Ο καρκίνος είναι η πρώτη αιτία θανάτου παγκοσμίως και η διάγνωσή του αναμφίβολα αποτελεί ένα τραυματικό γεγονός καθώς ο ασθενής βρίσκεται αντιμέτωπος με μια δυνητικά θανατηφόρα αρρώστια. Περίπου ένας στους τρεις ανθρώπους θα εμφανίσει κάποιου είδους καρκίνου στη ζωή του, ίσως όμως χωρίς τον κίνδυνο του θανάτου, διότι υπάρχουν και πολύ ελαφρά είδη καρκίνου, που είναι ακίνδυνα.
Τα παραπάνω επισημαίνει, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο ογκολόγος Χρήστος Εμμανουηλίδης, με αφορμή την αποψινή παρουσίαση του βιβλίου του με τίτλο "Νικώντας ...λέξη-λέξη: Ό,τι πρέπει να ξέρετε για να καταλάβετε τη γλώσσα του καρκίνου" (19.15, Λεωφόρος Νίκης 3 Θεσσαλονίκη, βιβλιοπωλείο Πρωτοπορία). Το βιβλίο απευθύνεται στους καρκινοπαθείς και στους συγγενείς τους και εξηγεί με απλό τρόπο από τις πιο κοινές μέχρι και τις πιο πολύπλοκες ορολογίες που θα ακούσουν στη διάρκεια των θεραπειών χωρίς να δίνει συγκεκριμένες συμβουλές, αφού κάθε περίπτωση είναι τόσο διαφορετική.
"Δεν είναι ένα εγχειρίδιο ογκολογίας. Δεν λέει τι είναι και πώς θεραπεύεται κάθε καρκίνος κάθε μέρους του σώματος. Το βιβλίο αυτό αποσκοπεί στο να είναι ένα γλωσσάρι, είναι κάτι σαν λεξικό μιας ξένης γλώσσας για την καλύτερη κατανόηση του συμβάντος αλλά και του καταιγισμού πληροφοριών που θα ακούσουν ο ασθενής και οι οικείοι του" αναφέρει ο κ. Εμμανουηλίδης.
Η γνώση απομυθοποιεί τον αντίπαλο
"Μετά την συναισθηματική θύελλα που προκαλεί η διάγνωση του καρκίνου έρχεται το τσουνάμι των πληροφοριών. Ο άνθρωπος εισάγεται σε ένα καινούργιο σύμπαν με τον δικό του κώδικα επικοινωνίας, που πιθανόν να είναι και εντελώς άγνωστος. Διάφορες εξετάσεις, αξονικές, εξετάσεις αίματος, μαγνητικές τομογραφίες, βιοψίες, εγχειρήσεις, ακτινοβολίες, χημειοθεραπείες. Αν μάλιστα ζητηθεί και δεύτερη γνώμη μπορεί να είναι διαφορετική, οπότε η σύγχυση πιθανόν να αυξηθεί. Η σύγχρονη ιατρική προτείνει ότι ο ασθενής πρέπει να συμμετέχει στη λήψη αποφάσεων. Πώς να το κάνει αυτό κάποιος που δεν έχει πλήρη κατανόηση των θεμάτων; Η γνώση όμως είναι αναγκαία για την απομυθοποίηση και την κατανόηση του αντιπάλου. Η γνώση προσφέρει επομένως την αναγκαία κατανόηση του φαινομένου του καρκίνου και της μεθοδολογίας αντιμετώπισής του, που κάνει τον ασθενή συνεταίρο με τον γιατρό στη θεραπεία του, διευκολύνοντας έτσι τη θεραπευτική σχέση και το θεραπευτικό έργο. Επίσης δίνει την αναγκαία αυτοπεποίθηση στον ασθενή, προσφέρει την εξάλειψη του φόβου που προέρχεται από την αμάθεια και ευνοεί την ορθολογική, υπεύθυνη, και σε τελευταία ανάλυση αξιοπρεπή στάση απέναντι στο πρόβλημα. Έτσι μπορεί κανείς να αισιοδοξεί για την ίασή του ή να ελπίζει λογικά για την καλύτερη δυνατή έκβαση" εξηγεί ο κ. Εμμανουηλίδης.
Αναξιόπιστη η ενημέρωση από τα ΜΜΕ
Επισημαίνοντας ότι ενημέρωση προσφέρεται με πολλούς τρόπους ο κ. Εμμανουλίδης χαρακτηρίζει τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ως την πιο αναξιόπιστη πηγή πληροφόρησης.
"Πέρα από το νοσηλευτικό προσωπικό, υπάρχουν οι σύλλογοι καρκινοπαθών που επιτελούν τεράστιο έργο, οι επιστημονικές εταιρείες, το διαδίκτυο, διαλέξεις, συνέδριο και άλλα. Δυστυχώς, οι πιο αναξιόπιστες πηγές ενημέρωσης είναι τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και οι ειδήσεις, όπου άσχετοι με το θέμα δημοσιογράφοι, επιζητώντας αυξήσεις ποσοστών ακροαματικότητας παραθέτουν πρώιμες ανακαλύψεις με εντυπωσιακούς και συνήθως παραπλανητικούς τίτλους παρασέρνοντας τον κόσμο. Ποτέ λοιπόν εμπιστοσύνη στις ειδήσεις. Εξαιρούνται οι ενημερωτικές εκπομπές, όπου καλούνται ειδικοί και αναλύουν επιστημονικά κάποιο ογκολογικό θέμα. Και βέβαια προσοχή σε κάθε καλοπροαίρετη συμβουλή που μας δίνουν φίλοι και γνωστοί, γιατί δεν ισχύουν τα ίδια για κάθε περίπτωση. Γενικά είναι καλή ιδέα να συζητιούνται αυτές οι πληροφορίες με τον ανοιχτόμυαλο γιατρό σας" επισημαίνει.
Τι είναι καρκίνος;
"Καρκίνος είναι ουσιαστικά ένας συνεχής άσκοπος πολλαπλασιασμός κυττάρων που παράγουν όγκους. Οι όγκοι αυτοί διαφέρουν από τους καλοήθεις, όπως για παράδειγμα μια ελιά στο δέρμα, στο ότι δεν σταματούν να πολλαπλασιάζονται, πιέζουν τα φυσιολογικά κύτταρα στην περιοχή τους, διεισδύουν ανάμεσά τους και μπαίνοντας στην κυκλοφορία του αίματος ή του λεμφικού συστήματος μπορεί να δημιουργήσουν αποικίες σε άλλα μέρη του σώματος, τις λεγόμενες μεταστάσεις. Ο καρκίνος έτσι θυμίζει πάρα πολύ την αγριάδα στο χωράφι, που αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα καταπνίγει τις ωφέλιμες καλλιέργειες" εξηγεί ο κ. Εμμανουλίδης.
Παράλληλα επισημαίνει ότι δεν είναι σαφές γιατί δημιουργούνται καρκίνοι, οι οποίοι υπήρχαν ακόμη και στους προϊστορικούς χρόνους. "Οι αιτίες είναι ουσιαστικά άγνωστες, ενώ οι παράγοντες που ευνοούν την εμφάνισή του είναι πολλαπλοί. Παίζει κάποιο ρόλο η κληρονομικότητα και η επίδραση του περιβάλλοντος (κάπνισμα, διατροφή, διάφοροι ιοί, όπως της ηπατίτιδας, HPV), αλλά η πραγματικότητα είναι ότι οι πιο πολλοί καρκίνοι θεωρούνται τυχαίοι. Αν τα κάνουμε όλα σωστά στη ζωή μας, προσέχουμε τη διατροφή, αποφεύγουμε την παχυσαρκία, δεν καπνίζουμε, δυστυχώς και πάλι μπορεί να πάθουμε καρκίνο. Αν όμως δεν τα κάνουμε σωστά, ή πιθανότητα να μας συμβεί είναι μεγαλύτερη" προσθέτει.
Θα βρεθεί το φάρμακο για τον καρκίνο;
"Ο καρκίνος είναι μια σύνθετη κυτταρική διαταραχή. Όμως ανεξάρτητα από ποια είναι ακριβώς η βιοχημική διαταραχή, η κατάληξη είναι ο κυτταρικός πολλαπλασιασμός, το φαινόμενο του καρκίνου είναι πολυσύνθετο και πολύπλοκο, αφού υπάρχει και τόση ετερογένεια, είναι απίθανο να βρεθεί μία και μοναδική λύση. Το κυνήγι του ενός και μοναδικού φαρμάκου μάλλον είναι μια ουτοπία. Το πιο πιθανό είναι, καθώς η επιστήμη αποκαλύπτει συνεχώς όλο και νέους μηχανισμούς που χρησιμοποιεί ο καρκίνος, να ανακαλύπτονται τα αντίστοιχα φάρμακα και έτσι να κρατάμε τον καρκίνο σε καταστολή για όλο και μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Αν καταφέρουμε να επιβραδύνουμε ή να αποτρέπουμε την ανάπτυξη ανθεκτικότητας στα φάρμακα, κλασικά ή έξυπνα μπορεί να καταλήξουμε να έχουμε μια πολύχρονη επιβίωση. Μια καθυστέρηση που θα επέτρεπε στους ανθρώπους να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή. Τον ιδανικό αυτόν στόχο τον πλησιάζουμε με αργά αλλά σταθερά βήματα" επισημαίνει ο κ . Εμμανουλίδης.