Το
Δεκέμβριο του 2013 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή περιόρισε τη χρήση τριών
νεονικοτινοειδών εντομοκτόνων με υψηλή τοξικότητα για τις μέλισσες. Στην
τέταρτη επέτειο αυτής της μερικής απαγόρευσης, νέα επιστημονικά δεδομένα αποδεικνύουν
ότι οι περιορισμοί που είχαν τεθεί δεν είναι επαρκείς. Για το λόγο αυτό
περισσότεροι από 80 ευρωπαϊκοί οργανισμοί και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις
ενώνουν τις φωνές τους για να ζητήσουν από τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων της
ΕΕ να θεσμοθετήσουν την πλήρη απαγόρευση των νεονικοτινοειδών χωρίς περαιτέρω
καθυστέρηση.
Η πρόταση της
Ευρωπαϊκής Επιτροπής για παράταση της απαγόρευσης των τριών εντομοκτόνων σε
όλες τις εξωτερικές καλλιέργειες πρόκειται να συζητηθεί στις 12 και 13
Δεκεμβρίου και πιθανόν να υπάρξει σχετική ψηφοφορία μεταξύ των κρατών μελών. Η
Μεγάλη Βρετανία, η Ιρλανδία και η Γαλλία έχουν πρόσφατα δείξει πως υποστηρίζουν
πιο αυστηρή απαγόρευση χρήσης, ενώ άλλα κράτη – μέλη δεν έχουν ακόμα κάνει
γνωστή τη θέση τους.
Η πρόταση της
Επιτροπής βασίζεται σε συμπεράσματα της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων
(EFSA) με βάση τα οποία οι μέλισσες κινδυνεύουν από τη χρήση νεονικοτινοειδών
παρασιτοκτόνων σε όλες τις καλλιέργειες και όχι μόνο στις ανθοφόρες από τις
οποίες τρέφονται απευθείας. Πληθώρα νέων
ερευνών δείχνουν πώς τα νεονικοτινοειδή ρυπαίνουν το περιβάλλον και μπορούν να
βρεθούν στο νερό αλλά και στα αγριολούλουδα θέτοντας σε κίνδυνο την πανίδα.
To 1994, όταν επετράπη για πρώτη φορά η χρήση του
εντομοκτόνου imidacloprid σε
καλλιέργειες
ηλιοτροπίων στη Γαλλία, οι Γάλλοι
μελισσοκόμοι παρατήρησαν άμεσα την σημαντική αρνητική επίδραση της
χημικής αυτής ουσίας στους πληθυσμούς των
μελισσών τους. Τα χωράφια των ηλιοτρόπιων μετατράπηκαν
από μια εξαιρετική πηγή για την παραγωγή γαλλικού μελιού
σε μια πηγή υποβάθμισης της γαλλικής μελισσοκομικής
βιομηχανίας. Η γαλλική αυτή ιστορία επεκτάθηκε σε άλλες περιοχές της ΕΕ και ολόκληρου του κόσμου καθώς η χρήση των
νενονικοτινοειδών εξαπλώθηκε.
Μετά από 19 χρόνια κινητοποίησης των μελισσοκόμων και όσων
ασχολούνται με την προστασία του περιβάλλοντος, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε
το 2013 να απαγορεύσει τη χρήση των νεονικοτινοειδών σε καλλιέργειες που
ελκύουν τις μέλισσες. Ζητήθηκε επίσης από τους παραγωγούς των ουσιών αυτών, τις
εταιρίες Bayer και Syngenta, να παρέχουν
τα λεγόμενα επιβεβαιωτικάστοιχεία, προκειμένου να εκτιμηθεί η τοξικότητα των ενώσεων.
Η Ευρωπαϊκή Αρχήγια της Προστασίας των
Τροφίμων (EFSA) αξιολόγησε τα επιβεβαιωτικά δεδομένα που δώθηκαν και εξέδωσε την αξιολόγησή της
το Νοέμβριο του 2016[1]. H
EFSA επιβεβαίωσε
πως οι ουσίες αυτές είναι εξαιρετικά τοξικές για όλα τα είδη μελισσών. Επιβεβαίωσε
επίσης πως υπάρχουν κενά που
εμποδίζουν μια ολοκληρωμένη εκτίμηση κινδύνου, κυρίως για τις άγριες μέλισσες.
Τέλος η EFSA προειδοποίησε πως οι μέλισσες μπορούν να
εκτεθούν σε νεονικοτινοειδή και εκτός καλλιεργειών καθώς τα εντομοκτόνα αυτά
διαχέονται γρήγορα στο περιβάλλον, μολύνοντας και τα άγρια λουλούδια.
Επιπλέον, ανεξάρτητες επιστημονικές μελέτες απέδειξαν πως η τοξικότητα των νεονικοτινοειδών επεκτείνεται πέρα από τις μέλισσες και σε άλλα έντομα. Μια δραματική μέιωση του πληθυσμού των εντόμων
αναφέρθηκε πρόσφατα (75% μείωση της βιομάζας των εντόμων
σε περιοχές της
Γερμανίας τα τελευταία 27 χρόνια[2]).
Τη
μείωση αυτή οι
συγγραφείς της
έρευνας αποδίδουν στις πρακτικές εντατικής
γεωργίας, συμπεριλαμβανομένης της χρήσεις των παρασιτοκτόνων. Μια πρόσφατη
επικαιροποίηση της Παγκόσμιας Ολοκληρωμένης Αξιολόγησης των
Επιπτώσεων
των Συστημικών Παρασιτοκτόνων στη
Βιοποικιλότητα και τα Οικοσυστήματα εκτίμησε πως έχουν δημοσιευθεί, από το 2014, 500 επιστημονικές μελέτες
οι οποίες επιβεβαιώνουν την υψηλή επικινδυνότητα αυτών των
ουσιών όχι
μόνο στα έντομα αλλά και σπονδυλωτά και την πανίδα γενικότερα[3].
Σε
συνέχεια της αξιολόγησης της EFSA το
Νοέμβριοτου 2016, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έστειλε το Φεβρουάριο του 2017 ένα
σχέδιο
νόμου στα κράτη- μέλη με βάση το οποίο απαγορεύεται η χρήση τριών
νεονικοτινοειδών (imidacloprid,
clothianidin, thiamethoxam)
σε όλες τις καλλιέργειες με εξαίρεση τη χρήση τους σε μόνιμα θερμοκήπια. Τα
κράτη – μέλη θα συζητήσουν και πιθανόν θα ψηφίσουν επί αυτού του σχεδίου νόμου στις
12 και 13 Δεκεμβρίου στη Μόνιμη Επιτροπή για τα παρασιτοκτόνα.
To ECOCITY, μαζί
με περισσότερους από 80 οργανισμούς και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις
που προέρχονται σχεδόν από όλη την
Ευρωπαϊκή Ένωση και περιλαμβάνουν μελισσοκόμους, περιβαλλοντολόγους και
επιστήμονες, ανακοινώνει τη
συμμετοχή του
στο Συνασπισμό
Σώστε τις Μέλισσες (Save The Bees Coalition)[4].
Ο Συνασπισμός υποστηρίzει πως όλα τα κράτη – μέληθα πρέπει να ψηφίσουν υπέρ της πρότασης της
Ευρωπαϊκής Επιτροπής για απαγόρευση όλων των χρήσεων των νεονικοτινοειδών,
ακόμα και στα θερμοκήπια καθώς αποδεικνύεται πως αυτά δεν
αποτελούν κλειστά συστήματα και δεν μπορεί να αποφευχθεί η διαρροή και
επιμόλυνση του περιβάλλοντος με τις ουσίες που χρησιμοποιούνται μέσα σε
αυτά.
Επιπρόσθετα ο Συνασπισμός των
Οργανώσεων ζητά όλα τα χημικά παρασιτοκτόνα να ελέγχονται επαρκώς για την
επίδρασή τους στις μέλισσες, ώστε όλες οι επιβλαβείς ενώσεις να απαγορευτούν
στην ΕΕ. Για το λόγο αυτό όλα τα κράτη – μέλη θα πρέπει να εγκρίνουν χωρίς
περαιτέρω καθυστέρηση το Έγγραφο Καθοδήγησης της EFSA
για τις Μέλισσες του 2013 (EFSA Bee Guidance Document)[5].
Περισσότερες
πληροφορίες: ECOCITY, Έρη Μπιζάνη, τηλ: +30 210 6196757, mail: info@ecocity.gr
Μέλη του Συνασπισμού Σώστε τις Μέλισσες: Abella Lupa, Agrupació
per a la protecció del mediambient del Garraf, APIADS, Apicultura de huesca,
Apiscam, Apiservices, Arieco, Asociación Bee Garden, Asociación de apicultores
de la Región de Murcia, Asociación Española de Apicultores, Asociación Galega de
apicultura, Asociación Medioambiental Jara, Asociación para a Defensa Ecolóxica de Galiza, Asociación Red Montañas, Asociación Reforesta, Associación Catalana d' Afectades i Afectats de Fibromiàlgia i d' altres
Síndromes de Sensibilització Central, Avaaz, Baltic Environmental Forum Latvia,
Bamepe, Bee Life - European Beekeeping Coordination, Bijenstichting, Buglife,
BUND, Campact, COAG – Comunidada Valenciana, Confederación en Defensa de la Abeja
en la Cornisa Cantábrica, Cooperativa El Brot, Deutsche Berufs und Erwerbs
Imker Bund, Division of Apiculture- Hellenic Agriculture Organisation DEMETER,
Earth Thrive, Eco Hvar, ECOCITY,
ecocolmena, Ecological Council, Ecologistas en Acción, Estonian Green Party,
European Professional Beekeepers Association, Federação Nacional dos
Apicultores de Portugal, Federation of Greek Beekeepers' Associations,
Foundation for the Environment and Agriculture, Friends of the Bees Foundation,
Friends of the Earth Europe, Générations Futures, Gipuzkaoko Erlezain Elkartea,
Glore Mill Sustainability Centre for Biodiversity and Energy, Greenpeace, Grup d'Estudi
i ProtecciódelsEcosistemesCatalans, Inter-EnvironnementWallonie, INLUISAL SL,
La Apnera, La Vinca, Lithuanian Fund for Nature, Melazahar, Melliferopolis,
NABU, Nature & ëmwelt, Nature & Progrès Belgique, Pesticide Action
Network Europe, Pesticide Action Network UK, Pestizid Aktions-Netzwerk,
proBiene, Proyecto Gran Simio, Quercus, Riet Vell,Romapis, Salvem la PlatjaLlarga,
Slovenian Beekeepers Association, Slow Food, SOS polinizadores, Spanish Society
of Organic Farming, Statera NGO, Sum Of Us, Territorios Vivos, Tot
melcanginesta, Umweltinstitut München, Unió de Llauradors I Ramaders, Union
Nationale de l'Apiculture Française, Via Pontica Foundation, Vildebier i
Danmark, WECF France, WECF Germany, WWF España.
[1]
https://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/4606
https://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/4607
[2]Hallman et al. 2017
[3]
https://www.iucn.org/news/secretariat/201709/severe-threats-biodiversity-neonicotinoid-pesticides-revealed-latest-scientific-review
[4] www.beecoalition.eu
[5]
https://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/3295