Με τη λέξη «καρκίνος» χαρακτηρίζουμε ένα σύμπλεγμα νόσων που σχετίζονται με τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό και την ανοργάνωτη ανάπτυξη των προσβεβλημένων κυττάρων. Το 2018 σημειώθηκαν περισσότερες από 18 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις καρκίνου παγκοσμίως, από τις οποίες σχεδόν 5 εκατομμύρια αφορούσαν τον μαστό, τον τράχηλο της μήτρας, το παχύ έντερο και τη στοματική κοιλότητα, δηλ. καρκίνους οι οποίοι θα μπορούσαν να είχαν ανακαλυφθεί πρώιμα και να αντιμετωπιστούν πιο αποτελεσματικά, βελτιώνοντας την επιβίωση των ασθενών και την ποιότητα ζωής τους.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), ο καρκίνος αποτελεί την δεύτερη κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως και εκτιμάται ότι ευθύνεται για 9,6 εκατομμύρια θανάτους το 2018. Σε όλο τον κόσμο, περίπου 1 στους 6 θανάτους οφείλεται στον καρκίνο.
Το 1/3 περίπου των θανάτων από καρκίνο, οφείλονται στους 5 κυριότερους συμπεριφορικούς και διατροφικούς κινδύνους: τον υψηλό δείκτη μάζας σώματος, τη χαμηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, την έλλειψη σωματικής δραστηριότητας, τη χρήση καπνού και τη χρήση οινοπνεύματος.
Οι λοιμώξεις που προκαλούν καρκίνο, όπως η ηπατίτιδα και ο ιός των θηλωμάτων του ανθρώπου (HPV), ευθύνονται για έως 25% των περιπτώσεων καρκίνου σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.
Η επίσκεψη στον γιατρό στο τελικό στάδιο και η έλλειψη πρόσβασης στη διάγνωση και τη θεραπεία αποτελούν συχνό φαινόμενο. Το 2017, μόνο το 26% των χωρών χαμηλού εισοδήματος ανέφεραν ότι στον δημόσιο τομέα διατίθενται γενικά παθολογοανατομικές υπηρεσίες. Πάνω από 90% των χωρών υψηλού εισοδήματος ανέφεραν ότι οι υπηρεσίες θεραπείας είναι διαθέσιμες σε σύγκριση με λιγότερο από 30% των χωρών χαμηλού εισοδήματος.
Το 70% περίπου των θανάτων από καρκίνο αφορά χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.
Η έγκαιρη διάγνωση είναι σημαντική στην πλειονότητα των καρκίνων. Μη έγκαιρη διάγνωση σημαίνει ότι οι ασθενείς διαγιγνώσκονται σε όψιμα στάδια της νόσου, όταν η θεραπεία ίασης μπορεί να μην αποτελεί πλέον επιλογή. Ορισμένοι από τους πιο συχνούς τύπους καρκίνου, όπως ο καρκίνος του μαστού, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, ο καρκίνος του στόματος και ο καρκίνος του παχέος εντέρου έχουν υψηλά ποσοστά ίασης όταν ανιχνεύονται έγκαιρα και αντιμετωπίζονται σύμφωνα με τις βέλτιστες πρακτικές.
Η Πρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης για τον Έλεγχο του Καρκίνου και μητέρα ενός επιβιώσαντος από καρκίνο, η Α.Ε. πριγκίπισσα Dina Mired με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου τόνισε, ότι η καθυστέρηση στη διάγνωση της νόσου της επιτρέπει να διασπαρεί και να προκαλεί ανεπανόρθωτη ζημιά. Γι αυτό προέτρεψε όλους να εκπαιδεύσουν τους εαυτούς τους να αναγνωρίζουν τα συμπτώματα και να αναζητούν έγκαιρα βοήθεια.
Επίσης, ζήτησε οι κυβερνήσεις να δώσουν προτεραιότητα και να οργανώσουν την πρώιμη (έγκαιρη) διάγνωση και τα προγράμματα πληθυσμιακού ελέγχου, να επιτρέψουν ευκολότερη πρόσβαση και να δώσουν όλες τις ευκαιρίες για την μάχη και την νίκη επί του καρκίνου.
Όπως είπε, με την ανακάλυψη του καρκίνου σε πρώιμα στάδια έχουν την ευκαιρία να προλάβουν χιλιάδες θανάτους παγκοσμίως.
Βελτιώνοντας την πρώιμη διάγνωση
Ως μέρος της βασικής πρωτοβουλίας «Θεραπεία για όλους» η Διεθνής Ένωση για τον Έλεγχο του Καρκίνου σε συνεργασία με πάνω από 1.100 Οργανισμούς Μέλη της από περισσότερες από 170 χώρες καλεί τις κυβερνήσεις να εφαρμόσουν τις δεσμεύσεις τους για μείωση του φορτίου του καρκίνου.
Ζητά Εθνικές Δράσεις που θα βελτιώσουν, ανάλογα με τους πόρους κάθε χώρας τις στρατηγικές για την πρόληψη, την πρώιμη διάγνωση και την θεραπεία καθώς, υπολογίζεται ότι θα μπορούσαν κάθε χρόνο να σωθούν περίπου 3,7 εκατομμύρια ζωές σε παγκόσμιο επίπεδο.
Για να βελτιώσουν την πρώιμη διάγνωση, τον πληθυσμιακό έλεγχο και τη διάγνωση, και σε συμφωνία με τις οδηγίες που έχουν δοθεί από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, η Διεθνής Ένωση για τον Έλεγχο του Καρκίνου (UICC) συστήνει σε όλες τις κυβερνήσεις:
• να εφαρμόσουν μέτρα που θα μειώσουν το στίγμα και θα βελτιώσουν την δημόσια ενημέρωση για τα σημάδια και τα συμπτώματα του καρκίνου
• να εφαρμόσουν προγράμματα για πρώιμη (έγκαιρη) διάγνωση και πληθυσμιακό έλεγχο του πληθυσμού που να είναι οικονομικά αποδοτικά
• να ισχυροποιήσουν τα εθνικά συστήματα υγείας, τους μηχανισμούς παραπομπής για υποπτευόμενους καρκίνους, να διευκολύνουν την παροχή διαγνωστικών και θεραπευτικών υπηρεσιών
• να αυξήσουν τις επενδύσεις σε διαγνωστικές υποδομές.
Της Ανθής Αγγελοπούλου