Μνημεία - σύμβολα της Λέσβου και της Χίου, όπως τα κάστρα της Μυτιλήνης και της Χίου, η Πολιόχνη και το ιερό των Καβείρων της Λήμνου, η μετατροπή του παλαιού σχολείου στη Χώρα Κύθνου σε Μουσείο, καθώς και άλλα έργα πολιτισμού, είναι από τα πρώτα που εντάσσονται στο νέο ΕΣΠΑ 2014-2020, σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. Συγκεκριμένα, πρώτη η Περιφερειάρχης και η Διαχειριστική Αρχή Βορείου Αιγαίου ενέταξαν τον Ιούλιο του 2016 έξι έργα Πολιτισμού στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα, με φορείς υλοποίησης τις Εφορείες Αρχαιοτήτων της Λέσβου, της Χίου και την κεντρική Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών Μνημείων του υπουργείου, συνολικού προϋπολογισμού 7.247.112 ευρώ.
Πρόκειται για παρεμβάσεις σε χώρους και μνημεία-σύμβολα για τα νησιά της Λέσβου, της Λήμνου και της Χίου, όπως:
• Η πανάρχαιη πόλη της Πολιόχνης στην Λήμνο (Έργο προστασίας, συντήρησης και ανάδειξης)
• Το ιερό των Καβείρων στη Λήμνο (Ανάδειξη αρχαιολογικού χώρου)
• Το Κάστρο της Μυτιλήνης (Στερέωση-Αποκατάσταση ΒΑ περιβόλου)
• Ο Ι. Ναός Αγ. Γεωργίου Συκούση, στον οικισμό Αγ. Γεωργίου Συκούση, στην Χίο (Στερέωση του Ι.Ν. και Συντήρηση τοιχογραφιών)
• Η Νέα Μονή της Χίου (Συντήρηση μαρμαροθετημένων δαπέδων, μνημείου εγγεγραμμένου στον Κατάλογο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO) και
• Το κάστρο της Χίου (Αποκατάσταση - Ανάδειξη χερσαίων τειχών)
Σύμφωνα με το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, τα έργα αυτά -που στην πλειονότητά τους θα υλοποιηθούν με τη μέθοδο της αρχαιολογικής αυτεπιστασίας από τις ίδιες τις Εφορείες Αρχαιοτήτων - θα τονώσουν την τοπική οικονομία των νησιών, ενώ παράλληλα θα προσφέρουν απασχόληση σε ντόπιους επιστήμονες και εργατοτεχνίτες, σε μια πραγματικά δύσκολη περίοδο, που, λόγω μεταναστευτικού, τα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου δοκιμάζονται.
Η χρηματοδότηση έργων στις Περιφερειακές Ενότητες Σάμου και Ικαρίας, καλύπτονται από πόρους του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, ενώ ταυτόχρονα δρομολογούνται Προγραμματικές Συμβάσεις με την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου. Στις αρχές Αυγούστου, και ο Περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου με την αρμόδια Διαχειριστική Αρχή, ενέταξαν άλλα τρία έργα Πολιτισμού, με φορείς υλοποίησης τις Εφορείες Αρχαιοτήτων στις Κυκλάδες και τα Δωδεκάνησα, επίσης, με τη μέθοδο της αρχαιολογικής αυτεπιστασίας.
Ο συνολικός προϋπολογισμός των έργων αυτών ανέρχεται σε 3.100.000 ευρώ και αφορά:
• Στερέωση -αποκατάσταση του εμβληματικού ναού της Επισκοπής στη Σίκινο
• Τη μετατροπή του παλαιού Σχολείου στη Χώρα Κύθνου σε Μουσείο και
• Την ανάδειξη της αρχαίας ακρόπολης (Μόντε Σμιθ) της Ρόδου.
Όλα αυτά τα έργα στοχεύουν να αποδώσουν στο κοινό επισκέψιμους αρχαιολογικούς χώρους με πολύπλευρο παιδευτικό-ερευνητικό-πολιτιστικό χαρακτήρα, που θα αποτελέσουν πόλο έλξης επισκεπτών και θα δώσουν νέα πνοή, αλλά και κίνητρο για την ενίσχυση του τουρισμού, τόσο στα μικρά νησιά της «άγονης γραμμής», όπως η Σίκινος κι η Κύθνος, όσο και στα μεγαλύτερα νησιά όπως η Λέσβος και η Ρόδος.
Πάντα με βάση τη διαθέσιμη χρηματοδότηση, όλες οι υπηρεσίες του υπουργείου είναι έτοιμες να εντάξουν και άλλα έργα στις τρέχουσες και μελλοντικές προσκλήσεις, τόσο των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων,όσο και των Τομεακών,όπως το ΕΠΑΝΕΚ (μνημεία UNESCO, αναβάθμιση προσφερόμενων υπηρεσιών σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία κ.α).