- 9734 ΤΟ ΜΕΣΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ
- 870 ΕΥΡΩ Ο ΦΟΡΟΣ
Της Μαρίας Βουργάνα
Έξι στα δέκα νοικοκυριά στην Ελλάδα μπορεί να εμφανίζουν στην εφορία ετήσια εισοδήματα μικρότερα των 10.000 ευρώ, δηλαδή ζουν με 833 ευρώ τον μήνα αλλά διαμένουν σε ιδιόκτητο σπίτι και κατέχουν τουλάχιστον ένα αυτοκίνητο. Μία στις δύο οικογένειες στην Ελλάδα έχει δική της στέγη, ενώ έξι στους δέκα φορολογούμενους δηλώνουν ιδιοκτήτες ενός ή περισσότερων αυτοκινήτων.
Στα χρόνια των Μνημονίων οι «φτωχοί» αυξήθηκαν, η μεσαία τάξη λύγισε υπό το βάρος της υπερφορολόγησης, των μεγάλων περικοπών στις αποδοχές και την έκρηξη της ανεργίας, ενώ μειώθηκε κατά 36% ο αριθμός των νοικοκυριών που δηλώνουν εισοδήματα πάνω από 100.000 ευρώ τον χρόνο. Οι πλούσιοι λιγόστεψαν τα τελευταία χρόνια λόγω της κρίσης.
Ωστόσο περισσότεροι από 107.000 φορολογούμενοι φανερώνουν στην εφορία το σκάφος αναψυχής που διαθέτουν, ενώ 219 οικογένειες στην Ελλάδα έχουν στην ιδιοκτησία τους ελικόπτερο ή αεροσκάφος.
Πισίνα στο σπίτι ή το εξοχικό τους δηλώνουν ότι έχουν πάνω από 22.000 νοικοκυριά. Δίδακτρα σε ιδιωτικά σχολεία για τα παιδιά τους δηλώνουν ότι πληρώνουν 40.063 φορολογούμενοι, ενώ υπάρχουν και 4.423 οικογένειες που έχουν στην υπηρεσία τους οικιακές βοηθούς και οδηγούς αυτοκινήτων.
Με περιουσία στο εξωτερικό (ακίνητα, καταθέσεις κλπ), η αξία της οποίας είναι άγνωστη, εμφανίζονται στην εφορία 63.103 φορολογούμενοι.
Οι αριθμοί
Τα στοιχεία για το περιουσιακό προφίλ των Ελλήνων -όσα τουλάχιστον δηλώνονται στη φορολογικές αρχές- προκύπτουν από την επεξεργασία κωδικό προς κωδικό των 6.194.233 φορολογικών δηλώσεων που υποβλήθηκαν το 2016 (εισοδήματα 2015) από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων.
Ειδικότερα, οι φορολογικές δηλώσεις αποκαλύπτουν τα εξής:
• 4.121.215 νοικοκυριά δηλώνουν ότι διαμένουν σε κύρια ιδιόκτητη, μισθωμένη ή παραχωρούμενη κατοικία. Από τα νοικοκυριά αυτά 1.248.789 κατοικούν σε σπίτι που εκμισθώνουν ή τους έχει παραχωρηθεί δωρεάν και σχεδόν 1 εκατ. οικογένειες ή για την ακρίβεια 999.485 διαμένουν σε μονοκατοικία.
• Δευτερεύουσα ή εξοχική κατοικία διαθέτουν ή εκμισθώνουν 1.026.092 νοικοκυριά.
Ιδιοκτήτες ακόμη μιας δευτερεύουσας κατοικία δηλώνουν 237.398 φορολογούμενοι.
• Οι οικονομικές συνθήκες που βιώνουν τα νοικοκυριά είναι δύσκολες. Ωστόσο, 237.608 φορολογούμενοι αγόρασαν πέρυσι αυτοκίνητο ή μηχανή, πληρώνοντας συνολικά 1,3 δισ. ευρώ ή 5.800 ευρώ κατά μέσο όρο. Άλλοι 61.089 δήλωσαν πέρυσι δαπάνες για την αγορά κάποιου ακινήτου ή για την ανέγερση οικοδομής. Συνολικά διέθεσαν σχεδόν 1,9 δισ. ευρώ ή περίπου 30.000 ευρώ κατά μέσο όρο.
• Με ένα τουλάχιστον αυτοκίνητο εμφανίζονται 3.371.092 νοικοκυριά δηλαδή σχεδόν μια στις δυο οικογένειες. Συνολικά 4.973.009 φορολογούμενοι δήλωσαν ότι είναι ιδιοκτήτες αυτοκίνητων.
• 107.752 φορολογούμενοι εμφάνισαν στην εφορία το σκάφος αναψυχής που κατέχουν με το τεκμήριο διαβίωσης να ανέρχεται συνολικά στα 49 εκατ. ευρώ ή 493.510 ευρώ κατά μέσο όρο.
• Ιδιωτικό αεροσκάφος, ελικόπτερο ή ανεμόπτερο δηλώνουν ότι διαθέτουν 219 οικογένειες στην Ελλάδα.
• Οι φορολογούμενοι που φανέρωσαν πέρυσι στην εφορία την πισίνα που διαθέτουν στην κύρια ή την εξοχική τους κατοικία ανήλθαν σε 22.476 άτομα, αριθμός που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα αφού οι φορο-έλεγχοι που έχουν γίνει κατά καιρούς έχουν εντοπίσει χιλιάδες φορολογούμενους με αδήλωτη πισίνα, η οποία σε πολλές περιπτώσεις είναι παράνομη.
• 40.063 οικογένειες πληρώνουν για τα παιδιά τους δίδακτρα σε ιδιωτικά σχολεία. Συνολικά το 2015 κατέβαλαν 255 εκατ. ευρώ ή 6.366 ευρώ κατά μέσο όρο.
• Δαπάνες για οικιακούς βοηθούς, οδηγούς αυτοκινήτων, δασκάλους και λοιπό προσωπικό δηλώνουν 4.423 νοικοκυριά με το συνολικό ύψος της δαπάνης αυτής να ανέρχεται στα 34,28 εκατ. ευρώ ή 7.752 ευρώ κατά μέσο όρο το χρόνο.
• Ενοίκιο για την κύρια κατοικία τους καταβάλλουν 762.701φορολογούμενοι ενώ 125.281 πληρώνουν ενοίκιο για τα παιδιά τους που σπουδάζουν σε άλλη πόλη.
«Πλούσιοι» και φτωχοί νομοί
Αποκαλυπτικά είναι τα στατιστικά στοιχεία των φορολογικών δηλώσεων για τα εισοδήματα και τα ποσά των φόρων που πλήρωσαν οι φορολογούμενοι ανά νομό σε ολόκληρη την Ελλάδα.
Οι Αθηναίοι, οι κάτοικοι της Ανατολικής Αττικής, του Πειραιά, της Χίου, της Θεσσαλονίκης αλλά και οι κάτοικοι του Νομού Κοζάνης δηλώνουν κατά μέσο όρο τα υψηλότερα εισοδήματα σε όλη την επικράτεια, ενώ στον αντίποδα βρίσκονται οι φορολογούμενοι που κατοικούν στη Ροδόπη, την Ευρυτανία, την Ηλεία, την Αιτωλοακαρνανία και τη Ζάκυνθο.
Συγκεκριμένα, κατά μέσο όρο οι πιο «πλούσιοι» φορολογούμενοι βάσει του μέσου δηλωθέντος εισοδήματος κατοικούν στην Αθήνα, αφού 1.701.233 οικογένειες δήλωσαν το περασμένο έτος μέσο εισόδημα 15.435 ευρώ και πλήρωσαν φόρο κατά μέσο όρο 2.014 ευρώ.
Οι κάτοικοι της πρωτεύουσας αν και βρίσκονται στην κορυφή με το υψηλότερο μέσο δηλωθέν εισόδημα έχουν υποστεί ισχυρό πλήγμα από την κρίση, γεγονός που αντανακλάται στα εισοδήματα που δηλώθηκαν στην εφορία.
Το 2012 το μέσο δηλωθέν εισόδημα των Αθηναίων είχε ανέλθει σε 19.554 ευρώ, ενώ πέρυσι προσγειώθηκε ανώμαλα στις 15.435 ευρώ. Δηλαδή μέσα σε πέντε χρόνια το μέσο δηλωθέν εισόδημα των φορολογούμενων της Αθήνας συρρικνώθηκε κατά 21% ή 4.119 ευρώ. Στη δεύτερη θέση βρίσκονται οι φορολογούμενοι της Ανατολικής Αττικής, οι οποίοι δήλωσαν μέσο εισόδημα 15.088 ευρώ από 18.348 που είχαν εμφανίσει στην εφορία το 2012 και ακολουθούν οι Πειραιώτες με μέσο εισόδημα 12.525 ευρώ όταν το 2012 δήλωναν κατά μέσο όρο 16.055 ευρώ. Στην τέταρτη θέση ανέβηκαν οι φορολογούμενοι της Χίου που δήλωσαν κατά μέσο όρο 12.523 ευρώ, ενώ αντίθετα σε χαμηλότερη θέση βρέθηκαν οι φορολογούμενοι του νομού Κοζάνης ευρώ με μέσο εισόδημα 11.759 ευρώ από 16.007 ευρώ που είχαν δηλώσει στην εφορία το 2012.
Οι «φτωχοί» νομοί
Στους 10 πιο φτωχούς νομούς της χώρας, βάσει των δηλωθέντων εισοδημάτων των φορολογουμένων που κατοικούν σε αυτούς, είναι ο νομός Ροδόπης αφού οι φορολογούμενοι που κατοικούν στον εν λόγω νομό δήλωσαν το προηγούμενο έτος μέσο ετήσιο εισόδημα μόλις 8.540 ευρώ, κάτω δηλαδή από το αφορολόγητο όριο των 8.636 ευρώ που ισχύει σήμερα για μισθωτούς, συνταξιούχους και αγρότες που δεν έχουν παιδιά ευρώ. Το 2012 τα νοικοκυριά στη Ροδόπη είχαν εμφανίσει εισόδημα 11.708 ευρώ.
Τη λίστα με τους φτωχούς νομούς περιλαμβάνονται οι φορολογούμενοι της Ευρυτανίας με μέσο δηλωθέν εισόδημα 8.591 ευρώ, της Ηλείας με 8.593 ευρώ και της Αιτωλοακαρνανίας με μέσο εισόδημα 8.620 ευρώ. Πληθυσμιακά ο νομός με τους λιγότερους φορολογουμένους παραμένει αυτός της Ευρυτανίας, καθώς φορολογική δήλωση υποβάλλουν μόλις 9.108 νοικοκυριά.
«Φιλοξενούμενος» 1 στους τρεις φορολογούμενους
Εντυπωσιακό είναι το στοιχείο που δείχνει ότι σχεδόν 2 εκατ. φορολογούμενοι ή ένας στους τρεις δηλώνει «φιλοξενούμενος». Σε σύνολο 6,19 εκατομμυρίων φορολογικών δηλώσεων που κατατέθηκαν το 2016, 1.965.197 φορολογούμενοι, συμπλήρωσαν τον κωδικό της φιλοξενίας, αναγράφοντας και τον ΑΦΜ του προσώπου που τους φιλοξενεί. Το 2011, οι φορολογούμενοι που δήλωναν φιλοξενούμενοι ανέρχονταν σε 1.361.852 άτομα. Δηλαδή μέσα σε μια πενταετία ο αριθμός των ατόμων που εμφανίζονται ως φιλοξενούμενοι σε συγγενικά ή ακόμη και φιλικά σπίτια αυξήθηκε κατά 44,3% ή 603.345 άτομα.
Η εκτεταμένη φιλοξενία μπορεί να υποκρύπτει περιπτώσεις φοροδιαφυγής, αλλά στη μεγάλη πλειοψηφία φανερώνει τις συνέπειες της κρίσης. Χιλιάδες άνεργοι ηλικίας ακόμη και άνω των 30 ή 40 ετών εξακολουθούν να ζουν με τους γονείς τους αδυνατώντας να συντηρήσουν το δικό τους σπίτι. Επίσης χιλιάδες ηλικιωμένοι φιλοξενούνται σε σπίτια συγγενικών τους προσώπων προκειμένου να απολαμβάνουν τη φροντίδα τους προσφέροντας στις περισσότερες περιπτώσεις στην οικογένεια που τους φιλοξενεί τη σύνταξή τους.
Εισοδηματίες και ανείσπρακτα ενοίκια
• Σε 840.554 ανέρχονται οι φορολογούμενοι (υπόχρεοι και σύζυγοι) που εισπράττουν ενοίκια από την εκμίσθωση κατοικιών συνολικού ύψους 2,83 δισ. ευρώ ή 3.300 ευρώ κατά μέσο όρο το χρόνο. Ακόμα 63.142 εκμισθώνουν γραφεία και καταστήματα. Την ίδια ώρα, όμως, 12.221 φορολογούμενοι δήλωσαν στην εφορία ότι δεν εισέπραξαν ενοίκια το 2015, προκειμένου να μη φορολογηθούν γι’ αυτά. Το συνολικό ύψος των ανείσπρακτων ενοικίων ανήλθε σε 49,5 εκατ. ευρώ.
• Περισσότεροι από 1,6 εκατομμύρια φορολογούμενοι έχουν δάνεια οποιασδήποτε μορφής (στεγαστικά, καταναλωτικά κ.λπ.). Συνολικά το 2015 πλήρωσαν τοκοχρεολυτικές δόσεις για την απόσβεση των δανείων 5,6 δισ. ευρώ ή 3.400 ευρώ κατά μέσο όρο τον χρόνο.
• 1.890.813 φορολογούμενοι ή μόλις 2 στους 10 δήλωσαν συνολικά 1,64 δισ. ευρώ για ιατρικά έξοδα, νοσήλια και φάρμακα. Σημειώνεται ότι για τα ιατρικά έξοδα προβλέπεται έκπτωση φόρου 10% για όλους τους φορολογούμενους, εφόσον όμως το ύψος της δαπάνης υπερβαίνει το 5% του εισοδήματός τους.
Το περιουσιακό προφίλ των νοικοκυριών
• 4.121.215 νοικοκυριά δηλώνουν ότι διαμένουν σε κύρια, μισθωμένη ή δωρεάν παραχωρούμενη κατοικία.
• 999.485 κατοικούν σε μονοκατοικία.
• 1.026.092 διαθέτουν ή εκμισθώνουν δευτερεύουσα ή εξοχική κατοικία.
• 237.398 νοικοκυριά είναι ιδιοκτήτες και δεύτερης δευτερεύουσας κατοικίας.
• 237.608 φορολογούμενοι αγόρασαν πέρυσι αυτοκίνητο ή μηχανή ξοδεύοντας 5.800 ευρώ κατά μέσο όρο.
• 61.089 φορολογούμενοι απέκτησαν πέρυσι κάποιο ακίνητο ή είχαν δαπάνες για ανέγερση οικοδομής. Συνολικά ξόδεψαν 1,9 δισ. ευρώ ή περίπου 30.000 ευρώ κατά μέσο όρο.
• 107.752 φορολογούμενοι δηλώνουν ιδιοκτήτες σκάφους αναψυχής.
• 219 οικογένειες διαθέτουν αεροπλάνο, ελικόπτερο ή ανεμόπτερο.
• 22.467 φορολογούμενοι διαθέτουν στο σπίτι ή το εξοχικό τους πισίνα.
• 40.063 οικογένειες στέλνουν τα παιδιά τους στα ιδιωτικά σχολεία.
• 4.423 νοικοκυριά έχουν οικιακούς βοηθούς και οδηγούς αυτοκινήτων.
• Ένας στους τρεις φορολογούμενους δηλώνει «φιλοξενούμενος» σε συγγενικό ή φιλικό σπίτι.