Αγαπητοί Συνάδελφοι
Το Ετήσιο Τακτικό Συνέδριο της ΚΕΔΕ έχει στους βασικούς του στόχους τη διαμόρφωση θέσεων και προτάσεων της ΚΕΔΕ,
για αλλαγή στη δομή του κράτους η οποία πρέπει να στοχεύει σε ένα διαφορετικό Διοικητικό και Οργανωτικό Μοντέλο του Κράτους.
Αυτό το Μοντέλο πρέπει να βασίζεται σε δύο ισότιμους άξονες :
● στην Κεντρική και την Αποκεντρωμένη Δημόσια Διοίκηση και
● στην Τοπική Αυτοδιοίκηση πρώτου και δεύτερου βαθμού.
Οι δύο αυτοί άξονες θα πρέπει να έχουν και την κύρια ευθύνη προώθησης της Ανάπτυξης, στο πλαίσιο του Δημοκρατικού Προγραμματισμού.
Είναι απαραίτητο να διασφαλιστεί ο αναπτυξιακός ρόλος των Δήμων και κατά συνέπεια είναι αναγκαίο να κατοχυρωθούν :
● Οι αρμοδιότητες των Δήμων στην Προώθηση της Τοπικής Ανάπτυξης
● Ο Προγραμματισμός
● Η χρηματοδότηση και
● Ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Προσέλκυση και την Προώθηση Παραγωγικών Επενδύσεων.
Ο αναπτυξιακός ρόλος των Δήμων προσδιορίζεται από το σημερινό συνταγματικό πλαίσιο και από τις αρμοδιότητες που μας δίνει η νομοθεσία σε θέματα οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ανάπτυξης.
Σύμφωνα με τον Κώδικα Δήμων (Ν. 3643/2006) και τον «Καλλικράτη» (Ν. 3852/2010) οι Δήμοι έχουν σήμερα αναπτυξιακές αρμοδιότητες στους ακόλουθους τομείς :
➢ στον τομέα της Ανάπτυξης,
➢ στον τομέα της Πολεοδομίας και του Περιβάλλοντος,
➢ στον τομέα της Ποιότητας Ζωής και της Εύρυθμης λειτουργίας των Πόλεων,
➢ στον τομέα της Κοινωνικής Προστασίας και Αλληλεγγύης,
➢ στον τομέα της Παιδείας, του Πολιτισμού και του Αθλητισμού,
Οι αρμοδιότητες αυτές δεν επαρκούν για την κατοχύρωση του ρόλου των Δήμων στην προώθηση της τοπικής ανάπτυξης.
Χρειάζεται η επανα - οριοθέτηση των αρμοδιοτήτων μεταξύ των επιπέδων της Διοίκησης και της Αυτοδιοίκησης,
Με κατεύθυνση την Πολυεπίπεδη Διακυβέρνηση και τον Δημοκρατικό Προγραμματισμό.
Παράλληλα,
θέλω να υπογραμμίσω ότι η αναγκαία προϋπόθεση για την ενίσχυση του αναπτυξιακού ρόλου των Δήμων είναι η οργάνωση και ο λειτουργικός εκσυγχρονισμός των υπηρεσιών τους και η διασφάλιση της οικονομικής αυτοτέλειας και η διεύρυνση των χρηματοδοτικών πόρων τους.
Σύμφωνα με την σχετική νομοθεσία ο Δήμος εκπονεί το πενταετές Επιχειρησιακό Πρόγραμμά του, το οποίο περιλαμβάνει τα έργα και τις δράσεις του, που αφορούν όλους τους τομείς της τοπικής ανάπτυξης.
Το Πρόγραμμα αυτό εξειδικεύεται κάθε χρόνο σε ετήσιο Πρόγραμμα Δράσης.
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Έχουμε προτείνει ως ΚΕΔΕ την επικαιροποίηση των διατάξεων του Ν. 1622/1986 που αφορούν τον «δημοκρατικό προγραμματισμό», ώστε το τοπικό αναπτυξιακό πρόγραμμα,
το οποίο πρέπει να εκπονείται στο πλαίσιο του μεσοχρόνιου αναπτυξιακού προγραμματισμού σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του Δημοτικού Επιχειρησιακού Προγράμματος.
Επίσης, είναι αναγκαίο να συνδεθεί ο αναπτυξιακός προγραμματισμός με τον χωροταξικό και τον πολεοδομικό σχεδιασμό και να βελτιωθεί το κανονιστικό πλαίσιο για την εκπόνηση και εφαρμογή των πενταετών και των ετήσιων Επιχειρησιακών Προγραμμάτων των Δήμων.
Αγαπητοί Συνάδελφοι
Τα έργα και οι δράσεις τοπικής ανάπτυξης των Δήμων μπορεί να χρηματοδοτηθούν από τις ακόλουθες πηγές :
➢ από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους (Κ.Α.Π.) της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ιδίως από την ΣΑΤΑ, καθώς και από τους ίδιους πόρους των Δήμων,
➢ από το Εθνικό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (Π.Δ.Ε.)
➢ από τα ειδικά προγράμματα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
➢ από τα Επιχειρησιακά Προγράμματα της προγραμματικής περιόδου 2014–2020, τόσο από Τομεακά όσο και από τα Περιφερειακά .
Στο σημείο αυτό θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι πρέπει να διεκδικήσουμε να χρηματοδοτηθούν έργα και δράσεις των Δήμων από όλα τα Επιχειρησιακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ 2014–2020.
Για το λόγο αυτό θα έπρεπε εξ΄αρχής
Να διασφαλιστούν διακριτές κατηγορίες δράσης με δικαιούχους τους Δήμους σε όλα τα Τομεακά και τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ 2014–2020, συνολικού προϋπολογισμού 2 δισ. ευρώ, ωστε να δημιουργηθεί ουσιαστικά ένα «οριζόντιο» Αναπτυξιακό Πρόγραμμα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα αυτό θα μπορεί επίσης να χρηματοδοτηθεί :
⇒ με επιχορήγηση, από το Εθνικό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων,
⇒ με απόδοση των «παρακρατηθέντων» των προηγούμενων ετών,
⇒ με δανειοδότηση από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ).
⇒ από τον περιορισμό των πλεονασμάτων και την ουσιαστική ισοσκέλιση του ενοποιημένου προϋπολογισμού της ΤΑ.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Ως διοίκηση της ΚΕΔΕ, το πρόγραμμα αυτό το έχουμε προτείνει και μπορεί να αποτελέσει έναν “ΘΗΣΕΑ ΙΙ” για την Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Ο σχεδιασμός και η υλοποίησή του πρέπει να γίνουν άμεσα χωρίς γραφειοκρατικές διαδικασίες και χρονοτριβές.
Τα αποτελέσματά του θα πρέπει να συνδεθούν με την τοπική ανάπτυξη ώστε να ξεπεραστεί η παρατεταμένη ύφεση και να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για μια βιώσιμη τοπική ανάπτυξη.
Επιπλέον χρηματοδοτικές περιπτώσεις μπορεί να αποτελούν :
● το Πράσινο Ταμείο οι πόροι του οποίου πρέπει να χρηματοδοτούν και να αποδίδονται στην Τοπική Αυτοδιοίκηση με αντικειμενικά και διαφανή κριτήρια.
Οι πόροι του προέρχονται από πολλά και διαφορετικά πρόστιμα,
όμως οι μοναδικοί πόροι που αποδίδονται είναι αυτοί των αυθαιρέτων.
Οι υπόλοιποι παρακρατούνται από το ΓΛΚ και δεν αποδίδονται.
Η αύξηση του ποσοστού από 2,5% σε 10% πρέπει να οδηγήσει επιπλέον πόρους σε αναπτυξιακά έργα δήμων.
● οι Κοινοτικές πρωτοβουλίες και τα προγράμματα που προκηρύσσονται κατευθείαν από τις Βρυξέλλες.
Οι Δήμοι για να συμμετέχουν στις πρωτοβουλίες αυτές χρειάζονται καλή προετοιμασία,
Ώριμες προτάσεις και επιτυχημένες διεθνείς συνεργασίες, κυρίως με άλλους ευρωπαϊκούς Δήμους και ερευνητικά ιδρύματα.
Για το λόγο αυτό οργανώσαμε το Γραφείο της ΚΕΔΕ στις Βρυξέλλες, ώστε να αποτελεί τον κρίκο σύνδεσης των Ευρωπαϊκών οργάνων με την Ελληνική Τοπική Αυτοδιοίκηση.
● Επίσης, θεωρούμε αναγκαίο να ολοκληρωθεί η δυνατότητα έκδοσης Δημοτικών Αναπτυξιακών Ομολόγων για τη χρηματοδότηση αυτών των τεχνικών υποδομών, εφόσον διασφαλιστεί η ανταποδοτικότητά τους.
Τονίζουμε ότι η ΚΕΔΕ επανειλημμένα έχει αναφέρει ότι η οργάνωση της εφαρμογής του ΕΣΠΑ 2014-20 είναι ένα εξαιρετικά κρίσιμο ζήτημα,
καθώς σήμερα η Χώρα επιβάλλεται να αξιοποιήσει το μοναδικό χρηματο-οικονομικό εργαλείο που διαθέτει, προκειμένου να μπορέσει να ξεφύγει από την ασφυκτική κατάσταση που βρίσκεται.
Στο πλαίσιο αυτό η ΚΕΔΕ θεωρεί ότι επιβάλλεται η άμεση και ουσιαστική εμπλοκή και αξιοποίηση των Δήμων,
καθότι είναι διαπιστωμένη η σημαντική συμβολή τους στην ύπαρξη σημαντικής προστιθέμενης αξίας από την υλοποίηση των σχετικών δράσεων, λόγω της γνώσης των τοπικών προβλημάτων και της δυνατότητας άμεσης/αποτελεσματικής παρέμβασης σε τοπικό επίπεδο.
Παρά ταύτα αν και η Τοπική Αυτοδιοίκηση Α’ Βαθμού (Δήμοι) στην Ελλάδα σήμερα βρίσκεται στο περιθώριο από το σχεδιασμό και τον εν γένει προσδιορισμό των διαδικασιών εφαρμογής του ΕΣΠΑ 2014-20.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ΠΕΑΣ, που θεσμοθετήθηκαν με πρόταση της ΚΕΔΕ, για την εξειδίκευση και παρακολούθηση της εφαρμογής των δράσεων της Πρωτοβάθμιας Αυτοδιοίκησης στα ΠΕΠ, επί της ουσίας παραμένουν ανενεργές.
Επίσης πρέπει να αναφέρουμε τις διαπίστωση ότι :
Α) Τη μεγάλη καθυστέρηση που παρατηρείται στην ενεργοποίηση προσκλήσεων με τελικούς δικαιούχους τους φορείς της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης αλλά και την καθυστέρηση αξιολόγησης και ένταξης πράξεων για όσες προσκλήσεις έχουν εκδοθεί έως σήμερα.
Β) Το έλλειμμα χρηματοδότησης και κάλυψης των αναπτυξιακών προτεραιοτήτων και αναγκών των Δήμων αλλά και των υποχρεώσεων τους που προκύπτουν για έργα και δράσεις στο τομέα του περιβάλλοντος που επιβάλλονται από κοινοτικούς κανόνες και οδηγίες αλλά και τις ανάγκες εθνικής συμμόρφωσης σε δείκτες και στόχους που έχει δεσμευτεί η χώρα και την αρμοδιότητα έχουν οι Δήμοι και οι φορείς της Α’βάθμιας αυτοδιοίκησης (Διαχείριση Υγρών Αποβλήτων, διαχείριση ΑΣΑ και ανακύκλωση κτλ)
Γ) Την ανάγκη διασφάλισης ενός ικανού ποσοστού πόρων του ΕΣΠΑ που θα κατευθυνθεί στη α’ βάθμια αυτοδιοίκηση που ταυτόχρονα θα μπορεί να στηρίξει τον αναπτυξιακό ρόλο και την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους.
Παράλληλα η πορεία εφαρμογής των 13 ΠΕΠ κάθε άλλο παρά ενθαρρυντική είναι, με χαρακτηριστικό στοιχείο 5 ΠΕΠ να παρουσιάζουν μονοψήφιο ποσοστό απορρόφησης
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι υπάρχει σοβαρότατος κίνδυνος απώλειας κοινοτικών πόρων, ύψους πολλών εκατοντάδων εκατομμυρίων €, για την επόμενη χρονιά.
Οι παραπάνω υστερήσεις στην εφαρμογή του μόνου χρηματο-οικονομικού εργαλείου που υπάρχει για την επανεκκίνηση της οικονομίας, επαναφέρουν με τον πλέον έντονο τρόπο, το πάγιο αίτημα της ΚΕΔΕ για τον επαναπροσδιορισμό των διαδικασιών σχεδιασμού/υλοποίησης του ΕΣΠΑ και διασφάλισης ποσού 2 δις € για τις ανάγκες της Πρωτοβάθμιας Αυτοδιοίκησης, προκειμένου να υπάρξει :
● ανταπόκριση στις ήδη διαπιστωμένες ανάγκες με στόχο την τοπική ανάπτυξη
● υλοποίηση των έργων με καλύτερο και αποτελεσματικότερο τρόπο, για την επίλυση/άμβλυνση των τοπικών προβλημάτων
● διασφάλιση της μη απώλειας πόρων
Η ΚΕΔΕ προτείνει για την εφαρμογή των παραπάνω, τη σύσταση/ορισμό φορέα της Α’ Βάθμιας Αυτοδιοίκησης, που θα αναλάβει το ρόλο/θα ασκεί καθήκοντα Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης για το σχεδιασμό/εφαρμογή όλων των έργων των ΟΤΑ Α’ Βαθμού.
Αγαπητοί Συνάδελφοι,
Θα ήθελα επίσης να τονίσω και τον σημαντικό ρόλο που μπορεί να έχει η τοπική αυτοδιοίκηση στην προσέλκυση και υποστήριξη νέων παραγωγικών επενδύσεων.
Στο σημερινό ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον οι διάφορες χώρες, περιφέρειες και πόλεις οφείλουν να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν στρατηγικές προκειμένου να αναδείξουν τα συγκριτικά τους πλεονεκτήματα,
να δημιουργήσουν ευνοϊκές συνθήκες υποδοχής επενδύσεων και να προσφέρουν ελκυστικές υπηρεσίες, ώστε :
✓ να διατηρηθούν και να αναπτυχθούν οι υπάρχουσες επιχειρήσεις,
✓ να αποτελέσουν τον τόπο εγκατάστασης νέων οικονομικών δραστηριοτήτων,
✓ να προσελκύσουν συντελεστές παραγωγής (κεφάλαια, τεχνολογία, εργασία),
✓ να εγκατασταθούν έδρες οργανισμών,
✓ να πραγματοποιηθούν μεγάλα γεγονότα και
✓ να προσελκύσουν τους τουρίστες.
Η δημιουργία και η ανάδειξη του ελκυστικού προφίλ ενός τόπου είναι καθοριστικής σημασίας για την προσέλκυση οικονομικών δραστηριοτήτων.
Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω του «city branding».
Φορείς της στρατηγικής αυτής είναι οι τοπικοί συντελεστές, δηλαδή οι περιφερειακές και οι τοπικές αρχές, σε συνεργασία με άλλους τοπικούς φορείς (οικονομικούς και κοινωνικούς φορείς, πανεπιστήμια).
Η σύγχρονη Ευρωπαϊκή οικονομία στηρίζεται στη γνώση, την καινοτομία και τις σχέσεις ανάμεσα στους ερευνητικούς και παραγωγικούς φορείς.
Τόσο οι Δήμοι όσο και οι Περιφέρειες μπορούν και πρέπει να παίξουν σημαντικό ρόλο στην προσέλκυση παραγωγικών επενδύσεων που αξιοποιούν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα κάθε περιοχής και τελικά την Τοπική και την Περιφερειακή Ανάπτυξη.
Αγαπητοί Συνάδελφοι,
ήρθε η ώρα να αναλάβουμε ως πρωτοβάθμια Τοπική Αυτοδιοίκηση έναν ουσιαστικό αναπτυξιακό ρόλο και να βοηθήσουμε τη χώρα μας να επανεκκινήσει την οικονομία.
Οι Δήμοι αποτελούν το μοχλό.
Ο εγγύτερος θεσμός στον πολίτη, που είναι οι Δήμοι μας, μπορούν να αναλάβουν τις ευθύνες της ανασυγκρότησης της ελληνικής κοινωνίας και των πόλεών μας.
Αυτόν ακριβώς τον ρόλο ζητούμε να αναγνωρίσει πολιτικά, θεσμικά και χρηματοδοτικά η Πολιτεία, και να μετασχηματίσουμε την δομή του κράτους, ώστε να προσφέρουμε στους πολίτες μας υψηλού επιπέδου υπηρεσίες που αρμόζουν ισότιμα με το Ευρωπαϊκό κεκτημένο.