραυματισμούς και κακώσεις του κεφαλιού. Εκτός από τον ίλιγγο, ο τραυματίας πιθανών να παρουσιάζει βαρηκοΐα και εμβοές.
Ίλιγγος σχετιζόμενος με ημικρανία. Στα πλαίσια ενός επεισοδίου ημικρανίας, μπορεί ο ασθενής να εμφανίσει και ίλιγγο, βαρηκοΐα και εμβοές. Χαρακτηριστικά της ημικρανίας είναι η ευαισθησία του πάσχοντος στους ήχους και στο φως. Αν ο ασθενής εμφανίσει ταυτόχρονα και ίλιγγο, είναι ευαίσθητος και σε οποιαδήποτε κίνηση του σώματος και προτιμά να παραμείνει ακίνητος σε ένα σκοτεινό και ήσυχο δωμάτιο. Μπορεί να βλέπει φωτεινές γραμμές ή θαμπά τμήματα στο οπτικό του πεδίο, κάτι που συνήθως προηγείται της ημικρανίας και το ονομάζουμε αύρα.
Κατά τη λήψη ιστορικού από τους ασθενείς με ίλιγγο, διαπιστώνουμε ότι συσχετίζουν τα επεισόδια με κάποια δυσπεψία, ενώ συχνά διερωτώνται αν η ιγμορίτιδα ή το στραβό ρινικό διάφραγμα προκαλεί ίλιγγο. Συνήθως, δεν υπάρχει καμία συσχέτιση των παραπάνω με τη νόσο του ιλίγγου και απαιτείται πλήρης διαγνωστική διερεύνηση της πραγματικής αιτίας.
Ποιες διαγνωστικές εξετάσεις γίνονται στον ίλιγγο;
Στη διαγνωστική διερεύνηση του ιλίγγου είναι απαραίτητη η εξειδικευμένη νευροωτολογική-ακοολογική εξέταση. Γίνονται δοκιμασίες ελέγχου αντανακλαστικών (αιθουσο-νωτιαίων και αιθουσο-οφθαλμικών) και πρόκλησης ιλίγγου θέσεως. Με τις δοκιμασίες αυτές, αποκαλύπτεται ποιο από τα συστήματα, που βοηθά στη διατήρηση της ισορροπίας του σώματος, έχει υποστεί βλάβη και έτσι προκαλείται ο ίλιγγος: οπτικό, αιθουσαίο, παρεγκεφαλιδικό, σωματοαισθητικό.
Η ακοολογική εξέταση είναι ενδελεχής, ώστε να ληφθούν όλες οι πληροφορίες για την ακοή του ασθενούς. Συγκεκριμένα, γίνεται ακοόγραμμα, τυμπανόγραμμα, ωτοακουστικές εκπομπές και ακουστικά προκλητά δυναμικά εγκεφαλικού στελέχους. Έτσι λαμβάνονται πληροφορίες τόσο για το αυτί, όσο και για την ακουστική οδό μεταφοράς των ερεθισμάτων στον εγκέφαλο.
Στη συνέχεια εξετάζεται η λειτουργία του λαβυρίνθου με θερμικούς διακλυσμούς, ταλαντευόμενο έδρανο και ηλεκτρονυσταγμογραφία, που καθορίζουν τον πάσχοντα λαβύρινθο. Η δυναμική ισορροπομετρία σε συγκεκριμένες περιπτώσεις βοηθά στο διαχωρισμό των βλαβών των διαφόρων συστημάτων ισορροπίας.
Όλες οι παραπάνω εξετάσεις είναι εξειδικευμένες, αλλά σχετικά απλές. Είναι απαραίτητες προκειμένου να αποκλεισθούν παθήσεις με παρόμοια κλινική εικόνα και να καταλήξουμε στην αιτία του ιλίγγου. Κατόπιν αυτών, μπορούμε να δώσουμε άμεσα στον ασθενή την ενδεδειγμένη θεραπεία, που τον ανακουφίζει από τα συμπτώματά του.
Πώς αντιμετωπίζεται ο ίλιγγος;
Ο ίλιγγος αντιμετωπίζεται με φάρμακα, ασκήσεις αιθουσαίας αντιρρόπησης και σε σπάνιες περιπτώσεις με χειρουργική επέμβαση.
Θεραπεία ιλίγγου με αιθουσαία αντιρρόπηση. Τι ακριβώς είναι;
Πολλοί ασθενείς με ίλιγγο, συχνά δεν ανταποκρίνονται στη συνήθη φαρμακευτική αγωγή. Σ΄αυτή τη περίπτωση προτείνεται η θεραπεία με αιθουσαία αντιρρόπηση, ένα πρόγραμμα ασκήσεων, που σχεδιάστηκε για να αντισταθμίσει τη διαταραχή της ισορροπίας, μέσω του κεντρικού νευρικού συστήματος. Όταν υπάρξει βλάβη στο λαβύρινθο, ο εγκέφαλος δεν λαμβάνει τις σωστές πληροφορίες κίνησης και ισορροπίας, με αποτέλεσμα την εμφάνιση ιλίγγου.
Αρκετοί ασθενείς αναρρώνουν από την κατάσταση μόνοι τους, επειδή κατόρθωσε να προσαρμοστεί ο εγκέφαλος με μια διαδικασία που ονομάζεται αιθουσαία αντιρρόπηση. Στην περίπτωση που δεν είναι δυνατή η αυτόματη προσαρμογή, εκπαιδεύουμε εμείς τον εγκέφαλο να αναγνωρίζει και να επεξεργάζεται τα παθολογικά σήματα από το λαβύρινθο σε αρμο .
Ποια είναι τα συχνότερα αίτια του ιλίγγου;Αιθουσαία νευρωνίτιδα. Χαρακτηρίζεται από αιφνίδια έναρξη και έντονα συμπτώματα. Συχνά εμφανίζεται στη φάση ανάρρωσης από μια ιογενή λοίμωξη, γι” αυτό και ενοχοποιούνται ιοί ως αίτιό της. Ο ασθενής έχει έντονο ίλιγγο και εμέτους, που επιδεινώνονται με οποιοσδήποτε κίνηση του κεφαλιού. Διαρκεί από λίγες μέρες έως τρεις εβδομάδες.
Καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσεως. Χαρακτηριστικό της πάθησης είναι η πρόκληση των συμπτωμάτων του ιλίγγου, όταν ο ασθενής ξαπλώσει ύπτια με το κεφάλι του στραμμένο προς τα πλάγια, από την πλευρά του πάσχοντος λαβυρίνθου. Δηλαδή αν είναι ευπαθής ο αριστερός λαβύρινθος και ο ασθενής βρεθεί στο κρεβάτι ανάσκελα με το κεφάλι προς τα αριστερά, θα πυροδοτηθεί ένα επεισόδιο ιλίγγου. Η αιτία είναι η μετακίνηση ειδικών κρυστάλλων, των ωτόλιθων, που βρίσκονται στο έσω αυτί. Θεραπευτικά, εφαρμόζεται ο χειρισμός του Epley, μια ειδική άσκηση που διενεργείται στο χώρο του ιατρείου και επιφέρει βελτίωση των συμπτωμάτων σε ποσοστό 90%. Νόσος του Meniere. Η νόσος χαρακτηρίζεται από σημαντικές ακουστικές διαταραχές, που διαρκούν από 30 λεπτά έως 24 ώρες. Εκτός από τον ίλιγγο, ο ασθενής παρουσιάζει βαρηκοΐα, εμβοές και αίσθημα πληρότητας ώτων. Η βαρηκοΐα δεν είναι μόνιμη, αλλά βελτιώνεται μετά την πάροδο μιας υποτροπής. Η παθολογία της νόσου οφείλεται στην αύξηση της πίεσης της ενδολέμφου στο έσω αυτί.
Ακουστικό νευρίνωμα. Είναι ένας καλοήθης όγκος, που αυξάνεται με βραδύ ρυθμό, προκαλώντας μονόπλευρη βαρηκοΐα, εμβοές και ίλιγγο. Ο ίλιγγος είναι παροδικός και διαρκεί από 30 λεπτά έως μερικές εβδομάδες. Η βαρηκοΐα όμως είναι μόνιμη και προοδευτικά επιδεινώνεται. Στην εμφάνιση του όγκου, προσβάλλεται η ακοή μόνο στις υψηλές συχνότητες. Είναι σημαντικό λοιπόν η διάγνωση να γίνει εγκαίρως.
Αμφοτερόπλευρη δυσλειτουργία λαβυρίνθων. Πρόκειται για διαταραχή και των δύο λαβυρίνθων. Ευτυχώς, είναι μια σπάνια διαταραχή. Σε κάποιους ασθενείς υπάρχει οικογενειακό ιστορικό της πάθησης, δηλαδή είναι κληρονομική, ενώ άλλοι την εμφανίζουν επίκτητα.
Διάσειση του λαβυρίνθου. Οφείλεται σε τραυματισμούς και κακώσεις του κεφαλιού. Εκτός από τον ίλιγγο, ο τραυματίας πιθανών να παρουσιάζει βαρηκοΐα και εμβοές.
Ίλιγγος σχετιζόμενος με ημικρανία. Στα πλαίσια ενός επεισοδίου ημικρανίας, μπορεί ο ασθενής να εμφανίσει και ίλιγγο, βαρηκοΐα και εμβοές. Χαρακτηριστικά της ημικρανίας είναι η ευαισθησία του πάσχοντος στους ήχους και στο φως. Αν ο ασθενής εμφανίσει ταυτόχρονα και ίλιγγο, είναι ευαίσθητος και σε οποιαδήποτε κίνηση του σώματος και προτιμά να παραμείνει ακίνητος σε ένα σκοτεινό και ήσυχο δωμάτιο. Μπορεί να βλέπει φωτεινές γραμμές ή θαμπά τμήματα στο οπτικό του πεδίο, κάτι που συνήθως προηγείται της ημικρανίας και το ονομάζουμε αύρα.
Κατά τη λήψη ιστορικού από τους ασθενείς με ίλιγγο, διαπιστώνουμε ότι συσχετίζουν τα επεισόδια με κάποια δυσπεψία, ενώ συχνά διερωτώνται αν η ιγμορίτιδα ή το στραβό ρινικό διάφραγμα προκαλεί ίλιγγο. Συνήθως, δεν υπάρχει καμία συσχέτιση των παραπάνω με τη νόσο του ιλίγγου και απαιτείται πλήρης διαγνωστική διερεύνηση της πραγματικής αιτίας.
Ποιες διαγνωστικές εξετάσεις γίνονται στον ίλιγγο;
Στη διαγνωστική διερεύνηση του ιλίγγου είναι απαραίτητη η εξειδικευμένη νευροωτολογική-ακοολογική εξέταση. Γίνονται δοκιμασίες ελέγχου αντανακλαστικών (αιθουσο-νωτιαίων και αιθουσο-οφθαλμικών) και πρόκλησης ιλίγγου θέσεως. Με τις δοκιμασίες αυτές, αποκαλύπτεται ποιο από τα συστήματα, που βοηθά στη διατήρηση της ισορροπίας του σώματος, έχει υποστεί βλάβη και έτσι προκαλείται ο ίλιγγος: οπτικό, αιθουσαίο, παρεγκεφαλιδικό, σωματοαισθητικό.
Η ακοολογική εξέταση είναι ενδελεχής, ώστε να ληφθούν όλες οι πληροφορίες για την ακοή του ασθενούς. Συγκεκριμένα, γίνεται ακοόγραμμα, τυμπανόγραμμα, ωτοακουστικές εκπομπές και ακουστικά προκλητά δυναμικά εγκεφαλικού στελέχους. Έτσι λαμβάνονται πληροφορίες τόσο για το αυτί, όσο και για την ακουστική οδό μεταφοράς των ερεθισμάτων στον εγκέφαλο.
Στη συνέχεια εξετάζεται η λειτουργία του λαβυρίνθου με θερμικούς διακλυσμούς, ταλαντευόμενο έδρανο και ηλεκτρονυσταγμογραφία, που καθορίζουν τον πάσχοντα λαβύρινθο. Η δυναμική ισορροπομετρία σε συγκεκριμένες περιπτώσεις βοηθά στο διαχωρισμό των βλαβών των διαφόρων συστημάτων ισορροπίας.
Όλες οι παραπάνω εξετάσεις είναι εξειδικευμένες, αλλά σχετικά απλές. Είναι απαραίτητες προκειμένου να αποκλεισθούν παθήσεις με παρόμοια κλινική εικόνα και να καταλήξουμε στην αιτία του ιλίγγου. Κατόπιν αυτών, μπορούμε να δώσουμε άμεσα στον ασθενή την ενδεδειγμένη θεραπεία, που τον ανακουφίζει από τα συμπτώματά του.
Πώς αντιμετωπίζεται ο ίλιγγος;
Ο ίλιγγος αντιμετωπίζεται με φάρμακα, ασκήσεις αιθουσαίας αντιρρόπησης και σε σπάνιες περιπτώσεις με χειρουργική επέμβαση.
Θεραπεία ιλίγγου με αιθουσαία αντιρρόπηση. Τι ακριβώς είναι;
Πολλοί ασθενείς με ίλιγγο, συχνά δεν ανταποκρίνονται στη συνήθη φαρμακευτική αγωγή. Σ΄αυτή τη περίπτωση προτείνεται η θεραπεία με αιθουσαία αντιρρόπηση, ένα πρόγραμμα ασκήσεων, που σχεδιάστηκε για να αντισταθμίσει τη διαταραχή της ισορροπίας, μέσω του κεντρικού νευρικού συστήματος. Όταν υπάρξει βλάβη στο λαβύρινθο, ο εγκέφαλος δεν λαμβάνει τις σωστές πληροφορίες κίνησης και ισορροπίας, με αποτέλεσμα την εμφάνιση ιλίγγου.
Αρκετοί ασθενείς αναρρώνουν από την κατάσταση μόνοι τους, επειδή κατόρθωσε να προσαρμοστεί ο εγκέφαλος με μια διαδικασία που ονομάζεται αιθουσαία αντιρρόπηση. Στην περίπτωση που δεν είναι δυνατή η αυτόματη προσαρμογή, εκπαιδεύουμε εμείς τον εγκέφαλο να αναγνωρίζει και να επεξεργάζεται τα παθολογικά σήματα από το λαβύρινθο σε αρμο .