Θα μπορούσε να πει κανείς, πως πρόκειται για ένα «ελληνικό επάγγελμα», αφού στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης η αντίστοιχη δουλειά διεκπεραιώνεται κατά κύριο λόγο με ποδήλατα (σε καταστήματα εστίασης) ή αυτοκίνητα (σε ταχυδρομικές εταιρείες).
Τα τελευταία χρόνια η ζήτηση για υπηρεσίες μεταφοράς με δίκυκλο αυξάνεται, όχι όμως και οι μισθοί. Το ΑΠΕ-ΜΠΕ μίλησε με δυο ανθρώπους του κλάδου, τον Κλείντι Δήμα, μέλος του ΣΕΤΤΕΑ (Σωματείο Εργαζομένων Ταχυδρομικών και Ταχυμεταφορικών Επιχειρήσεων Αττικής) και τη Μαργαρίτα Κουταλάκη, μέλος της Επιτροπής Αγώνα Διανομέων Φαγητού Θεσσαλονίκης.
Αυξημένη δουλειά, μισθοί ίδιοι
Υπάρχει ένα οξύμωρο σχήμα, περιγράφει η κ. Κουταλάκη: Ενώ ανοίγουν μαγαζιά στον χώρο του επισιτισμού, ιδιαίτερα καφέ-αλυσίδες, και προσλαμβάνεται κόσμος, από τους 270.000 εργαζομένους στην εστίαση είχαμε τα τελευταία χρόνια, τα χρόνια της άνθισης του κλάδου δηλαδή, μετατροπή του 75% από 8ωρη σε μερική απασχόληση. Παρομοίως, τον τελευταίο χρόνο σημειώνεται αύξηση στη ζήτηση για διανομές κατ' οίκον και αύξηση της δουλειάς κατά 30-40%, επισημαίνει ο κ. Δήμα και εξηγεί πως αυτό οφείλεται στην αύξηση των αγορών από το διαδίκτυο. Δραστηριοποιούνται 400 εταιρείες, όπου απασχολούνται 17.000 με 18.000 κούριερ πανελλαδικά, συμπεριλαμβανομένων των ΕΛΤΑ. Οι μισθοί, όμως, παραμένουν ίδιοι, ενώ και οι προσλήψεις θα έπρεπε να είναι περισσότερες, καθώς ο φόρτος εργασίας μεγάλος. Πάγιο αίτημα των διανομέων στις ταχυμεταφορές παραμένει η κλαδική σύμβαση, τα βαρέα και ανθυγιεινά ένσημα και η κατοχύρωση των μέσων ατομικής προστασίας (κράνος, γάντια, μπουφάν, παντελόνι).
Διανομείς δυο ταχυτήτων
Σε γενικές γραμμές, οι οδηγοί στις ταχυμεταφορές εργάζονται σε καλύτερες συνθήκες από τους συναδέλφους τους στον επισιτισμό. Κατά κανόνα υπογράφουν σύμβαση και οι εργοδότες καλύπτουν τα έξοδα βενζίνης. Η εικόνα βελτιώθηκε, υποστηρίζει ο κ. Δήμα, με το τελευταίο νομοσχέδιο και την εφαρμογή του συστήματος «Εργάνη»: οι εργοδότες φοβούνται και δηλώνουν τις πραγματικές ώρες δουλειάς, πράγμα που δεν ίσχυε παλιότερα. Αντίθετα, στον χώρο της εστίασης, συμβάσεις, ένσημα, δώρα, Κυριακές, αργίες, υπερωρίες, έξοδα μετακίνησης σε ποσοστό 99% δεν πληρώνονται. Ένας διανομέας έρχεται πολύ φθηνά στον εργοδότη, 2, 5, 3 το πολύ 4 ευρώ την ώρα. Επιπλέον, οι εργοδότες όλο και περισσότερο, απαιτούν τη μετατροπή των συμβάσεων (όπου υπάρχουν) από πλήρους σε μερική απασχόληση.
Η κ. Κουταλάκη είναι από τον Αύγουστο του 2018 άνεργη, μετά από πέντε χρόνια εργασίας στο ίδιο εστιατόριο. Μετά από 20 χρόνια στον κλάδο, 45 ετών σήμερα, αμειβόταν με 570 το μήνα. Ήταν δηλωμένη Δευτέρα με Παρασκευή 13:00 με 21:00, ενώ στην πραγματικότητα δούλευε μια το παραπάνω ωράριο, μια 19:00 με 1:00, Σαββατοκύριακα και ένα δωδεκάωρο την εβδομάδα. Δηλαδή εργαζόταν έξι και πολλές φορές επτά ημέρες την εβδομάδα, χωρίς ο εργοδότης να δηλώνει τα πραγματικά ωράρια. Προσέφυγε στην Επιθεώρηση Εργασίας για τα δεδουλευμένα της, 20.000 ευρώ, μαζί με έναν συνάδελφό της και απολύθηκαν αμφότεροι. «Τα ψυγεία και τα τραπέζια τα συντηρούν και τα φροντίζουν, για τους ανθρώπους δεν ενδιαφέρονται», σχολιάζει.
Ενδεικτικό της «χαλαρότητας», με την οποία αντιμετωπίζουν οι εργοδότες τους διανομείς, είναι, πως συχνά μπορεί κάποιος να πιάσει δουλειά σε ένα σουβλατζίδικο, πιτσαρία, καφετέρια κλπ και να μην του ζητήσουν καν το δίπλωμα οδήγησης. Αυτό στον χώρο των ταχυμεταφορών δεν συμβαίνει.
Πριν λίγες ημέρες, υπογραμμίζει η κ. Κουταλάκη, το ΕΦΚΑ με την αστυνομία πραγματοποιούσαν ελέγχους στους δρόμους της Θεσσαλονίκης για διασταύρωση των στοιχείων της «Εργάνης». Οι εργοδότες είτε έβαλαν τους διανομείς να δουλεύουν χωρίς κουτί, είτε αφαίρεσαν τα διακριτικά του μαγαζιού από τα κουτιά.
Το φιλοδώρημα
Με το φιλοδώρημα ουσιαστικά ο εργαζόμενος στηρίζει ένα μέρος της δουλειάς του, πχ καλύπτει τα έξοδα από το μηχανάκι, αναφέρει η κ. Κουταλάκη. «Υπάρχουν συνάδελφοι, που οδηγούν 100 χλμ τη μέρα, σε δυο χρόνια το μηχανάκι θα είναι άχρηστο. Κανονικά ο κόσμος δε θα έπρεπε να δίνει φιλοδώρημα, το σωστό είναι να πληρωνόμαστε από τον εργοδότη όσα δικαιούμαστε και να μην χρειαζόμαστε τα έξτρα. Είναι άδικο και για τον καταναλωτή. Πληρώνει το φαγητό, και επιβαρύνεται περισσότερο, με αυτά που θα έπρεπε να μας δίνει ο εργοδότης». Οι ταχυμεταφορείς, από την άλλη, δε βασίζονται τόσο στο πουρ μπουάρ. «Στους συναδέλφους στον χώρο του επισιτισμού το φιλοδώρημα αποτελεί όρο επιβίωσης, καλύπτει το 1/3 του μεροκάματού τους», προσθέτει ο κ. Δήμα.
Πίεση, κούραση και η δουλειά στον δρόμο
«Στην Ελλάδα δεν ξέρουμε από οδική συμπεριφορά και μας φταίνε οι πακετάδες|, απαντά η κ. Κουταλάκη, σε όσους έχουν παράπονα από τον τρόπο που οδηγούν οι διανομείς. «Μια χαρά οι άνθρωποι διπλοπαρκάρουν με το αμάξι, στρίβουν χωρίς φλας. Στη δουλειά υπάρχει χρονομέτρηση, πίεση από τα αφεντικά, να γίνουν οι παραδόσεις όσο πιο γρήγορα γίνεται. Επίσης, συχνά είναι κάποιος πάνω στο μηχανάκι 10ωρα. Βιάζεται να σχολάσει, να πάει να ξεκουραστεί. Όλοι οι εργαζόμενοι προσπαθούν να “ βγει” η δουλειά πιο γρήγορα. Απλώς εμείς φαινόμαστε, είμαστε έξω στον δρόμο και μας βλέπουν όλοι», εξηγεί.
«Σε ένα περιστατικό, συνεχίζει η κ. Κουταλάκη, ο εργοδότης έριξε κάτω και κλωτσούσε τον εργαζόμενο, επειδή πήγε πέντε παραγγελίες σε μια ώρα. Οι εργοδότες έχουν γίνει δεσποτικοί κι εμείς δουλοπάροικοι».
Μ. Κιάου