Ήταν 9 Οκτωβρίου 1831…
O Ιωάννης Καποδίστριας δολοφονείται!
«…Για
να είμαστε δίκαιοι δεν μπορούμε να αρνηθούμε την αγαθή πρόθεσή του, την
καταπληχτική και φιλότιμη εργατικότητά του να δημιουργήσει κράτος από
το χάος…»*…
Θα πουν οι ιστορικοί του μέλλοντος εκατό πενήντα χρόνια μετά !
O Κόμης Ιωάννης Καποδίστριας ήταν Έλληνας διπλωμάτης και
πολιτικός. Διετέλεσε πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας κατά τη μεταβατική
περίοδο και ενώ τελούσε υπό την προστασία των Μεγάλων Δυνάμεων και
νωρίτερα υπουργός εξωτερικών της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Γεννήθηκε στην
Κέρκυρα στις 10 Φεβρουαρίου του 1776 και ήταν το έκτο παιδί του Αντωνίου - Μαρία Καποδίστρια, δικηγόρου στο επάγγελμα, και της Διαμαντίνας Γονέμη,
κόρη αριστοκρατικής οικογένειας με καταγωγή από την Κύπρο. Καταγόταν
από παλιά κερκυραϊκή οικογένεια και συγκεκριμένα από τους Καποδίστρια
της συνοικίας των τειχών. Η καταγωγή των Καποδίστρια ήταν από το
ακρωτήριο Ίστρια της Αδριατικής (Capo d'Istria), ενώ κατ' άλλους από τη
Βενετία. Όλοι οι απόγονοι του Νικολάου και Αντωνίου Καποδίστρια είχαν το
δικαίωμα να φέρουν τον τίτλο του κόμη, τίτλος που τους είχε απονείμει ο
Κάρολος Εμμανουήλ Β΄, δούκας της Σαβοΐας και βασιλιάς της Κύπρου, το
1689.
Ο νεαρός Ιωάννης σπούδασε ιατρική, φιλοσοφία και νομικά στο
Πανεπιστήμιο της Παταβίας (Πάντοβα) της Ιταλίας. Το 1797 εγκαταστάθηκε
στη γενέτειρά του Κέρκυρα και άσκησε το επάγγελμα του ιατρού -
χειρούργου. Δύο χρόνια αργότερα, όταν η Ρωσία και η Τουρκία κατέλαβαν
για λίγο τα Επτάνησα, του ανατέθηκε η διοίκηση του στρατιωτικού
νοσοκομείου. Το 1801 τα Επτάνησα αυτονομούνται και ο Ιωάννης
Καποδίστριας γίνεται ένας από τους δύο διοικητές της Ιονίου Πολιτείας,
σε ηλικία 25 ετών.
«…Εφ´ όσον τα ιδιαίτερα εισοδήματά μου αρκούν διά να ζήσω,
αρνούμαι να εγγίσω μέχρι και του οβολού τα δημόσια χρήματα, ενώ
ευρισκόμεθα εις το μέσον ερειπίων και ανθρώπων βυθισμένων εις εσχάτην
πενίαν… »…θα πει αρνούμενος το μισθό του Κυβερνήτη.
H βιογραφία του Ιωάννη Καποδίστρια λίγο πολύ είναι γνωστή. Θα
σταθούμε στην άποψη που έχουν οι ιστορικοί για την πολιτική του καριέρα
και τη θέση του, και στο γεγονός που συνέβη 174 χρόνια πριν σαν σήμερα!
Στις 5:35 το πρωί της 27ης Σεπτεμβρίου 1831 και με το νέο ημερολόγιο στις 9 Οκτωβρίου 1831, ο Ιωάννης Καποδίστριας δέχθηκε δολοφονική επίθεση από τον Κωνσταντίνο και τον Γεώργιο Μαυρομιχάλη έξω
από την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα, όπου μετέβαινε για να
εκκλησιασθεί και έπεσε νεκρός. Ο μόνος που τον συνόδευε ήταν ο
μονόχειρας σωματοφύλακάς του, ονόματι Κοκκώνης.
Ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης εφονεύθη επί τόπου από τους προστρέξαντες, οι οποίοι κυριολεκτικώς τον λυντσάρισαν. «…Δεν φταίω εγώ στρατιώται, άλλοι μ’ έβαλαν…», θα πει λίγο πριν ξεψυχήσει. Ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης ζήτησε προστασία στη Γαλλική Πρεσβεία. «…Σκοτώσαμε τον τύραννο. Μπιστευόμαστε στην τιμή της Γαλλίας. Να τα άρματά μας. Ο Ρουάν υπεσχέθη προστασίαν …»
Κατόπιν επιμόνου απαιτήσεως του συγκεντρωμένου πλήθους, που απείλησε
ότι θα κάψει την πρεσβεία, ο αντιπρεσβευτής βαρόνος Ρουάν τον παρέδωσε
στις αρχές. Ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης καταδικάσθηκε σε θάνατο από στρατοδικείο και εθανατώθη δια τυφεκισμού το πρωί της 10ης Οκτωβρίου 1831.
Σχετικά με την προσωπικότητα του Καποδίστρια έχουν εκφραστεί από τους ιστορικούς αντικρουόμενες απόψεις. Ο κόμης Γκομπινό
τον συγκαταλέγει στους τρεις μεγαλύτερους διπλωμάτες της εποχής μαζί με
τον Μέττερνιχ και τον Ταλλεϋράνδο, ο Χέρτσμπεργκ αναφέρει ότι ήταν
διπλωμάτης δεξιώτατος.
Ο Γιάννης Κορδάτος τον χαρακτηρίζει τυφλό όργανο των Ρώσων, ενώ ο Κάρλ Μάρξ
τον χαρακτηρίζει πολιτικά ανυπόληπτο. Αντίθετα, ο Τάσος Βουρνάς
εκφράζεται θετικά ως προς το έργο του, όπως και οι Καρολίδης και
Διονύσιος Κόκκινος, ένας εκ των φανατικότερων υποστηρικτών του. Με την
άποψη ότι ο Καποδίστριας ήταν εκτελεστικό όργανο των Ρώσων διαφωνεί και ο
Douglas Dakin. Ο Σπυρίδων Μαρκεζίνης χαρακτηρίζει το έργο του αξιόλογο
αλλά όχι αξιέπαινο, ο Σπυρίδων Τρικούπης, στενός συνεργάτης του
Καποδίστρια, εκφράζεται μεν θετικά, δεν παραλείπει όμως να τον
κατηγορήσει για την κατάλυση του συντάγματος.
Σε γενικές γραμμές οι περισσότεροι ιστορικοί θεωρούν σημαντικό το
έργο του Καποδίστρια, χωρίς να παραλείπουν να αναφέρουν όμως την
αυταρχικότητα με την οποία άσκησε την εξουσία.
Η φιλοπατρία του μάλιστα αναγνωρίζεται από σχεδόν όλους τους ιστορικούς. Σχετικά με τη φιλοπατρία του ο Τάκης Σταματόπουλος συμπεραίνει πώς «για
να είμαστε δίκαιοι δεν μπορούμε να αρνηθούμε την αγαθή πρόθεσή του, την
καταπληχτική και φιλότιμη εργατικότητά του να δημιουργήσει κράτος από
το χάος…».
Είχε τιμηθεί πλείστες φορές από τον Τσάρο Αλέξανδρο και είχε
ανακηρυχθεί επίτιμος δημότης των καντονίων Βω και Λωζάνης. Σήμερα πολλοί
δρόμοι και πλατείες φέρουν το όνομά του. Ο Κρατικός Αερολιμένας
Κερκύρας ονομάζεται «Ιωάννης Καποδίστριας», ενώ από το 1911, κατόπιν
επιθυμίας του ευεργέτη Ιωάννη Δόμπολη, το εθνικό πανεπιστήμιο Αθηνών
μετονομάστηκε σε «Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών» και στα
Προπύλαια μάλιστα υπάρχει ανδριάντας του. Επίσης, η μορφή του
Καποδίστρια απεικονιζόταν στο κέρμα των 20 λεπτών της ελληνικής έκδοσης,
όπως και στο χαρτονόμισμα των 500 δραχμών (1983 - 2001).
Στη θέση του δολοφονημένου Ιωάννη Καποδίστρια διορίστηκε για μικρό
διάστημα ο αδερφός του Αυγουστίνος. Η χώρα είχε βυθιστεί στο χάος και
την αναρχία και οι Προστάτιδες Δυνάμεις βρήκαν την ευκαιρία να
εγκαθιδρύσουν βασιλεία, φοβούμενες την επικράτηση ενός φιλελεύθερου
κινήματος.
ΠΗΓΕΣ :
Sanshmera.gr
Wikipedia.gr
*Τάκης Σταματόπουλος, Ο εσωτερικός Αγώνας, πριν και κατά την επανάσταση του 1821, εκδόσεις Κάλβος, Αθήνα 1979