Οι κύριοι παράγοντες που οδηγούν σε αυτή την διαδικασία
Σε μια από τις μεγαλύτερες «μάστιγες» του σύγχρονου κόσμου
εξακολουθεί να αναδεικνύεται, στις μέρες μας, ο σακχαρώδης διαβήτης,
καθώς αποτελεί τη βασική αιτία θανάτου για περίπου 7.000.000 άτομα
ετησίως, σε παγκόσμιο επίπεδο.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Διαβήτη,
προβλέπεται ότι το έτος 2030 ο αριθμός των ατόμων με διαβήτη θα φτάσει
τα 552 εκατομμύρια παγκόσμια.
Η νόσος, που χαρακτηρίζεται από τους ειδικούς ως «ύπουλη», καθώς τα
πρώτα χρόνια μπορεί να δρα κρυφά, χωρίς να εκδηλώνει συμπτώματα,
συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σημαντικού αριθμού άλλων σοβαρών
επιπλοκών, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται τα καρδιαγγειακά νοσήματα,
η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, οι μόνιμες βλάβες του αμφιβληστροειδούς
που οδηγούν σε τύφλωση, καθώς και οι ακρωτηριασμοί.
Ειδικά σε ό,τι αφορά τους τελευταίους, θλιβερό αποτέλεσμα μιας από
τις συχνότερες επιπλοκές του σακχαρώδη διαβήτη, το διαβητικό πόδι,
σήμερα τείνουν να λάβουν «εφιαλτικές» διαστάσεις, καθώς σε παγκόσμιο
επίπεδο πραγματοποιείται ένας ακρωτηριασμός κάτω άκρου κάποιου
συνανθρώπου μας, κάθε 20 δευτερόλεπτα, αναφέρουν οι εκπρόσωποι
της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης Παθήσεων Διαβητικού Ποδιού (Ε.ΜΕ.ΔΙ.Π.),
με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη (14 Νοεμβρίου).
Την ίδια στιγμή, όπως προκύπτει από τα διαθέσιμα επιστημονικά
δεδομένα των ΗΠΑ, η συνολική θνησιμότητα από τις παθήσεις του διαβητικού
ποδιού μπορεί να ανέλθει σε πολύ υψηλά επίπεδα, φτάνοντας ακόμα και το
45% μέσα στην πενταετία. Οι ακρωτηριασμοί, ως τελική και δυσμενής
κατάληξη, αναμένεται να αυξηθούν, επίσης, καθώς σε ποσοστό 80% των μη
τραυματικών ακρωτηριασμών προηγείται έλκος στα πόδια, ενώ το 70% των
ακρωτηριασμών που διενεργούνται σε όλο τον κόσμο αφορά διαβητικούς
ασθενείς, οι οποίοι διατρέχουν 25 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να χάσουν το
ένα ή και τα δύο πόδια σε σύγκριση με άλλους.
Οι κύριοι παράγοντες που οδηγούν στον ακρωτηριασμό είναι τα έλκη των
κάτω άκρων. Υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα 300.000 άτομα ανήκουν στις
ομάδες υψηλού κινδύνου εμφάνισης ελκών των κάτω άκρων, ενώ το 25% των
διαβητικών ασθενών θα εμφανίσει έλκος έστω και μία φορά κατά τη διάρκεια
της ζωής τους. Υπολογίζεται ότι ότι περίπου 50.000 άτομα με διαβήτη
διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο ακρωτηριασμού. Στην Ελλάδα πραγματοποιούνται
περίπου 3.000 ακρωτηριασμοί κάτω άκρων σε ετήσια βάση.
Το άμεσο ετήσιο κόστος ανά ασθενή με διαβητικό πόδι είναι περίπου
6.143 ευρώ, χωρίς να υπολογίζεται το έμμεσο κόστος, δηλαδή ανικανότητα
για εργασία, επιβάρυνση του κοινωνικού συνόλου κτλ, ενώ το κόστος
θεραπείας του απλού διαβητικού ασθενούς είναι 5 φορές μικρότερο, δηλαδή
1.299 ευρώ. Το συνολικό ετήσιο κόστος από τα έλκη στη χώρα μας ανέρχεται
στα 300 εκατομμύρια ευρώ. Ταυτόχρονα, το κόστος του ακρωτηριασμού κάτω
άκρου (κάτω από το γόνατο) ανέρχεται σε περίπου 30 - 60.000 ευρώ,
ανάλογα με το μέρος του ποδιού που θα αποκοπεί.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο και τον γενικό γραμματέα της Ε.ΜΕ.ΔΙ.Π.,
Χρήστο Μανέ και Νικόλαο Τεντολούρη αντίστοιχα, υψίστης σημασίας είναι η
σωστή πρόληψη, καθώς από την εκπόνηση ειδικών προγραμμάτων πρόληψης -
μείωσης των ακρωτηριασμών το ετήσιο οικονομικό όφελος θα ανερχόταν σε
περίπου 50 εκατομμύρια ευρώ.
Σωστή πρόληψη
Οι εκπρόσωποι της Ε.ΜΕ.ΔΙ.Π., σημειώνουν ότι αν δεν αντιμετωπιστούν
έγκαιρα οι χρόνιες αγγειακές επιπλοκές του διαβήτη, μπορεί να αποβούν
μοιραίες.
Οι διεθνείς Εποπτικοί Οργανισμοί Υγείας (Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας
και Διεθνής Ομοσπονδία Διαβήτη) προτείνουν την οργάνωση φροντίδας για το
διαβητικό πόδι ως το μόνο αποτελεσματικό μέσο μείωσης των
ακρωτηριασμών. Η οργάνωση φροντίδας αρχίζει από τα προγράμματα πρόληψης
σε όλο το διαβητικό πληθυσμό. «Η φροντίδα για το διαβητικό πόδι θα
πρέπει να περιλαμβάνει και την ίδρυση Ιατρείων Διαβητικού Ποδιού σε
δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια νοσοκομεία» υπογραμμίζει ο κ. Μανές.
Αναφερόμενος στη δημιουργία των Ιατρείων αυτών, ο κ. Τεντολούρης
τονίζει ότι η πρόληψη των ελκών και των ακρωτηριασμών καθίσταται σήμερα
επιτακτική ανάγκη, όπως είχε αναδείξει και η Διακήρυξη του Αγίου
Βικεντίου, ήδη από το 1993. Στη Δήλωση αυτή κατέληξαν οι ειδικοί από
πολλές Ευρωπαϊκές χώρες και έθεσαν ως στόχο τη μείωση της συχνότητας
εμφάνισης ελκών και διενέργειας ακρωτηριασμών στα πόδια κατά 50% σε
χρονικό διάστημα 5 ετών.
Η Διακήρυξη ήταν αποτέλεσμα πολλών μελετών που κατέδειξαν ότι η
συχνότητα εμφάνισης ελκών στα πόδια, και κατά συνέπεια των
ακρωτηριασμών, μπορούσε να μειωθεί μέχρι και 80% όταν ακολουθούνταν
πρακτικές εκπαίδευσης και πρόληψης από οργανωμένα Ιατρεία Διαβητικού
Ποδιού. Μάλιστα, πολλές κυβερνήσεις Ευρωπαϊκών χωρών υιοθέτησαν τη
Διακήρυξη και άρχισαν από τότε - και συνεχίζουν έως σήμερα - να
εφαρμόζουν προγράμματα σε εθνική κλίμακα, με τη θέσπιση και λειτουργία
Ιατρείων Διαβητικού Ποδιού, προκειμένου να μειωθούν οι ακρωτηριασμοί.
Πρόσφατα αποτελέσματα από χώρες όπως η Νορβηγία, η Δανία, η Γερμανία
και το Βέλγιο έδειξαν μείωση των ακρωτηριασμών μέχρι και 60%. Στο
Queensland της Αυστραλίας, όπου εφαρμόστηκε πρόσφατα ανάλογο πρόγραμμα
πρόληψης, στο οποίο συμμετείχαν μονάδες πρωτοβάθμιας περίθαλψης - Κέντρα
Υγείας και Νοσοκομεία - μειώθηκαν οι ακρωτηριασμοί διαβητικών ασθενών
κατά 18-22%, ενώ και στις Η.Π.Α., μετά την εφαρμογή ανάλογου
προγράμματος, καταγράφηκε μείωση των ακρωτηριασμών κατά 28,8% τη
δεκαετία 2000 - 2010.
Αύξηση των Ιατρείων Διαβητικού Ποδιού στην Ελλάδα και μείωση των ακρωτηριασμών
Η Ελληνική Εταιρεία Μελέτης παθήσεων Διαβητικού Ποδιού, υπογραμμίζει
ότι η φροντίδα των ατόμων με διαβήτη που έχουν προβλήματα στα πόδια
πρέπει να παρέχεται από οργανωμένα κέντρα, ενώ πρέπει να γίνεται
εκπαίδευση των διαβητικών ατόμων στη φροντίδα των ποδιών για την πρόληψη
των ελκών. Στο πλαίσιο αυτό, ιδιαίτερα ελπιδοφόρο μήνυμα για την
αντιμετώπιση του προβλήματος στη χώρα μας αποτελεί η αξιοσημείωτη αύξηση
του αριθμού των Ιατρείων Διαβητικού Ποδιού, που καταγράφεται από τους
ειδικούς τα τελευταία χρόνια και η μείωση των ακρωτηριασμών, αναφέρουν
οι εκπρόσωποι της Ε.ΜΕ.ΔΙ.Π.
Επιπλέον, στην Ελλάδα έχει εκπαιδευτεί ένας σημαντικός αριθμός
γιατρών και νοσηλευτών που έχουν στελεχώσει αντίστοιχα Ιατρεία στην
Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και σε πολλές άλλες πόλεις (Θήβα, Χαλκίδα, Λαμία,
Λάρισα, Κατερίνη, Καβάλα, Αλεξανδρούπολη, Ιωάννινα, Κέρκυρα, Πρέβεζα,
Αγρίνιο, Καλαμάτα, Σπάρτη, Κύθηρα, Ηράκλειο Κρήτης, Ρόδος, Ικαρία,
Λήμνος) και ήδη τα αποτελέσματα που προκύπτουν από τη λειτουργία των
Ιατρείων αυτών στα νοσοκομεία είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά. Στη χώρα μας
έρχονται για εκπαίδευση, επίσης, πολλοί γιατροί από την Κύπρο.
Απλές συμβουλές που αν εφαρμοστούν από τα άτομα με Διαβήτη σώζουν πόδια:
- Δεν περπατάμε ποτέ ξυπόλυτοι.
- Ελέγχουμε κάθε βράδυ τα πόδια μας για μικροαμυχές, πληγές ή αλλαγή του χρώματος των δακτύλων
- Χρησιμοποιούμε καθρεφτάκι για να ελέγξουμε τα πέλματα αν υπάρχουν πληγές.
- Ελέγχουμε τα παπούτσια αν υπάρχει καμιά ραφή ή κανένα καρφί που μπορεί να προκαλέσει τραύμα.
- Δεν πλησιάζουμε τα πόδια σε θερμαντικά σώματα (υπάρχει κίνδυνος εγκαυμάτων). Πλένουμε τα πόδια με χλιαρό νερό κάθε βράδυ.
- Αν τα πέλματα είναι ξηρά χρησιμοποιούμε ειδικούς αφρούς, όχι βαζελίνη.
- Κόβουμε τα νύχια σε ευθεία γραμμή ώστε να μην υπάρχουν αιχμές που τραυματίζουν τα πόδια μας.
- Δεν αφαιρούμε τους κάλους μόνοι μας. Απευθυνόμαστε πάντα σε εξειδικευμένο προσωπικό.