Του Λάμπρου Τζούμη*
Υποστρατήγου ε.α
Διψήφιος και την
περασμένη εβδομάδα στο Αιγαίο ο αριθμός παραβιάσεων - παραβάσεων του Εθνικού Εναερίου
Χώρου μας, συνδυαζόμενες με αερομαχίες, ενώ η προκλητικότητα της Άγκυρας διατηρείται
αμείωτη το τελευταίο διάστημα. Οι δηλώσεις του Ερντογάν για αμφισβήτηση της
συνθήκης της Λωζάννης έχουν καταστεί πλέον καθημερινότητα και ανοίγουν ένα νέο,
επικίνδυνο κεφάλαιο στις αναθεωρητικές διεκδικήσεις της Τουρκίας επί της
Ελλάδας. Από την πλευρά της χώρας μας ακολουθείται η πολιτική του
«στρουθακαμηλισμού» και συνιστάται στρατηγική ψυχραιμία. Συνήθως δημιουργείται
το ερώτημα : «Που το πάει άραγε η Τουρκία;» Αναλύσεις που αναφέρουν ότι τα
σχέδια και οι επιδιώξεις της Τουρκίας περιλαμβάνουν συνδιαχείριση και
διχοτόμηση του Αιγαίου ίσως να φαίνονται υπερβολικές, αλλά έχουν μεγάλη δόση
αλήθειας. Η δημιουργία τεχνητής έντασης όπως είναι κατανοητό μπορεί να συμβεί
ανά πάσα στιγμή με πρωτοβουλία της Άγκυρας, προκειμένου να ικανοποιήσει τη βούληση
της για αλλαγή του status quo της περιοχής. Η έρευνα και διάσωση αποτελεί ένα
ζήτημα που στο παρελθόν η Τουρκία το έχει χρησιμοποιήσει να στήσει σκηνικό
έντασης όπως έγινε στην περίπτωση των Ιμίων.
Σύμφωνα με τη σύμβαση
του Αμβούργου του 1979, που ρυθμίζει θέματα ναυτικής έρευνας και διάσωσης και
υιοθετήθηκε στο πλαίσιο του Διεθνή Ναυτιλιακού Οργανισμού (International
Maritime Organization-ΙΜΟ), καθορίζεται ότι: «Οι περιοχές ευθύνης των
συμβαλλομένων μερών για την παροχή υπηρεσιών έρευνας και διάσωσης, σε
περιπτώσεις ναυτικών ατυχημάτων, ρυθμίζονται με συμφωνία των ενδιαφερομένων
παράκτιων κρατών. Σε περίπτωση μη συμφωνίας, η κάθε χώρα θα ορίσει τη δική της
περιοχή με γνώμονα την καλύτερη εξυπηρέτηση της έρευνας και διάσωσης». Στο
πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα έχει υπογράψει συμφωνίες για συνεργασία σε θέματα
ναυτικής έρευνας και διάσωσης με την Ιταλία (2000), με την Μάλτα (2008) και την
Κύπρο (2014), στις οποίες ρητά ορίζεται ότι η εν λόγω ελληνική περιοχή ευθύνης
συμπίπτει με το FIR Αθηνών. Παρόμοια συμφωνία
ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία δεν έχει υπάρξει ποτέ. Αυτό έδωσε το
αυθαίρετο «δικαίωμα» στην Άγκυρα το 1988, να ορίσει ως περιοχή ευθύνης της για
παροχή υπηρεσιών έρευνας και διάσωσης, χωρίς να διευκρινίζει εάν πρόκειται για
ναυτικά ή και για αεροπορικά ατυχήματα, περιοχή πέραν των FIRs
Κωνσταντινούπολης και Άγκυρας που περιλαμβάνει τμήμα του FIR Αθηνών,
εγκλωβίζοντας μεγάλο τμήμα της ελληνικής επικράτειας εντός τουρκικής περιοχής
έρευνας και διάσωσης, μέχρι περίπου τον «25ο μεσημβρινό». Για τους
περισσότερους η φράση «25ος μεσημβρινός» δεν είναι τίποτε παραπάνω
από ένας γεωγραφικός προσδιορισμός. Για την Τουρκία όμως και την αναθεωρητική
της πολιτική αποτελεί τα τελευταία σαράντα χρόνια τον κύριο «στόχο», η
κατάκτηση του οποίου θα της επιτρέψει να αποκτήσει τον έλεγχο του μισού Αιγαίου
και δεν έχει καμία σχέση με τις ανθρωπιστικής φύσεως επιχειρήσεις έρευνας και
διάσωσης. Ο 25ος Μεσημβρινός είναι μία κάθετη γραμμή
(μεσημβρινός) που ξεκινά από τα δυτικά της Ξάνθης (στα παράλια του Νέστου Ποταμού),
διασχίζει τη Λήμνο, περνά έξω από την Εύβοια, συνεχίζει στην Τήνο και καταλήγει
στο Ηράκλειο της Κρήτης, χωρίζοντας το Αιγαίο στη μέση.
Σύμφωνα με
δημοσιεύματα στο παρελθόν και συγκεκριμένα το 2000 από την τότε κυβέρνηση
Σημίτη με υπουργό εξωτερικών τον Γεώργιο Παπανδρέου, εξετάστηκε πόσο μπορεί «να
είναι συμφέρουσα» μια συμφωνία με την Τουρκία, σε συνεργασία με το ΝΑΤΟ, κατά
την οποία:
-
Η
περιοχή στο Αιγαίο από τον 25ο μεσημβρινό και ανατολικά θα χαρακτηριστεί ως
«περιοχή αποφυγής έντασης» ανάμεσα στις δύο χώρες.
-
Στην
περιοχή αυτή δεν θα εκτελούνται πτήσεις ελληνικών και τουρκικών αεροσκαφών,
αλλά μόνο ασκήσεις και πτήσεις για σκοπούς αεράμυνας.
-
Η
συμφωνία δεν θα επηρεάζει τα μαχητικά αεροσκάφη των χωρών-μελών του ΝΑΤΟ καθώς
και τρίτων χωρών.
Το επιχείρημα για την
προώθηση μια τέτοιας συμφωνίας με την Τουρκία φαίνεται να ήταν ότι σε περίοδο
κρίσης για τη χώρα μας, η ελληνική κοινή γνώμη θα αποδεχόταν ευχαρίστως την εξοικονόμηση
κατά 2 δισ. ετησίως περίπου, λόγω της μείωσης της στρατιωτικής έντασης στην
περιοχή. Η Άγκυρα θα επιθυμούσε μια τέτοια συμφωνία, η οποία συμπίπτει εξάλλου
με τη δική της επιδίωξη για την απόκτηση του ελέγχου του μισού Αιγαίου. Η
δυνατότητα πτήσης Νατοϊκών αεροσκαφών μέσα στην περιοχή αυτή θα επέτρεπε στην
Τουρκία να βαφτίζει ως Νατοϊκά τα μαχητικά της, να δεσμεύει περιοχές, χωρίς να
ενδιαφέρεται για τα 6 ή τα 10 ν.μ. του ελληνικού εναέριου χώρου και χωρίς να
καταθέτει σχέδια πτήσεων. Θα πρέπει να γίνει αντιληπτό από τους πολιτικούς ταγούς
της χώρας μας ότι η υποχωρητικότητα και ο κατευνασμός που εφαρμόζεται επί σειρά
ετών είναι μια από τις αιτίες που για την προκλητικότητα της Τουρκίας και είναι
μια πολιτική που μπορεί να αποφέρει αποτελέσματα μόνο βραχυχρόνια. Η περίοδος
που διανύουμε είναι εξαιρετικά κρίσιμη για την επιβίωση της χώρας και του ελληνισμού.
Η απειλή όμως από την Τουρκία είναι υπαρκτή και είναι ώρα προπαρασκευής. Η χώρα
μας πλήττεται από μια πρωτοφανή δημοσιονομική κρίση και εύλογα τίθεται το
ερώτημα πως είναι δυνατόν να αντιμετωπίσουμε τα μεγαλεπήβολα σχέδια της
νέο-θωμανικής Τουρκίας. Ας θυμηθούμε τι συνέβη πριν 120 χρόνια περίπου, διότι
σύμφωνα με το Θουκυδίδη: «Τα έθνη πρέπει να θυμούνται για να διδάσκονται». Το
1897 κηρύσσεται από την Οθωμανική αυτοκρατορία εναντίον της Ελλάδας
ο πόλεμος των τριάντα ημερών, ως απόρροια της τότε έκβασης
του «κρητικού» προβλήματος. Η σημασία του πολέμου αυτού υπήρξε τεράστια,
παρότι κατέληξε σε ήττα της Ελλάδας και στην υποβολή της σε διεθνή
οικονομικό έλεγχο ύστερα από απαίτηση της Γερμανίας. Η Ελλάδα παρά τη
δεδομένη από τετραετίας, κήρυξη πτώχευσης του Χ. Τρικούπη καθώς και των
απειλών των μεγάλων δυνάμεων περί επιβολής ναυτικών αποκλεισμών, παρέμεινε
σθεναρά ανυποχώρητη στην απόφασή της για ενίσχυση του στρατού, μη φειδόμενη των
όποιων οικονομικών συνεπειών. Παράλληλα προχώρησε η αναδιοργάνωση των ελληνικών
ενόπλων δυνάμεων, αλλά και η επαύξηση της εκπαίδευσης με παράλληλο
εκσυγχρονισμό των διατιθέμενων μέσων. Το αποτέλεσμα αυτής της απόφασης ήταν η
άριστη προετοιμασία και άμεση ανταπόκρισή της Ελλάδας στους Βαλκανικούς
πολέμους το 1912-1913, που κατέληξαν νικηφόρα, με την προσάρτηση της
Ηπείρου, της Μακεδονίας, της Κρήτης και το μεγαλύτερο μέρος των νησιών του
Αιγαίου.
* Οι
θέσεις που εκφράζονται στο κείμενο είναι απολύτως προσωπικές.