Βγαλμένο από τη Μεσσηνιακή ιστορία και τους ηρωικούς αγώνες των κατοίκων της Καλαμάτας κατά των Τούρκων, είναι το διάσημο πλέον έθιμο του σαΐτοπόλεμου.
Σύμφωνα με την παράδοση, οι Μεσσήνιοι χρησιμοποίησαν τις σαΐτες για να αναχαιτίσουν το ιππικό των Τούρκων.
Ο δυνατός θόρυβος και ο κρότος που προκάλεσαν τρόμαξαν τα άλογα τόσο πολύ που έριξαν κάτω τους αναβάτες τους και έφυγαν φοβισμένα. Αυτή η μάχη κερδήθηκε χάρη στην εφευρετικότητα των Μεσσηνίων και όχι στην αριθμητική υπεροχή. Υπήρξε το εναρκτήριο λάκτισμα για τη νικηφόρο πορεία του Αγώνα της Ανεξαρτησίας.
Η ιστορία της σαΐτας επαναλήφθηκε επιτυχώς το 1826
στη μάχη της Βέργας, όπου οι Καλαματιανοί πετώντας τις αυτοσχέδιες
κροτίδες τρόμαζαν τα άλογα και έριχναν τους έφιππους πολεμιστές του
Ιμπραήμ.Οι επονομαζόμενοι σαΐτολόγοι προετοιμάζονται όλο τον χρόνο για την σημερινή ημέρα.
Ετοιμάζουν τα χαρμάνια και γεμίζουν τους χαρτονένιους σωλήνες που σκάνε την Κυριακή του Πάσχα.
Οι συμμετέχοντες
χωρίζονται σε ομάδες των 10-15 ατόμων, με ονομασίες εμπνευσμένες από την
Επανάσταση του 1821, όπως Φιλική Εταιρεία, Επαναστάτες, Μπουρλοτιέρηδες
και Μπαρουτοκαπνισμένοι.Κάθε ομάδα απαρτίζεται από 15 με 20 άτομα (αρκετοί φορούν παραδοσιακές ενδυμασίες) και διαθέτει επικεφαλής, σημαιοφόρο, σαλπιγκτή και λάβαρο.
Η κάθε ομάδα υποστηρίζεται από τον άμαχο πληθυσμό, δηλαδή τους συγγενείς και φίλους των συμμετεχόντων.
Με τις σαΐτες ανά χείρας, οι ομάδες περιμένουν το σύνθημα για να αρχίσουν την εκτόξευση.
Μόλις το σύνθημα δοθεί, ο πόλεμος αρχίζει!
Οι σαΐτολόγοι αντιμετωπίζουν με ιδιαίτερο πάθος και ενθουσιασμό το συγκεκριμένο έθιμο, και εκφράζονται κάπως έτσι:
«Η μέση λυγίζει, τα γόνατα σπάνε, τα πόδια ψαλίδια, η πλάτη σκυμμένη, το κεφάλι χαμηλά, βλέμμα μακρινό, μυαλό σε έκσταση, χέρια φτερούγες».
Τό έθιμο αναβίωσε απόψε έναντι της πλατείας Όθωνος, στο βόρειο πάρκινγκ του Νέδοντα.
Εκτός από την Καλαμάτα το συγκεκριμένο έθιμο αναβιώνει στη Μεσσήνη και την Αιθαία.