Δεκαέξι σημαντικές αλλαγές στη διοίκηση των Δήμων και των
Περιφερειών προτείνει το πόρισμα της αρμόδιας επιτροπής του υπουργείου
Εσωτερικών για την αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου της πρωτοβάθμιας και
της δευτεροβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά την πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση, προτείνεται:
1. Η κατάργηση της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής και τη μεταβίβαση των αρμοδιοτήτων της στα Συμβούλια των Δημοτικών Ενοτήτων.
2.
Η κατάργηση της Οικονομικής Επιτροπής και τη μεταβίβαση των
αρμοδιοτήτων της είτε στα Συμβούλια των Δημοτικών Ενοτήτων είτε (όπου
αυτό δεν είναι δυνατό) στο Δημοτικό Συμβούλιο ή στην Εκτελεστική
Επιτροπή, ανάλογα και με το ειδικότερο περιεχόμενο εκάστης αρμοδιότητας.
3. Η διάκριση των πολιτικών και των εκτελεστικών αρμοδιοτήτων και η μεταφορά τους στα αντίστοιχου χαρακτήρα όργανα.
4.
Η αναβάθμιση του ρόλου του γενικού γραμματέα του Δήμου, ώστε να
αποφορτιστούν ο δήμαρχος και οι αντιδήμαρχοι από τις αμιγώς
διεκπεραιωτικές και διαχειριστικές αρμοδιότητες και να είναι σε θέση να
επιτελούν τον πολιτικό και επιτελικό τους ρόλο, παραμένοντας ωστόσο ο
γενικός γραμματέας πολιτικό στέλεχος του Δήμου (μετακλητός).
5. Η
ενίσχυση της υπηρεσιακής δομής των ΟΤΑ α' βαθμού, με την καθιέρωση
μεταξύ άλλων ενός minimum θέσεων και οργανικών μονάδων σε κάθε κατηγορία
ΟΤΑ α' βαθμού, ανάλογα με τις δυνατότητες και τις ανάγκες τους, που θα
διασφαλίζει τη συνέχεια και τη θεσμική μνήμη των υπηρεσιών, ανεξαρτήτως
της εναλλαγής των δημοτικών Αρχών, και θα ενισχύει την επιχειρησιακή
τους ικανότητα.
6. Η συμμετοχή εκπροσώπου των εργαζομένων του
Δήμου στις συνεδριάσεις είτε της Εκτελεστικής Επιτροπής είτε του
Δημοτικού Συμβουλίου είτε και των δύο αυτών οργάνων, με δικαίωμα λόγου
σε όλα τα θέματα που αφορούν στον τρόπο διοίκησης, το προσωπικό και τα
οικονομικά του Δήμου.
7. Η δημιουργία ενός τετραμερούς συστήματος διοίκησης των ΟΤΑ με τα βασικά όργανα που απεικονίζονται στον πίνακα.
8. Η ριζική αναμόρφωση των δευτερευόντων οργάνων και συγκεκριμένα:
α)
Η κατάργηση των ειδικών επιτροπών με περιορισμένο, εκ του νόμου,
αντικείμενο και η καθιέρωση, γενικώς, της ελευθερίας των Δημοτικών
Συμβουλίων να συγκροτούν επιτροπές, είτε μόνο από μέλη τους, κατ'
αναλογία της δύναμης κάθε παράταξης (που θα μπορούν να έχουν και
αποφασιστικές αρμοδιότητες), είτε και με τη συμμετοχή εργαζομένων του
Δήμου, άλλων φορέων και ιδιωτών (οπότε, υποχρεωτικά, θα έχουν μόνο
γνωμοδοτικό χαρακτήρα).
β) Η αντικατάσταση της Επιτροπής
Διαβούλευσης, από ένα Δημοτικό, Κοινωνικό και Οικονομικό Συμβούλιο, στο
οποίο θα μετέχουν οι εκπρόσωποι όλων των βασικών φορέων της περιοχής,
και το οποίο θα συνεδριάζει υποχρεωτικά σε τακτά και σύντομα χρονικά
διαστήματα, εκφράζοντας γνώμη επί όλων των θεμάτων που απασχολούν την
τοπική κοινωνία και το Δήμο, είτε αυτεπαγγέλτως είτε κατόπιν αιτήματος
του Δήμου. Σε συγκεκριμένες σημαντικές αποφάσεις (π.χ. κατάρτιση
προϋπολογισμού, επιχειρησιακού προγράμματος κ.λπ.) το Συμβούλιο θα
παίζει καθοριστικό ρόλο ως ο κεντρικός φορέας της διαβούλευσης σε τοπικό
επίπεδο.
γ) Η αναμόρφωση του Συμβουλίου Ένταξης Μεταναστών και
Προσφύγων, ώστε αυτό να συγκροτείται από αιρετά μέλη, από τους ίδιους
τους μετανάστες και πρόσφυγες που κατοικούν στα όρια του Δήμου, καθώς
και από εκπροσώπους των φορέων αλληλεγγύης.
Δευτεροβάθμια Αυτοδιοίκηση
Σε ό,τι αφορά τη δευτεροβάθμια Αυτοδιοίκηση, προτείνεται:
1.
Η κατάργηση της άμεσης εκλογής των χωρικών αντιπεριφερειαρχών και η
ενιαία αντιμετώπιση του θεσμού των αντιπεριφερειαρχών με τρόπο ανάλογο
με αυτόν που ισχύει για τους αντιδημάρχους.
2. Η κατάργηση της
Οικονομικής Επιτροπής και η μεταβίβαση των αρμοδιοτήτων της είτε στο
Περιφερειακό Συμβούλιο είτε στην Εκτελεστική Επιτροπή, ανάλογα και με το
ειδικότερο περιεχόμενο εκάστης αρμοδιότητας.
3. Η διάκριση των πολιτικών και των εκτελεστικών αρμοδιοτήτων και η μεταφορά τους στα αντίστοιχου χαρακτήρα όργανα.
4.
Η αντιστοίχηση του θεσμού του εκτελεστικού γραμματέα (Περιφέρειας) προς
αυτόν του γενικού γραμματέα (Δήμου), ώστε να αντιμετωπίζεται ενιαία,
και η αναβάθμιση του ρόλου του, ώστε να αποφορτιστούν ο περιφερειάρχης
και οι αντιπεριφερειάρχες από τις αμιγώς διεκπεραιωτικές και
διαχειριστικές αρμοδιότητες και να είναι σε θέση να επιτελούν τον
πολιτικό και επιτελικό τους ρόλο, χωρίς ωστόσο ο γενικός (εκτελεστικός)
γραμματέας να χάνει τον πολιτικό του ρόλο (μετακλητός).
5. Η
αναβάθμιση του ρόλου και της επιχειρησιακής ικανότητας των υπηρεσιών των
Περιφερειών, μέσω μεταξύ άλλων και της καθιέρωσης ενός minimum
περιεχομένου των οργανισμών τους, ως προς τις οργανικές μονάδες αυτών,
ώστε να διασφαλίζονται η συνέχεια και η θεσμική μνήμη, ανεξαρτήτως της
εναλλαγής των περιφερειακών Αρχών.
6. Η συμμετοχή εκπροσώπου των
εργαζομένων της Περιφέρειας στις συνεδριάσεις είτε της Εκτελεστικής
Επιτροπής είτε του Περιφερειακού Συμβουλίου είτε και των δύο αυτών
οργάνων, με δικαίωμα λόγου, σε όλα τα θέματα που αφορούν στον τρόπο
διοίκησης, το προσωπικό και τα οικονομικά της Περιφέρειας.
7. Η
δημιουργία ενός τετραμερούς συστήματος διοίκησης των Περιφερειών, κατ'
αναλογία με τα ισχύοντα στους Δήμους, ως προς τα βασικά όργανα.
8. Η ριζική αναμόρφωση των δευτερευόντων οργάνων, και συγκεκριμένα:
α)
Η κατάργηση των ειδικών επιτροπών με περιορισμένο, εκ του νόμου,
αντικείμενο και η καθιέρωση, γενικώς, της ελευθερίας των Περιφερειακών
Συμβουλίων να συγκροτούν επιτροπές, είτε μόνο από μέλη τους, κατ'
αναλογία της δύναμης κάθε παράταξης (που θα μπορούν να έχουν και
αποφασιστικές αρμοδιότητες), είτε και με τη συμμετοχή εργαζομένων της
Περιφέρειας, άλλων φορέων και ιδιωτών (οπότε, υποχρεωτικά, θα έχουν μόνο
γνωμοδοτικό χαρακτήρα).
β) Η αντικατάσταση της Επιτροπής
Διαβούλευσης, από ένα Περιφερειακό, Κοινωνικό και Οικονομικό Συμβούλιο,
στο οποίο θα μετέχουν οι εκπρόσωποι όλων των βασικών φορέων της
περιοχής, και το οποίο θα συνεδριάζει υποχρεωτικά σε τακτά και σύντομα
χρονικά διαστήματα, εκφράζοντας γνώμη επί όλων των θεμάτων που
απασχολούν την τοπική κοινωνία και την Περιφέρεια, είτε αυτεπαγγέλτως
είτε κατόπιν αιτήματος της Περιφέρειας. Σε συγκεκριμένες σημαντικές
αποφάσεις (π.χ. κατάρτιση προϋπολογισμού, επιχειρησιακού προγράμματος
κ.λπ.) το Συμβούλιο θα παίζει καθοριστικό ρόλο ως ο κεντρικός φορέας της
διαβούλευσης στο περιφερειακό επίπεδο.
Αυτοδιοικητικές εκλογές - Εκλογή με απλή αναλογική και τετραετή θητεία δημάρχου και περιφερειάρχη
Σημαντικές
αλλαγές από τις επερχόμενες δημοτικές και περιφερειακές εκλογές
προτείνει το πόρισμα της αρμόδιας επιτροπής του υπουργείου Εσωτερικών,
για τις αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Ειδικότερα, οι σημαντικότερες εξ αυτών είναι:
1. Χρόνος διεξαγωγής των αυτοδιοικητικών εκλογών-διάρκεια της αυτοδιοικητικής περιόδου
Οι
δημοτικές και περιφερειακές εκλογές προτείνεται να αποσυνδεθούν από τις
ευρωεκλογές. Προτείνεται να διεξάγονται κάθε τέσσερα (4) - ή κάθε πέντε
(5), αν επιλεγεί αυτή η λύση - χρόνια στο τέλος Οκτωβρίου ή αρχές
Νοεμβρίου, όπως στο προηγούμενο καθεστώς (προ "Καλλικράτη"), και οι νέες
δημοτικές και περιφερειακές Αρχές θα αναλαμβάνουν καθήκοντα την 1η
Ιανουαρίου του επόμενου της διεξαγωγής των εκλογών έτους.
2. Δικαίωμα εκλέγειν
α.
Σε ό,τι αφορά την ιθαγένεια των δικαιούμενων να ψηφίσουν: Το δικαίωμα
εκλέγειν προτείνεται να δοθεί στους πολίτες κρατών-μελών της Ε.Ε. και
στις περιφερειακές εκλογές.
β. Σε ό,τι αφορά το ηλικιακό όριο
κτήσης του δικαιώματος του εκλέγειν: Το όριο εκλογικής ενηλικότητας
προτείνεται να μειωθεί στα 17 έτη και για τις αυτοδιοικητικές εκλογές,
σε εναρμόνιση προς τη ρύθμιση που υιοθετήθηκε πρόσφατα και για τις
εθνικές εκλογές, με το Ν. 4406/2016.
3. Δικαίωμα εκλέγεσθαι
α.
Σε ό,τι αφορά την ιθαγένεια των δικαιούμενων να εκλεγούν σε
αυτοδιοικητικό αξίωμα: Αντίστοιχα προς ό,τι προαναφέρθηκε για το
δικαίωμα του εκλέγειν, προτείνεται το δικαίωμα του εκλέγεσθαι για τους
πολίτες των κρατών-μελών της Ε.Ε. να επεκταθεί και στο αξίωμα του
περιφερειακού συμβούλου.
β. Σε ό,τι αφορά το ηλικιακό όριο κτήσης
του δικαιώματος του εκλέγεσθαι: Προτείνεται η διατήρηση του ηλικιακού
ορίου κτήσης του δικαιώματος του εκλέγεσθαι ως έχει, ήτοι στα 18 έτη για
τους δημοτικούς/περιφερειακούς συμβούλους και στα 21 έτη για το
δήμαρχο/περιφερειάρχη.
4. Εδαφική διάρθρωση της εκλογής - Εκλογικές περιφέρειες
α.
Για τις δημοτικές εκλογές: Προτείνεται η πλήρης κατάργηση της
εσωτερικής διαίρεσης των Δήμων σε εκλογικές περιφέρειες και ενιαία
εκλογή των δημοτικών συμβούλων σε όλη την έκταση του Δήμου.
β.
Για τις περιφερειακές εκλογές: Προτείνεται η διατήρηση της ισχύουσας
ρύθμισης για την εκλογή των περιφερειακών συμβούλων ανά νομό.
5. Υποψηφιότητες - Κατάρτιση συνδυασμών
Προτείνεται
να διατηρηθεί η απαγόρευση κατάθεσης μεμονωμένων υποψηφιοτήτων,
ταυτόχρονα όμως με εκτεταμένη αλλαγή και άμβλυνση των προϋποθέσεων
έγκυρης κατάρτισης συνδυασμού, που σήμερα είναι απαγορευτικές.
Ειδικότερα, ως προς την κατάρτιση των συνδυασμών, προτείνονται τα
ακόλουθα:
α. Για τις δημοτικές εκλογές:
Για τις δημοτικές
εκλογές προτείνονται: i) Κατάρτιση ενιαίου ψηφοδελτίου για όλο το Δήμο
για κάθε συνδυασμό, χωρίς προϋποθέσεις υποψηφίων κ.λπ. ανά Δημοτική
Ενότητα. ii) Καθιέρωση ελάχιστου αριθμού υποψηφίων δημοτικών συμβούλων
ίσου με τον αριθμό των εδρών του Δημοτικού Συμβουλίου και μέγιστου
αριθμού ίσου με τον αριθμό των εδρών +10%. iii) Αποσύνδεση των
συνδυασμών που μετέχουν στις εκλογές για το (κεντρικό) Δημοτικό
Συμβούλιο από τους συνδυασμούς που καταρτίζονται σε κάθε Δημοτική
Ενότητα για το οικείο Συμβούλιο. iv) Αυτόνομη κατάρτιση συνδυασμών για
κάθε Συμβούλιο Δημοτικής Ενότητας.
β. Για τις περιφερειακές εκλογές:
Αντίστοιχα,
για τις περιφερειακές εκλογές προτείνονται: i) Κατάργηση του θεσμού των
άμεσα εκλεγόμενων χωρικών αντιπεριφερειαρχών. ii) Καθιέρωση ελάχιστου
αριθμού υποψήφιων περιφερειακών συμβούλων ίσου με τον αριθμό των εδρών
που αντιστοιχούν στην οικεία Περιφερειακή Ενότητα και μέγιστου αριθμού
ίσου με τον αριθμό των εδρών +10%.
6. Εκλογικό σύστημα:
Προτείνεται η κατανομή του συνόλου των εδρών του Δημοτικού/Περιφερειακού
Συμβουλίου από τον πρώτο γύρο με το σύστημα της απλής αναλογικής μεταξύ
των συνδυασμών, με βάση την "κλασική" μέθοδο της αναλογικής των
υπολοίπων, όπως συμβαίνει σήμερα για τον 1ο γύρο.
7. Εκλογή δημάρχου/περιφερειάρχη: Προτείνεται η διατήρηση του θεσμού του δημάρχου/περιφερειάρχη, ως επικεφαλής συνδυασμού.
8. Εκλογή οργάνων ενδοδημοτικής αποκέντρωσης
Προτείνονται:
α) Η αποσύνδεση της εκλογής των οργάνων της Δημοτικής Ενότητας από την
εκλογή του Δημοτικού Συμβουλίου, τόσο ως προς την κατάρτιση των
συνδυασμών (δηλαδή ένας συνδυασμός να μπορεί να κατέλθει έγκυρα μόνο στο
"κεντρικό" Δημοτικό Συμβούλιο ή μόνο σε μία Δ.Ε.), όσο και ως προς την
ανάδειξη των επιτυχόντων (δηλ. δε θα υπάρχει εξάρτηση των τοπικά
επιτυχόντων από τον κεντρικά επιτυχόντα συνδυασμό).
β) Η καθιέρωση μόνο
συλλογικών οργάνων και κατανομή των εδρών τους με απλή αναλογική μεταξύ
των συνδυασμών, με βάση τα αποτελέσματα κάθε Δημοτικής Ενότητας.
γ) Η
έμμεση εκλογή του προέδρου του συλλογικού οργάνου.