Ο ναός του Αγ. Χαραλάμπους (που είναι και των Εισοδίων της Θεοτόκου)
βρίσκεται αυτές τις μέρες στο επίκεντρο των εορταστικών εκδηλώσεων στην
Τριφυλία. Μέγας εσπερινός το απόγευμα
της παραμονής και Θεία Λειτουργία με λιτανεία στους κεντρικούς δρόμους της
πόλης προσελκύουν όχι μόνο τους κατοίκους της πόλης και των γύρω περιοχών αλλά
και του νομού Μεσσηνίας. Παράλληλα υπάρχει και μεγάλη εμπορική πανηγύρι.
Μέσω του Wikipedia.org μαθαίνουμε πως
η ευρύτερη περιοχή των Φιλιατρών κατοικείται τουλάχιστον από το 3.000 π.Χ.,
καθώς έχουν παρατηρηθεί ίχνη ζωής από τη Λίθινη Εποχή. Σχετική επιβεβαίωση
δίνουν οι λίθινοι πέλεκεις και διάφορα άλλα εργαλεία που έχουν βρεθεί σε
ανασκαφές κατά μήκος του ποταμού Κρουνοί και σε σπήλαια της περιοχής.
Κατά την
αρχαιότητα η περιοχή υπαγόταν στο βασίλειο της Πύλου υπό τον Νέστορα, καθώς η κωμόπολη των
Φιλιατρών θεωρείται ως η συνέχεια της αρχαίας πόλης με την ονομασία Εράνα, η οποία βρισκόταν στην
ευρύτερη περιοχή των σημερινών Φιλιατρών, αλλά δεν έχει επακριβώς ταυτιστεί η
τοποθεσία της, που τοποθετείται κυρίως προς την περιοχή της Αγίας
Κυριακής.
Σύμφωνα με μια εκδοχή το
όνομα των Φιλιατρών προέρχεται από τον Φράγκο βαρόνο Ντε Φιλιάτρ, ενώ σύμφωνα με μια άλλη επικρατέστερη εκδοχή από τα
πολλά πηγάδια τα οποία υπήρχαν στην περιοχή πριν από αρκετά χρόνια (από την
εξέλιξη της λέξης «φρέαρ» > φρήαρ - φρηρ - φλητρόν - φλεατρόν - φιλιατρόν
και στον πληθυντικό Φιλιατρά, καθώς φιλιατρό σημαίνει το χείλος του πηγαδιού).
Κατά την περίοδο της
Ενετοκρατίας, το τότε χωριό των Φιλιατρών αναφερόταν ως Figliatra. Με την λήξη της Ενετοκρατίας και
την έναρξη της Τουρκοκρατίας, ο οικισμός αρχίζει ουσιαστικά, από τον 16ο αιώνα, να
αποκτά τα χαρακτηριστικά εκείνα, τα οποία σταδιακά τον οδήγησαν στη σύγχρονη
κωμόπολη. Αποτελούσαν μεγάλο εμπορικό και γεωργικό κέντρο της Τριφυλίας.
Ελληνική επανάσταση του 1821
Το χωριό συμμετείχε στην ελληνική
επανάσταση του 1821, κατά τη διάρκεια της οποίας και υπέστη διάφορες καταστροφές. Μεταξύ των
ετών 1822-1823 λειτούργησε το πρώτο σχολείο των Φιλιατρών. Το 1833, με την απελευθέρωση, δημιουργήθηκε ο Δήμος Εράνης, με πρώτο δήμαρχο τον Ζαχαρία Νικ. Πασχαλίγκο. Μετά την απελευθέρωση και κυρίως από τα μέσα το 19ου αιώνα, αποτέλεσε
σπουδαίο κέντρο παραγωγής και εμπορίου της σταφίδας μέχρι και τις αρχές του εικοστού αιώνα.