Αυθαίρετες, αδικαιολόγητες και, κυρίως, χωρίς να εξυπηρετούν τον σκοπό για τον... οποίο επιβλήθηκαν κρίνονται οι 12 συνεχείς «ειδικές» ή άλλες πρόσθετες εισφορές που οδήγησαν μέσα σε πέντε χρόνια σε μείωση συντάξεων από 20% έως και πάνω από 50%. Ο πέλεκυς των μνημονιακών πολιτικών στις συντάξεις ήταν βαρύς για τους συνταξιούχους, κυρίως δε γι’ αυτούς που κατέβαλλαν υψηλότερες εισφορές και λάμβαναν υψηλότερες παροχές.
Σε ένα αναλυτικό της ρεπορτάζ η «Καθημερινή», επισημαίνει μάλιστα ότι το γεγονός μάλιστα ότι η κυβέρνηση επεξεργάζεται πυρετωδώς σενάρια και νέων μειώσεων, προκειμένου να εξοικονομηθεί εντός του 2016 έως και 1,5 δισ. ευρώ από περικοπές σε κύριες και επικουρικές συντάξεις, αποδεικνύει αφενός το αδιέξοδο των πολιτικών αυτών, αφετέρου το γεγονός ότι δεν υπάρχουν πλέον εύκολες λύσεις καθώς όταν το μαχαίρι μπαίνει στις υψηλές παροχές –όσες υπάρχουν ακόμη– οι εξοικονομήσεις είναι μικρές. Για τον λόγο αυτό άλλωστε, στο 3ο μνημόνιο υπάρχει μια σειρά από «μηχανισμούς περικοπών», μόνιμους… κόφτες στην ουσία, που θα περιορίζουν το ύψος των καταβαλλόμενων παροχών, όταν το ύψος των εισφορών δεν επαρκεί για να καλύψει τις συντάξεις.
Τα 2,6 εκατομμύρια συνταξιούχοι της χώρας από το 2010 έως και σήμερα έχουν υποστεί δώδεκα «ειδικές» ή άλλες πρόσθετες εισφορές, που είχαν ως αποτέλεσμα τη μείωση των συντάξεων από 19,9% έως και πάνω από 50%, όπως εκτιμούν οι ειδικοί της κοινωνικής ασφάλισης. Η πρώτη περικοπή έγινε με την αντικατάσταση της 13ης και 14ης σύνταξης στις κύριες συντάξεις με ένα επίδομα της τάξεως των 800 ευρώ, πριν από την εφαρμογή του 1ου μνημονίου, και δείχνει ότι οι συντάξεις ήταν και είναι το πρώτο θύμα – εύκολη επιλογή όλων των κυβερνήσεων. Οι απώλειες αυξήθηκαν δραματικά μέσα σε ένα 12μηνο, από τον Ιούλιο του 2014, με την εφαρμογή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος στο Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης και την οριζόντια περικοπή -5,2% σε όλες τις επικουρικές από τον Ιούλιο του 2014, έως και την εισφορά υγείας 6% σε κύριες και επικουρικές, τον Ιούλιο του 2015.
Αναλυτικά, οι συντάξεις ΙΚΑ των 700 ευρώ (τιμές 2010) έχουν υποστεί μειώσεις της τάξεως του 19,9%. Ακόμη μεγαλύτερη είναι η προσαρμογή στις συντάξεις των 1.500 ευρώ, καθώς οι σωρευτικές μειώσεις ανήλθαν στο 32%, ενώ η μείωση εκτινάσσεται στο 47%, στην περίπτωση υψηλών συντάξεων στο ΙΚΑ, της τάξεως των 3.000 ευρώ. Αντίστοιχα, στο Δημόσιο, οι συντάξεις των 1.250 ευρώ έχουν υποστεί σωρευτικά μειώσεις της τάξεως του 22,5%. Η μείωση ανέρχεται στο 34,1% στην περίπτωση παροχών 1.875 ευρώ, ενώ ξεπερνά το 50% στις πολύ υψηλές συντάξεις των 3.750 ευρώ, για τις οποίες βέβαια έχουν καταβληθεί αντίστοιχα πολύ υψηλές εισφορές για πολλά χρόνια.
Οσο για τις συντάξεις του ΟΓΑ, οι οποίες κόντρα στο κλίμα της εποχής αυξήθηκαν το 2010, μειώθηκαν με την κατάργηση της 13ης και 14ης σύνταξης. Σωρευτικά, οι μειώσεις στις πολύ χαμηλές συντάξεις των αγροτών αγγίζουν το 8,4%.
Παράλληλα με το 3ο μνημόνιο τέθηκαν σε εφαρμογή αλλαγές που ανατρέπουν τους υπολογισμούς, κυρίως στους νέους συνταξιούχους, καθώς άλλαξε ο τρόπος υπολογισμού των παροχών, έρχεται μεγαλύτερο πέναλτι σε όσους αποχωρούν πρόωρα, μειώθηκαν οι κατώτατες συντάξεις και κόπηκε η κρατική χρηματοδότηση για τους συνταξιοδοτούμενους πριν από τη συμπλήρωση του 67ου έτους ηλικίας.
Αναλυτικά, προωθήθηκαν μειώσεις για τους νέους συνταξιούχους, αυτούς δηλαδή που θα συνταξιοδοτηθούν εντός του 2015 και εφ’ εξής. Αυτές, σύμφωνα με την «Καθημερινή» είναι:
• Αύξηση της ποινής σε όσους επιλέξουν να στραφούν στην πρόωρη συνταξιοδότηση, με μεγάλους χαμένους τους πενηντάρηδες. Η εξτρά περικοπή θα είναι 10%.
• Αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων, με μεικτό τρόπο, βάσει του νόμου 3863/2010, που σε πολλές περιπτώσεις οδηγεί σε μικρές μειώσεις.
• Μειώνονται τα κατώτερα όρια συντάξεων. Το νέο κατώτατο όριο που θα χρησιμοποιείται για τους υπολογισμούς της σύνταξης για τον χρόνο από την 1η Ιανουαρίου 2011 και μετά θα είναι στα 392 ευρώ.
• Το ποσό των 392 ευρώ θα χορηγείται μόνο με τη συμπλήρωση του 67ου έτους. Το μέτρο θίγει ιδιαίτερα τις μητέρες ανηλίκων που έφυγαν από το ΙΚΑ με μειωμένη σύνταξη.
Πηγή γραφήματος : «Καθημερινή»
Αυτόματοι… κόφτες
Πρόσθετες δικλίδες ασφαλείας, μηχανισμοί δηλαδή που οδηγούν σε αυτόματες μειώσεις συντάξεων, περιλαμβάνονται στο 3ο μνημόνιο. Οι εργαζόμενοι στα ασφαλιστικά ταμεία κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου επισημαίνοντας ότι πρόκειται για προβλέψεις που υπονομεύουν το μέλλον της κοινωνικής ασφάλισης, χαρακτηρίζοντάς τες «το πυρηνικό οπλοστάσιο για την καταστροφή της κοινωνικής ασφάλισης».
Σύμφωνα πάντα με την «Καθημερινή», μεταξύ άλλων, πρόκειται για το περίφημο άρθρο 11 του νόμου 3863/10 (γνωστός ως νόμος Λοβέρδου – Κουτρουμάνη), που προβλέπει πως βάσει αναλογιστικών μελετών που θα διενεργούνται ανά διετία, έως το 2060 το περιθώριο αύξησης της εθνικής συνταξιοδοτικής δαπάνης δεν πρέπει να υπερβαίνει το 2,5% του ΑΕΠ με έτος αναφοράς το 2009. Το 2014 το ποσοστό αυτό ξεπεράστηκε, ενώ δυσοίωνες είναι οι προβλέψεις κυρίως για το διάστημα 2023-2028 καθώς αναμένεται τριπλασιασμός του ελλείμματος λόγω της έκρηξης των συνταξιοδοτήσεων. Αλλά και το άρθρο 25 του πρόσφατου νόμου 4334/15 προβλέπει τη λειτουργία του δημοσιονομικού συμβουλίου και διορθωτικού μηχανισμού περικοπής δαπανών σε περίπτωση απόκλισης από τον τριμηνιαίο στόχο επίτευξης πρωτογενών πλεονασμάτων.
Αλλά και η δέσμευση για στενότερη σύνδεση μεταξύ εισφορών και παροχών σύμφωνα με τους εργαζομένους στα ασφαλιστικά ταμεία, αν και ακούγεται δίκαιο μέτρο, οδηγεί σε συνεχείς περικοπές.
Επανυπολογισμός με στόχο τις νέες περικοπές
Πρόθυμα θύματα καθώς και έναν εύσχημο και κυρίως συνταγματικό τρόπο για να δικαιολογήσουν τις νέες, γενναίες περικοπές συντάξεων αναζητούν εκ νέου στο υπουργείο Εργασίας και φαίνεται πως καταλήγουν στη λύση του «επανυπολογισμού των συντάξεων» με κοινωνικο-ασφαλιστικά κριτήρια.
Στην πράξη, επιδιώκουν τον ανακαθορισμό των ήδη καταβαλλόμενων παροχών, «κατ’ επιταγή των αρχών της συμμετοχικής δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης των γενεών» με αναφορά στον νέο ενιαίο τρόπο υπολογισμού της κύριας και επικουρικής σύνταξης για παλαιούς και νέους ασφαλισμένους. Οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, επισημαίνοντας ότι ο προτεινόμενος επανυπολογισμός των συντάξεων δεν υποκρύπτει μόνο νέες μειώσεις, προκειμένου να επιτευχθεί για το 2016 ο δημοσιονομικός στόχος και να ξεπεραστούν οι δημοσιονομικές επιπτώσεις από την εφαρμογή της απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) που έκρινε τις προηγούμενες περικοπές αντισυνταγματικές και οδηγεί σε επιπλέον επιβάρυνση της τάξης των 4 δισ. ευρώ, αλλά οδηγεί σε ισοπέδωση και δραστικό περιορισμό των συνταξιοδοτικών παροχών, καθώς επιχειρούνται, και μάλιστα βιαστικά, αλλαγές που ανατρέπουν τα βασικά – δομικά συστατικά της ασφαλιστικής νομοθεσίας.
Να σημειωθεί πως η εφαρμογή της απόφασης του ΣτΕ αποτελεί από μόνη της μια δημοσιονομική «βόμβα» μεγατόνων για τα δημόσια οικονομικά, καθώς έκρινε παράνομη την πρόσθετη, πέρα από τις άλλες κρατήσεις, ειδική εισφορά της τάξεως του 5% με 20% στο τμήμα των συντάξεων που υπερβαίνει τα 1.000 ευρώ, ενώ το… καμπανάκι χτύπησε και για το σύνολο των περικοπών, από το 2010 και μετά, ακόμη και για τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος στις επικουρικές, παρότι η απόφαση δεν την αφορά άμεσα.
Οι οριστικές αποφάσεις θα ληφθούν εντός των επόμενων δύο εβδομάδων, καθώς η αποσύνδεση του ασφαλιστικού από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών φαίνεται πως δίνει στην κυβέρνηση, και δη στην ηγεσία του υπουργείου Εργασίας, ένα μεγαλύτερο χρονικό περιθώριο από το αρχικά σχεδιαζόμενο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι μπορεί το ασφαλιστικό να παραπεμφθεί στο μέλλον. Εντός του Νοεμβρίου εκτιμάται ότι θα παρουσιαστούν οι κυβερνητικές θέσεις, ύστερα από έντονες διαβουλεύσεις και αντεγκλήσεις, εμβόλιμες παρεμβάσεις από το Μαξίμου και την πιο ενεργή εμπλοκή της ομάδας επιστημόνων που βρίσκονται στο πλευρό του αντιπροέδρου της κυβέρνησης Γ. Δραγασάκη στην οριστικοποίηση των προτάσεων. Σε αυτό το πλαίσιο, τα σενάρια αύξησης των ασφαλιστικών εισφορών κατά τουλάχιστον 3 ποσοστιαίες μονάδες δεν θεωρούνται καθόλου τυχαία, καθώς αναπτύσσονται στην προσπάθεια της κυβέρνησης να περιορίσει νέες δραματικές περικοπές στις συντάξεις. Τα μαντάτα άλλωστε από το υπουργείο Εργασίας, τόσο σε επίπεδο μετρήσιμων σεναρίων όσο και διαβουλεύσεων με τους εκπροσώπους των δανειστών, σε τεχνικό επίπεδο, δεν είναι καθόλου ευχάριστα. Οι περικοπές που απαιτούνται, εάν το σύνολο της εξοικονόμησης το σηκώσουν οι συνταξιούχοι, μπορεί και να αγγίζουν το 40%.
Στις ομάδες… υψηλού κινδύνου συγκαταλέγονται κυρίως από τον ιδιωτικό τομέα μητέρες ανηλίκων σε ΙΚΑ, ΔΕΚΟ και τράπεζες που αποχώρησαν στο 50ό έτος της ηλικίας τους, αλλά και τρίτεκνες σε ΔΕΚΟ και τράπεζες, οι οποίες είχαν δικαίωμα συνταξιοδότησης με 20 έτη ασφάλισης χωρίς όριο ηλικίας συνταξιοδότησης, καθώς στο πλαίσιο του επανυπολογισμού, οι μειώσεις θα είναι μεγαλύτερες για όσους συνταξιοδοτήθηκαν με λιγότερα έτη ασφάλισης, σε ηλικία μικρότερη των 60 ετών. Στον δημόσιο τομέα, μεγάλες μειώσεις στις συντάξεις τους θα δουν μητέρες ανηλίκων που αποχώρησαν στα 50 έτη με 25 χρόνια ασφάλισης, πατέρες ανηλίκων, έγγαμες μητέρες ασφαλισμένες πριν από το 1983, αλλά και τρίτεκνοι και τρίτεκνες με 20 χρόνια ασφάλισης χωρίς όριο ηλικίας συνταξιοδότησης που βγήκαν στη σύνταξη πριν από το 2011. Μεγάλες μειώσεις στις συντάξεις τους θα δουν και οι συνταξιούχοι του πρώην ΤΕΒΕ (ΟΑΕΕ), καθώς δεν υπάρχει πραγματική διασύνδεση εισφορών – παροχών, αφού πάνω στο ποσό σύνταξης που λαμβάνουν βάσει των εισφορών που έχουν πληρώσει, παίρνουν επιπλέον 220 ευρώ κρατική χρηματοδότηση.
Στην κυβέρνηση έχουν αποδυθεί σε αγώνα δρόμου με αβέβαιο όμως αποτέλεσμα, προκειμένου να περιορίσουν το εύρος των περικοπών. Σε αυτό το πλαίσιο ζητούν αύξηση των εισφορών, ενώ υποστηρίζουν ότι «πάση θυσία» οι χαμηλές συντάξεις δεν θα μειωθούν, ακόμη κι αν ο επανυπολογισμός δείξει το αντίθετο. Το κράτος, εφόσον ο συνταξιούχος είναι άνω των 60 ετών και έχει καταβάλει εισφορές στο σύστημα αρκετά έτη, θα καλύψει τη διαφορά. Κάτι που πιθανότατα δεν θα ισχύσει για όσους συνταξιοδοτήθηκαν πρόωρα, έχοντας λίγα έτη ασφάλισης, ακόμη κι αν οι συντάξεις τους δεν υπερβαίνουν τα 500 ευρώ.
Στον αντίποδα, οι συνταξιούχοι θα… αποχαιρετήσουν το ΕΚΑΣ καθώς θεωρείται προνοιακή, μη ανταποδοτική παροχή, η οποία θα καταργηθεί