Συντάξεις: Το καλό σενάριο... μείωση 6,4% - Το κακό... «βόμβα» 30% στους συνταξιούχους

Του Γιώργου Γάτου

Στην επιβολή μεσοσταθμικής μείωσης στις καταβαλλόμενες συντάξεις από 6,4% έως 30% και ενός νέου ποσοστού αναπλήρωσης για όλους κοντά στο 60% (αντί του 90% έως 100% ή και υψηλότερα, στην εποχή πριν από τα Μνημόνια για κάποιες κατηγορίες «παλαιών» ασφαλισμένων) καταλήγουν όλα τα εναλλακτικά σενάρια για την περιστολή της συνταξιοδοτικής δαπάνης και την «κάλυψη» των «κρυφών» και «φανερών» ελλειμμάτων των Ταμείων.

«Τα ελλείμματα θα είναι το... κλειδί για τα νέα μέτρα, είτε αυτά ληφθούν στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης του Ασφαλιστικού (όπως επιδιώκει η κυβέρνηση) είτε εφαρμοστούν... προσωρινά όσα προβλέπει το 3ο Μνημόνιο, ελλείψει τυχόν έγκαιρης συμφωνίας με τους δανειστές (η διαπραγμάτευση είναι, ακόμη «ανοικτή» σε όλα τα επίπεδα και ο χρόνος πιέζει), διαπιστώνουν πολιτικά στελέχη και στελέχη της κοινωνικής ασφάλισης. Αλλά και όσοι έλαβαν μέρος στις ασκήσεις «επί χάρτου» που έγιναν, προκειμένου να ποσοτικοποιηθούν οι προτεινόμενες αλλαγές στο Ασφαλιστικό.
«Χάρτης» εισφορών

Οι νέες παρεμβάσεις, σε κάθε περίπτωση, θα προκαλέσουν, αναδιάταξη του «χάρτη» των εισφορών και των παροχών που, είναι φανερό ότι οδηγούν σε άμεσες εξοικονομήσεις (αύξηση εσόδων ή περιστολή δαπανών) σε αντιδιαστολή με το τελευταίο «μπλόκο» στις πρόωρες (έχει «μπει» από τις 19 Αυγούστου και διαρκεί έως τα τέλη του 2021) ή τις όποιες οργανωτικές ή λειτουργικές αλλαγές γίνουν (ενοποιήσεις Ταμείων, κοινή διαχείριση αποθεματικών, διεκδίκηση οφειλών σε 100 δόσεις, έλεγχοι «μαύρης» εργασίας κ.ά). «Ζεστό» και «γρήγορο» χρήμα, προς το παρόν, έχει φέρει μόνο η αύξηση των εισφορών ασθενείας των συνταξιούχων (τα έσοδα φτάνουν τα 714 εκατ. ευρώ τον χρόνο) ενώ, με εξαίρεση τους αγρότες που έχουν χαμηλά ασφάλιστρα, «δεν συζητούνται» αυξήσεις εισφορών για τους «ενεργούς» ασφαλισμένους ή τους εργοδότες.

Με βάση το 3ο Μνημόνιο αλλά και τον σχεδιασμό του υπουργείου, αλλαγές θα γίνουν στις εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών (σύνδεση με τον τζίρο), των αυτοαπασχολουμένων (σύνδεση με το πραγματικό εισόδημα) σε συνδυασμό, βέβαια, με την πρόβλεψη νέων κλιμακίων ασφαλίστρων, καθώς και για όσους κλάδους έχουν διαφορετικά ποσοστά σε σχέση με τη δομή των εισφορών του ΙΚΑ.
Αποκλίσεις
Αποκλίσεις υπάρχουν και «προς τα πάνω» και «προς τα κάτω» σε αρκετούς κλάδους όπως, για παράδειγμα, στα Ταμεία των εργαζομένων του ΟΤΕ, της ΕΥΔΑΠ, της ΕΤΕ, των ΕΛΤΑ (η ισχύουσα νομοθεσία προβλέπει τη σταδιακή μείωση των εισφορών εργοδότη και εργαζομένου στο 20% έως το 2022, ενώ στο ΙΚΑ κυμαίνεται από 34% έως 46%, παρά τις μειώσεις που έχουν γίνει για την ελάφρυνση του μη μισθολογικού κόστους εργασίας).
Γενικό «ισοδύναμο»
Σε αυτή τη βάση, η μεταρρύθμιση του Ασφαλιστικού ως «γενικού ισοδύναμου» μέτρων, τα οποία η κυβέρνηση θα ήθελε να... αποφύγει να λάβει, επιπλέον όσων ισχύουν από το 2010 ή έχει η ίδια νομοθετήσει, εφόσον οι δανειστές επιμείνουν στην «κάλυψη» των πραγματικών ελλειμμάτων, θα πρέπει να αποδώσει από 1,8 δισ. έως και 11,7 δισ. ευρώ, ανάλογα με τον στόχο και τις αποφάσεις. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς που έχουν γίνει:
• Αν τεθεί ο στόχος να εξοικονομηθούν 1,8 δισ. ευρώ, οι συντάξεις όπως καταβάλλονται σήμερα πρέπει να μειωθούν επιπλέον κατά 6,4% μεσοσταθμικά. Αν, ωστόσο, ζητηθεί να καλυφθούν τα 7,2 δισ. που προκύπτουν από την ακύρωση της απόφασης του ΣτΕ (4 δισ. ευρώ), το προβλεπόμενο ταμειακό έλλειμμα στην κύρια (1,6 δισ. ευρώ) και στην επικουρική ασφάλιση (380 εκατ. ευρώ) και από ένα μέρος των απλήρωτων συντάξεων (1,2 δισ. ευρώ), οι συντάξεις πρέπει να μειωθούν κατά 21,2%.
Αν τέλος, για πολιτικούς λόγους, αποφασιστεί να ακυρωθούν όλες οι μνημονιακές μειώσεις, να επανυπολογιστούν και να ισχύουν χαμηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης για όλες τις συντάξεις, θα πρέπει οι συντάξεις να μειωθούν κατά 30,5%, ώστε να «καλυφθούν» 11,7 δισ. ευρώ.
• Ο «κανόνας αναπλήρωσης», δηλαδή το ύψος του εισοδήματος από τη σύνταξη (άθροισμα κύριας και επικουρικής) ως ποσοστό του συντάξιμου μισθού θα πρέπει να «πέσει» έως 30,43%, κάτω από το 60% έναντι 90% ή και υψηλότερα από το 100% που ήταν τα προηγούμενα χρόνια (πριν από τις περικοπές του 1ου και του 2ου Μνημονίου) ειδικά σε ΔΕΚΟ, τράπεζες, στο Δημόσιο και στα ειδικά ταμεία.
Τα ποσοστά αναπλήρωσης κύριας και επικουρικής σύνταξης
• Ο κανόνας αναπλήρωσης του μισθού για τους «νέους» ασφαλισμένους (από 1/1/93) ήταν, πριν από την εφαρμογή των Μνημονίων, συνολικά στο 90% για 35 χρόνια ασφάλισης ή στο 2,571% (2% Χ35= 70% για την κύρια ασφάλιση και 0,571% Χ 35= 20% για την επικουρική)
• Το πραγματικό ποσοστό αναπλήρωσης για την κύρια και την επικουρική σύνταξη μετά τις περικοπές, έχει «πέσει» σήμερα στο 80,5% ή στο 2,3% για 35 χρόνια ασφάλισης
• Το νέο ποσοστό αναπλήρωσης που περιλαμβάνεται στα σενάρια που εξετάζονται προκειμένου να «καλυφθούν» τα ελλείμματα, θα είναι κοντά στο 56% (1,6%Χ35 χρόνια), δηλαδή 30,43% χαμηλότερο
«Διευκολύνσεις» σε ΙΚΑ, ΟΑΕΕ και Ταμείο Νομικών
Με δανεικά 260 εκατ. οι συντάξεις Νοεμβρίου
Με δανεικά 260 εκατ. ευρώ θα πληρωθούν στα τέλη Οκτωβρίου οι συντάξεις του μηνός Νοεμβρίου στους συνταξιούχους του ΙΚΑ, του ΟΑΕΕ και του Ταμείου Νομικών. Σύμφωνα με αποφάσεις που υπέγραψε ο υπουργός Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης Γ. Κατρούγκαλος, κατόπιν εισηγήσεων των Ταμείων:
• Το ΙΚΑ θα λάβει δάνειο - ταμειακή διευκόλυνση 210 εκατ. ευρώ στο διάστημα 27 Οκτωβρίου έως 5 Νοεμβρίου από τον τομέα ασφάλισης προσωπικού ΔΕΗ (100 εκατ. ευρώ), τον τομέα ασφαλισμένων του Δημοσίου (70 εκατ. ευρώ) και τον τομέα των δημοτικών και κοινοτικών υπαλλήλων (40 εκατ. ευρώ). Η διευκόλυνση γίνεται σταθερά τον τελευταίο χρόνο, καθώς οι εισπράξεις των εισφορών γίνονται με καθυστέρηση σε σχέση με τις πληρωμές των συντάξεων οι οποίες, σύμφωνα με τον νόμο, προκαταβάλλονται.
• Ο ΟΑΕΕ θα λάβει 40 εκατ. ευρώ από τον ειδικό υπο • λογαριασμό του Ασφαλιστικού Κεφαλαίου Αλληλεγγύης Γενεών (ΑΚΑΓΕ) που προβλέπεται να επιχορηγεί ελλειμματικά ταμεία κύριας ασφάλισης. Σε ετήσια βάση η χρηματοδότηση του ΟΑΕΕ από το ΑΚΑΓΕ θα φτάσει τα 120 εκατ. ευρώ.
• Το Ταμείο Νομικών θα λάβει, επίσης από το ΑΚΑΓΕ, 10 εκατ. ευρώ για τις πληρωμές συντάξεων του μηνός Νοεμβρίου (συνολικά το 2015 θα πάρει από το ΑΚΑΓΕ 40 εκατ ευρώ).
Από «ίδιους» πόρους, όπως από τη ρευστοποίηση μεριδίων του κοινού κεφαλαίου τα οποία τηρούν στην ΤτΕ (και έχουν αρχίσει να έχουν καλύτερες αποδόσεις) θα «καλύψουν», τέλος, τις υποχρεώσεις τους Ταμεία που επίσης παρουσιάζουν «ανοίγματα» και δεν μπορούν να επιχορηγηθούν από το ΑΚΑΓΕ.