Με το θόρυβο που γίνεται για
τους κινδύνους στην υγεία που μπορεί
να κρύβουν τα διάφορα τρόφιμα, είναι λογικό
οι καταναλωτές να είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικοί
και να προσπαθούν -όσο μπορούν να το ελέγξουν-,
να επιλέγουν τρόφιμα με όσο το δυνατόν
πιο αγνό χαρακτήρα.
Έτσι, τα προϊόντα «χωρίς
συντηρητικά», τα «χειροποίητα προϊόντα»
και τα προϊόντα με «έξτρα παρθένο ελαιόλαδο»
είναι λογικό να χαίρουν την προτίμηση
των καταναλωτών αφού υπόσχονται χαρακτηριστικά
που παραπέμπουν σε υγιεινή διατροφή.
Ισχύει όμως αυτό στην πραγματικότητα;
ή μήπως όλες αυτές οι υποσχέσεις κρύβουν
κάτι και στην πραγματικότητα πρόκειται
για ένα ακόμα εμπορικό τρικ για την προώθηση
των προϊόντων που καταφέρνει να παραπλανεί
τους καταναλωτές;
Ας πάρουμε τα πράγματα με τη
σειρά…
Θα εξετάσουμε ένα προϊόν ζύμης
που ακόμα και η εμπορική του ονομασία
είναι πιθανόν να είναι παραπλανητική,
αφού ονομάζεται «Πατσαβουρόπιτα Κρήτης»,
φτιάχνεται από μια εταιρεία που εδρεύει
στην Αττική και στα συστατικά του δεν
αναφέρεται πουθενά η Κρήτη ως τόπος προέλευσης
των προϊόντων. Οπότε θεωρητικά και εφόσον
ισχύουν τα παραπάνω, η ύπαρξη της Κρήτης
είναι καθαρά εμπορική για να δώσει «πόντους»
στο προϊόν. Γιατί όταν για παράδειγμα
μιλάμε για τη «γραβιέρα Νάξου», αναφερόμαστε
σε ένα προϊόν που είτε παράγεται στη Νάξο,
είτε τα συστατικά του είναι από τη Νάξο
και φτιάχνεται με όλα τα χαρακτηριστικά
του τόπου. Ακόμα κι έτσι όμως να είναι
τα πράγματα, αυτό είναι πταίσμα μπροστά
σε αυτά που θα δούμε παρακάτω.
Να διευκρινίσουμε ότι ο σκοπός
του συγκεκριμένου άρθρου δεν είναι να
αποτρέψουμε τους καταναλωτές να αγοράσουν
προϊόντα της συγκεκριμένης εταιρείας.
Άλλωστε, οι πρακτικές παραπλάνησης που
αναφέρονται, χρησιμοποιούνται από πολλές
εταιρίες στο χώρο των τροφίμων και θα
ήταν άδικο να εστιάσουμε μόνο σε μια εταιρεία.
Για αυτό το λογότυπο και τα στοιχεία της
εταιρείας έχουν αφαιρεθεί από το φωτογραφικό
υλικό. Το συγκεκριμένο άρθρο έχει σκοπό
να ενημερώσει τους καταναλωτές για πράγματα
που πρέπει να προσέχουν ώστε να μην πέφτουν
θύματα παραπλάνησης.
3 στοιχεία που θέλουν
προσοχή:
Προσοχή όταν κάποιο προϊόν αναφέρει
«ΜΕ ΕΞΤΡΑ ΠΑΡΘΕΝΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ»
Το μπροστινό μέρος της
συσκευασίας του προϊόντος ζύμης αναφέρει
σε κεντρικό σημείο «ΜΕ ΕΞΤΡΑ ΠΑΡΘΕΝΟ
ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ». ‘Ετσι, δίνει την αίσθηση
στον καταναλωτή πως είναι φτιαγμένο με
έξτρα παρθένο ελαιόλαδο οπότε αυτομάτως
αποκτά μια υπεροχή από αντίστοιχα προϊόντα
που δεν αναφέρουν το ίδιο.
Όμως… στο πίσω μέρος της συσκευασίας
τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά…
Το προϊόν περιέχει φυτικά λίπη
(φοινικέλαιο) και έλαια (βαμβακέλαιο ή
ηλιέλαιο ή αραβοσιτέλαιο ή κραμβέλαιο)
σε μεταβαλλόμενες αναλογίες χωρίς αυτές
να προσδιορίζονται. Δεν συμβαίνει το
ίδιο με το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο.
Αυτό προσδιορίζεται σε ποσοστό 2%. Εδώ
ακριβώς ξεκινούν οι ερωτήσεις… Τα υπόλοιπα
έλαια σε τι ποσοστό είναι; Είναι αρκετό
το ποσοστό του 2% για να αναφερθεί στα
χαρακτηριστικά του προϊόντος ότι είναι
«με έξτρα παρθένο ελαιόλαδο»; Υπάρχει
νομικό πλαίσιο από το αρμόδιο υπουργείο
να προβλέπει πότε επιτρέπεται και πότε
όχι τέτοιου είδους αναφορά; Τελικά το
2% είναι λόγος για να προτιμήσουμε το προϊόν
έναντι κάποιου άλλου; Υπάρχει πρόθεση
παραπλάνησης του καταναλωτή; Κι αν όχι,
τότε γιατί δεν αναγράφεται ξεκάθαρα το
ποσοστό στην μπροστινή πλευρά της συσκευασίας;
Προσοχή όταν κάποιο προϊόν αναφέρει
«ΧΕΙΡΟΠΟΙΗΤΟ ΠΡΟΪΟΝ»
Η φράση «Χειροποίητο προϊόν»
αναγράφεται στην μπροστινή όψη της συσκευασίας.
Σίγουρα αναφέρεται σε συγκεκριμένο στάδιο
της παραγωγής του προϊόντος, προφανώς
στο τελείωμα, γιατί δεν είναι δυνατόν
ένα ζυγιζόμενο, συσκευαζόμενο προϊόν
που πάντα έχει τα ίδια χαρακτηριστικά
να είναι εξ όλοκλήρου χειροποίητο. Η χειροποίητη
διαδικασία δεν μπορεί να διατηρήσει ακριβώς
τα ίδια χαρακτηριστικά της τυποποίησης.
Πρόκειται λοιπόν για ένα βιομηχανοποιημένο
προϊόν που έχει φτιαχτεί με μηχανήματα
στα περισσότερα στάδια της παραγωγής
του, ενώ πριν την ολοκλήρωση υπάρχει και
κάποιο χειροποίητο στάδιο. Αυτό λοιπόν
το προϊόν μπορεί να χαρακτηριστεί ως
χειροποίητο; Υπάρχει κάποιο νομικό πλαίσιο
που να δίνει τις προδιαγραφές για το πότε
ένα προϊόν είναι χειροποίητο; Υπάρχει
πρόθεση παραπλάνησης του καταναλωτή;
κι αν όχι, γιατί δεν αναγράφεται ακριβώς
το στάδιο της χειροποίητης διαδικασίας
π.χ. «το φύλλο ανοίγεται χειροποίητα»;
Προσοχή όταν κάποιο προϊόν αναφέρει
«ΧΩΡΙΣ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΑ»
Τι καλύτερο από ένα προϊόν χωρίς
συντηρητικά; Τι καλύτερο από ένα προϊόν
που φτιάχνεται με τις ίδιες πρώτες ύλες
που έχουμε και εμείς στην κουζίνα μας;
‘Όμως… στο πίσω μέρος της συσκευασίας
αυτού του προϊόντος, υπάρχουν και κάποια
συστατικά που σίγουρα δεν έχουμε στην
κουζίνα μας…
Γλουτένη σίτου, ημικυτταρινάση,
βελτιωτικό αλεύρου L-κυστεϊνη, ένζυμα
α-αμηλάση, είναι κάποια συστατικά που
σίγουρα μας ξενίζουν σε ένα προϊόν χωρίς
συντηρητικά…
Με αυτά και με δεκάδες άλλα
μηνύματα και «υποσχέσεις» που βομβαρδιζόμαστε
ως καταναλωτές, είναι αδύνατον να προφυλαχθούμε
και να μην πέσουμε θύματα παραπλάνησης.
Το βάρος και πάλι πέφτει στην Πολιτεία
και στις αρμόδιες αρχές που πρέπει να
θέσουν αυστηρά πλαίσια και κανονισμούς
σε τόσο ζωτικής σημασίας για τη Δημόσια
ασφάλεια και υγεία κλάδους όπως αυτός
των τροφίμων.