Οι βιολόγοι, οι οποίοι μελέτησαν και συνέκριναν τη δραστηριότητα των γονιδίων στους εγκεφάλους δέκα μονογαμικών και μη ειδών (βατράχων, τρωκτικών, ψαριών, πουλιών κ.ά.), βρήκαν ένα γενετικό «προφίλ» που φαίνεται να είναι κοινό στα μονογαμικά είδη. Παρότι αυτά τα ζώα έχουν πολύ διαφορετική εγκεφαλική δομή και εξελικτική ιστορία, φαίνεται πως, όταν είναι μονογαμικά, ενεργοποιούν ορισμένα συγκεκριμένα γονίδια και απενεργοποιούν κάποια άλλα -τα ίδια λίγο-πολύ και στις δύο περιπτώσεις.
Οι ερευνητές από διάφορες χώρες, με επικεφαλής την εξελικτική βιολόγο Ρεμπέκα Γιανγκ του Πανεπιστημίου του Τέξας στο Όστιν, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS), σύμφωνα με το «Science» και την «Γκάρντιαν», εντόπισαν 24 κοινά γονίδια που εμπλέκονται στη μονογαμία ανεξαρτήτως του είδους του ζώου.
«Βρήκαμε ότι πολύ παρόμοιοι μηχανισμοί γονιδιακής έκφρασης εμπλέκονται κατά τη μετάβαση ενός μη μονογαμικού είδους σε μονογαμικό. Οι ίδιοι μηχανισμοί χρησιμοποιούνται ξανά και ξανά», δήλωσε η Γιανγκ, η οποία δεν απέκλεισε ότι στο μέλλον θα βρεθούν και άλλα «μονογαμικά γονίδια». Τα γονίδια που βρέθηκαν ήδη και σχετίζονται με την ανάπτυξη του νευρικού συστήματος, την κυτταρική λειτουργία, τη μάθηση, τη μνήμη και τη γνωστική λειτουργία, είναι πιο ενεργά στα μονογαμικά είδη.
Οι ερευνητές προτίθενται να πειραματιστούν με τα 24 γονίδια που εντοπίσθηκαν, για να δουν αν -μέσω γενετικής τροποποίησης- είναι δυνατό ένα μη μονογαμικό είδος να γίνει μονογαμικό και το αντίστροφο.
Η μονογαμία έχει διάφορες μορφές στο ζωικό βασίλειο. Οι ερευνητές μελέτησαν ζώα που δημιουργούν μονογαμικά ζευγάρια για μια τουλάχιστον περίοδο αναπαραγωγής και τα οποία μοιράζονται ορισμένα τουλάχιστον καθήκοντα ανατροφής και προστασίας των απογόνων τους.
Η ζωή σε μόνιμα ζευγάρια έχει, σύμφωνα με τους επιστήμονες, κάποια σημαντικά πλεονεκτήματα, όπως το να προσδίδει σταθερότητα και βεβαιότητα για αναπαραγωγή και καλύτερη προστασία των νεογνών, κάτι που πιθανώς εξηγεί γιατί η μονογαμία έχει εξελιχτεί ανεξάρτητα σε διάφορα είδη ζώων.
Η μονογαμία έχει όμως και μειονεκτήματα. Όπως είπε ο ερευνητής νευροεπιστήμονας Χανς Χόφμαν, «πρέπει να ανεχτείς ένα άλλο ζώο δίπλα σου για μεγάλο χρονικό διάστημα και αυτό δεν είναι εύκολο. Μπορεί να σου πάρει το φαγητό σου, να σου πάρει το καταφύγιό σου, να σε αρρωστήσει με τα δικά του μικρόβια ή να σε τραυματίσει. Επιπλέον, οι απόγονοι λειτουργούν ως παράσιτα. Σε τρώνε, σου παίρνουν τα φαγητό σου, σου κάνουν τη ζωή επικίνδυνη, επειδή είναι ευκολότερο για ένα θηρευτή να σε βρει».
Αλλά, σύμφωνα με τους ερευνητές, η φύση βρήκε ένα έξτρα εξελικτικό «κόλπο» για να δελεάζει τα ζώα και κατά καιρούς να γέρνει τη ζυγαριά υπέρ της μονογαμίας: η τελευταία ενεργοποιεί το σύστημα ανταμοιβής/ηδονής του εγκεφάλου.
Δεν είναι ακόμη σαφές αν τα ίδια 24 γονίδια επηρεάζουν τη μονογαμική συμπεριφορά και στους ανθρώπους, κάτι που θα μελετηθεί στο μέλλον. Στους ανθρώπους η μονογαμία έχει σίγουρα μια πιο κοινωνική και πολιτισμική διάσταση. Η Γιανγκ δεν απέκλεισε πάντως ότι μελλοντικά μπορεί να υπάρξει ένα γενετικό τεστ μονογαμίας!