Τρόφιμα και καρκίνος, ένα θέμα με πολλές παραμέτρους και ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Οι έρευνες που δημοσιεύονται καθημερινά μάς κάνουν όλους να αισθανόμαστε ευάλωτοι απέναντι στην ασθένεια και ταυτόχρονα ιδιαίτερα προσεκτικοί με το τι τρώμε.
Τι πραγματικά, όμως, ισχύει από όσα ακούμε και διαβάζουμε καθημερινά για τη σχέση συγκεκριμένων τροφίμων με τον καρκίνο; Την απάντηση δίνει η διατροφολόγος Τζέιν Κλάρκ η οποία γράφει στη Daily Mail για όλα αυτά που απασχολούν όλους μας.
Η ίδια τονίζει ότι όλα όσα βάζουμε στο σώμα μας έχουν επιδράσεις και πολλοί καρκίνοι, από του στομάχου ως του εντέρου, συνδέονται με τη διατροφή και την αύξηση του σωματικού βάρους. Τα δύο τρίτα των περιπτώσεων καρκίνου του εντέρου θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί αν τρώγαμε, πίναμε και γενικότερα ζούσαμε πιο προσεκτικά. Από την άλλη, η αύξηση του βάρους συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του στομάχου και του οισοφάγου, όπως έδειξε πρόσφατη αμερικανική έρευνα. Μάλιστα, η αύξηση του σωματικού λίπους στη μέση αποδείχθηκε ότι αυξάνει, για τις γυναίκες, τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου στη μήτρα.
Από την άλλη πλευρά, η Μεσογειακή Διατροφή αποδείχθηκε πρόσφατα ότι μειώνει τον κίνδυνο προσβολής από καρκίνο του μαστού κατά 40%.
Ολα αυτά οδηγούν ξανά στο συμπέρασμα ότι όλα όσα τρώμε και πίνουμε -και όσα αποφεύγουμε- έχουν μεγάλη επίπτωση στην ευζωία μας και στον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.
Τι όμως ισχύει από όλα όσα κατά καιρούς έχουμε ακούσει;
Η αλήθεια για τη σχέση δίαιτας-καρκίνου
Υπάρχουν πολλές «θαυματουργές» και «αντικαρκινικές δίαιτες» αλλά η συμβουλή της Κλαρκ είναι ότι δεν πρέπει να υποκύπτουμε σε διατροφικά προγράμματα που αποκλείουν κατηγορίες τροφών.
Τέτοιες διατροφές όχι μόνο αυξάνουν το φόβο όλων μας για τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου αλλά επιδεινώνουν τα αποτελέσματα της θεραπείας των ατόμων που ζουν με τη νόσο. Οι άνθρωποι καταλήγουν να υποσιτίζονται και αυτό έχει επιπτώσεις.
Παρακάτω παρουσιάζονται μύθοι και αλήθειες για τη σχέση συγκεκριμένων τροφίμων με την ανάπτυξη ή την καταπολέμηση μορφών καρκίνου
Μύθος: Το κρέας προκαλεί καρκίνο
Αλήθεια: Αρκετές μελέτες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η αυξημένη κατανάλωση κόκκινου ή επεξεργασμένου κρέατος -μπέικον ζαμπόν κτλ.- συνδέονται με αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του εντέρου. Ωστόσο, η έρευνα αφορά κυρίως άτομα που ακολουθούν μια βαριά διατροφή με πολύ επεξεργασμένο κρέας περισσότερο και όχι άτομα που τρώνε καλής ποιότητας άπαχη μπριζόλα μια δυο φορές την εβδομάδα, κάτι το οποίο εφοδιάζει το σώμα με όλα τα απαραίτητα αμινοξέα που χρειάζεται για την ανάπτυξή του (βοηθούν στην ανάπτυξη του εγκεφάλου, στο χτίσιμο υγιών οστών και στην έκκριση περισσότερων ενδορφινών).
Συνολικά, οι μελέτες δείχνουν ότι η κατανάλωση 50 γραμμ. επεξεργασμένου κρέας το την ημέρα (δύο φέτες ζαμπόν ή μία μπέικον) μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του εντέρου κατά 20%.
Οι τρέχουσες κατευθυντήριες γραμμές είναι να καταναλώνεται μισό κιλό ή λιγότερο κόκκινο κρέας την εβδομάδα.
Μύθος: Το κρασί προστατεύει
Αλήθεια: Μελέτες έχουν δείξει ότι τα αντιοξειδωτικά που περιέχει το κρασί μπορεί να προστατεύουν ενάντια στον καρκίνο και άλλες σοβαρές ασθένειες, αλλά αυτό έχει αποδειχθεί μόνο στα εργαστήρια.
Στην πραγματικότητα μελέτες επιβεβαιώνουν τη σχέση μεταξύ μεγάλης κατανάλωσης αλκοόλ και ανάπτυξης καρκίνου του στόματος, του φάρυγγα, του οισοφάγου, του ήπατος και του εντέρου. Επίσης, το αλκόολ παίζει καθοριστικό ρόλο στην αύξηση του κινδύνου για ανάπτυξη καρκίνου του μαστού.
Σε κάθε περίπτωση δεν θα πρέπει να καταναλώνονται πάνω από δύο μερίδες ποτού την ημέρα και συνολικά 14 την εβδομάδα.
Μύθος: Τα γαλακτοκομικά προϊόντα προκαλούν καρκίνο
Αλήθεια: Οι μελέτες δεν έχουν δώσει ξεκάθαρη απάντηση. Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι η μεγαλύτερη πρόσληψη ασβεστίου μπορεί να προστατεύσει από τον καρκίνο του εντέρου, ωστόσο, μια άλλη έρευνα, που βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο ακόμη, δείχνει ότι μπορεί να υπάρχει σύνδεση μεταξύ της πρόσληψης γαλακτοκομικών και του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη και των ωοθηκών.
Για τον καρκίνο του μαστού τα στοιχεία είναι αντικρουόμενα. Μια σύνδεση μεταξύ ανάπτυξης καρκίνου του μαστού και γαλακτοκομικών προϊόντων έχει διαπιστωθεί, πιθανότατα λόγω των κορεσμένων λιπαρών που περιέχουν ή λόγω των περιβαλλοντικών τοξινών, ωστόσο, ξεκάθαρη σύνδεση δεν υπάρχει.
Μια άλλη θεωρία θέλει τα γαλακτοκομικά προϊόντα να προστατεύουν τις γυναίκες ενάντια στον κίνδυνο εμφάνισης του καρκίνου του μαστού, ακριβώς λόγω του ασβεστίου που περιέχουν. Αλλά και εδώ απαιτείται περισσότερη έρευνα.
Προς το παρόν η συμβουλή μου είναι να καταναλώνουμε καθημερινά γαλακτοκομικά, καθώς είναι καλή πηγή ασβεστίου. Μια τελευταία συμβουλή είναι ότι πρέπει, σε ποσοστό, να αντιστοιχούν έως, το πολύ, το 8% της καθημερινής μας διατροφής.
Μύθος: Η ζάχαρη προκαλεί καρκίνο
Αλήθεια: Η ζάχαρη δεν κάνει τον καρκίνο, για όσους νοσούν, να μεγαλώνει γρηγορότερα. Ολα τα κύτταρα, συμπεριλαμβανομένου και των καρκινικών, εξαρτώνται (ενεργειακά) από τη γλυκόζη, αλλά αυτό δεν τα κάνει και να μεγαλώνουν. Επίσης, από την άλλη, κόβοντας τη ζάχαρη δεν σταματάς την ανάπτυξή τους.
Αυτό που είναι αλήθεια είναι ότι υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι μεγάλες ποσότητες ζάχαρης συνδέονται με τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου -συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου στο πάγκρεας, η οποία όμως ουσιαστικά συνδέεται με την αύξηση του βάρους και το διαβήτη.
Και τι πρέπει να τρώμε;
Φρούτα και λαχανικά
Ολοι έχουμε ακούσει εκατοντάδες φορές ότι η κατανάλωση άφθονων φρέσκων τροφίμων έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης ορισμένων μορφών καρκίνου, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου του στόματος, του λαιμού, του στομάχου και των πνευμόνων. Τα αντιοξειδωτικά που περιέχουν βοηθούν στη μείωση των επιπτώσεων των ελευθέρων ριζών, των βλαβερών μορίων που συνδέονται με τον καρκίνο.
Μια ιδιαίτερα καλή επιλογή είναι τα παντζάρια. Το πλούσιο κόκκινο χρώμα τους οφείλεται σε ένα αντιοξειδωτικό που ονομάζεται ανθοκυανίνη.
Επίσης καλή επιλογή είναι οι ντομάτες -όσο πιο κόκκινη η ντομάτα, τόσο περισσότερο λυκοπένιο περιέχει. Αυτό το αντιοξειδωτικό βοηθά στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης πολλών μορφών καρκίνου, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου του προστάτη. Τα επίπεδα του λυκοπενίου αυξάνονται όταν οι ντομάτες μαγειρεύονται.
Φυτικέ ίνες
Η κατανάλωση φυτικών ινών είναι σημαντική στην πρόληψη καρκίνων του πεπτικού συστήματος, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου του εντέρου.
Οι φυτικές ίνες βοηθούν στην καλή λειτουργία του εντέρου και μειώνουν, έτσι, τις τοξίνες στο σώμα οι οποίες μπορεί να προκαλούν αλλαγές στα κύτταρα.
Ο οργανισμός μας χρειάζεται τόσο διαλυτές φυτικές ίνες, που διασπώνται στο σώμα και οι οποίες βρίσκονται σε φρούτα, λαχανικά, όσπρια και δημητριακά, όσο και αδιάλυτες ίνες που περνούν μέσα από το σώμα αμετάβλητες και βρίσκονται μεσα δημητριακά.
Καθημερινά χρειαζόμαστε περίπου 18 γραμμ. φυτικών ινών (μια φέτα ψωμιού ολικής άλεσης περιέχει περίπου 2 γραμμ., ένα μπολ μούσλι 4,5 γραμμ. και μια μπανάνα περίπου 4,2 γραμμ.).
Κουρκουμάς
Πρόσφατες μελέτες έχουν διαπίστωσε ότι στις χώρες που οι άνθρωποι καταναλώνουν περισσότεροι κουρκουμά, τα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου είναι χαμηλότερα.
Η εξήγηση βρίσκεται, ίσως, στο ότι η κουρκουμίνη μπορεί να μειώσει τις αλλαγές των κυττάρων και μπορεί να σκοτώσει και τα καρκινικά κύτταρα. Η κουρκουμίνη είναι λιποδιαλυτή και έτσι απορροφάται καλύτερα από τον οργανισμό όταν προστίθεται σε ένα γεύμα και όχι ως συμπλήρωμα διατροφής.