Η έννοια του υπερκομματικού στη χώρα μας προκαλεί αβίαστα γέλια. Αν όχι σπαρταριστά, τουλάχιστον χαμόγελα με νόημα ή υπομειδιάματα, τα οποία συνοδεύονται από ελαφρύ κλείσιμο των ματιών. Κίνηση η οποία υποδηλώνει το γνωστό ύφος: «σε ποιον τα πουλάς αυτά;».
Το θέμα έφερε στη δημοσιότητα η επικεφαλής της Επιτροπής
Ανταγωνισμού. Σε συνέντευξη της στην τηλεόραση του ΑΝΤ1, η κυρία Θάνου,
δήλωσε: «είμαι υπερκομματικό πρόσωπο, δεν ανήκα ποτέ σε κανένα κόμμα». Η
πρόταση αυτή πάσχει εξαρχής. Το ότι δεν γίνεται κάποιος μέλος ενός
κόμματος, δεν τον καθιστά αυτομάτως υπερκομματικό. Ο λαός μας, άλλωστε,
λέει συχνά «τα στερνά τιμούν τα πρώτα», για να επισημάνει την αξία της
συνέπειας λόγων και έργων ως το τέλος. Η δικαστικός Βασιλική Θάνου,
πέτυχε στην καριέρα της να φτάσει στο ανώτατο αξίωμα του δικαστικού
σώματος και να υπηρετήσει τη Θέμιδα από τη θέση Προέδρου του Αρείου
Πάγου. Είχε, μάλιστα, λίγες ημέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων της,
στείλει κι εκείνη την επιστολή στους Ευρωπαίους ομολόγους της, με την
οποία εξηγούσε την κατάσταση στην Ελλάδα και διευκρίνιζε τη βούληση του
λαού να μείνει στο ευρώ παρά το συντριπτικό «όχι» στο δημοψήφισμα.
Επιστολή η οποία προκάλεσε την κριτική του αείμνηστου καθηγητή Σταύρου
Τσακυράκη, με αποτέλεσμα να καταθέσει μήνυση εναντίον του η κ. Θάνου,
θεωρώντας ότι μείωνε την τιμή και την υπόληψή της, αλλά και το κύρος του
αξιώματος της Προέδρου του Αρείου Πάγου. Πέρασαν μόλις 49 ημέρες από τη
δημοσιοποίηση εκείνης της επιστολής και στις 27 Αυγούστου 2015, η
Πρόεδρος του Αρείου Πάγου, ορκίζεται πρωθυπουργός, η πρώτη γυναίκα που
αναλαμβάνει το αξίωμα και σχηματίζει την υπηρεσιακή κυβέρνηση η οποία
οδήγησε στις εκλογές της 20ης Σεπτεμβρίου. Ως εκείνη τη στιγμή, η πρώτη
γυναίκα πρωθυπουργός και η δεύτερη στην Προεδρία του Αρείου Πάγου, μετά
τη Ρένα Ασημακοπούλου, έχει κάθε δικαίωμα να δηλώνει ότι η θητεία της, η
διαδρομή της στο δικαστικό σώμα και γενικότερα η δημόσια εικόνα της,
δεν έχει αποκτήσει κανένα κομματικό πρόσημο και φυσικά κανένα ψεγάδι.
Πλην φυσικά της όποιας κριτικής, είχε ακουστεί, για την επιστολή προς
τους ομολόγους της.
Η έμπειρη δικαστικός, όμως, δείχνει μεγάλη επιείκεια στο πρόσωπο της, όπως δείχνουν οι μετέπειτα επιλογές της, με αποτέλεσμα η ζυγαριά της τυφλής θεάς να γέρνει ιδανικά προς το μέρος της. Στην ουσία, η κοινή γνώμη παρατηρεί ότι το λευκό μαντήλι, το οποίο κρατά δεμένα τα μάτια της δικαιοσύνης, αρχίζει να υποχωρεί και μάλιστα, σε συγκεκριμένες στιγμές, φαίνεται ξεκάθαρα να κλείνει το μάτι στην Πρόεδρο. Όταν πλησιάζει η ώρα να λήξει η θητεία της, επισκέπτεται, μαζί με τους εκπροσώπους της ηγεσίας της δικαιοσύνης, τον τότε πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα και τον πείθουν ότι μπορεί να υπάρξει νομοθετική ρύθμιση για παράταση της ηλικίας συνταξιοδότησης των δικαστικών. Ξεσηκώνεται πρωτοφανής θύελλα, από τις ενώσεις των δικαστών και εισαγγελέων και η κυβέρνηση αναγκάζεται να ανακρούσει πρύμναν, παρά το ότι τόσο η Βασιλική Θάνου όσο και ο πρωθυπουργός το έβλεπαν «πολύ θετικά». Η ομοβροντία της κοινής ανακοίνωσης των δικαστικών ενώσεων τον Οκτώβριο του 2016, μόλις 8 μήνες πριν από τη λήξη της θητείας της Βασιλικής Θάνου και των άλλων προέδρων, έκανε λόγο για «ανεπίτρεπτη παραβίαση συνταγματικών προβλέψεων». Όλοι τότε αντιλήφθηκαν ότι, τόσο η ίδια όσο και οι άλλοι εκπρόσωποι της ηγεσίας της δικαιοσύνης, ήθελαν να παρατείνουν τη θητεία τους κατά τρία χρόνια. Προκλήθηκε ένας μίνι εμφύλιος στους χώρους των ανωτάτων δικαστηρίων αλλά η σκέψη αυτή δεν προχώρησε.
Δέκα ημέρες μετά τη λήξη της θητείας της, ως Πρόεδρος του Αρείου Πάγου, η κ. Θάνου τοποθετήθηκε ως άμισθη προϊσταμένη του Νομικού Γραφείου της Γενικής Γραμματείας του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα. Η τοποθέτηση προκαλεί έντονη πολιτική αντιπαράθεση. Ενάμιση χρόνο αργότερα, στις αρχές του 2019 διορίζεται, από την κυβέρνηση Τσίπρα, πρόεδρος της Επιτροπής Ανταγωνισμού με πενταετή θητεία. Είναι η περίοδος που η εφημερίδα Financial Times θυμίζει ότι η κ. Θάνου πριν από 10 χρόνια, είχε εκφραστεί κατά της αποδοχής θέσεων σε ανεξάρτητες αρχές από συνταξιούχους δικαστές, με το σκεπτικό ότι μπορεί να κατηγορηθούν για πολιτικό πατρονάρισμα ή ακόμα ότι εμπλέκονται σε σκιώδεις συναλλαγές. Δήλωση την οποία επιχείρησε να ανασκευάσει στην τελευταία της συνέντευξη. «Ο δικαστής έχει την εμπειρία», είπε «και αποδείχθηκε αυτό από τις θητείες δικαστών την τελευταία δεκαετία σε ανεξάρτητες αρχές, οπότε είπα κι εγώ γιατί να επιμένω στο αντίθετο;».
Θαρρώ ότι ένα «υπερκομματικό πρόσωπο», έχει τουλάχιστον τη δυνατότητα να ζυγίζει σωστά τα ναι και τα όχι σε υποθέσεις οι οποίες σχετίζονται με την κομματική ζωή της χώρας. Πόσο μάλλον όταν σε όλη του τη ζωή, αυτό το πρόσωπο, είχε στα χέρια του την ευαίσθητη ζυγαριά της απονομής δικαιοσύνης. Πόσο μάλλον όταν πρέπει να κρίνει τον ίδιο του τον εαυτό ενώπιον της δημόσιας σφαίρας.
ΥΓ. Η υπόθεση της «υπερκομματικής» μου θύμισε μια πραγματική ιστορία την οποία μου είχε διηγηθεί ο αείμνηστος πρώην υπουργός Εξωτερικών Μιχάλης Παπακωνσταντίνου. Ως υπουργός του Γεωργίου Παπανδρέου στις αρχές της δεκαετίας του ’60, βρίσκεται στο Καστρί για μια συνάντηση με τον τότε πρωθυπουργό. Εκείνο το απόγευμα ζητάει να δει τον Γεώργιο Παπανδρέου μια πλούσια κυρία κάτοικος της περιοχής. Ο πρωθυπουργός ξαφνιάζεται από την επιμονή της, να τον δει και να του μιλήσει και αποφασίζει να τη δεχτεί για λίγα λεπτά. Η ίδια μπαίνει μέσα με το ωραίο της φόρεμα, τα βραχιόλια και την ακριβή της τσάντα, για να δηλώσει «είμαι δική σας» και ότι κακώς ορισμένοι τη θεωρούν «δεξιά». Ο Γεώργιος Παπανδρέου καταλαβαίνει περί τίνος πρόκειται και της δείχνει ότι την πιστεύει. Η ίδια απομακρύνεται ικανοποιημένη θεωρώντας ότι έχει διώξει από πάνω της το… δεξιό πρόσημο. Όταν ένας από τους συνεργάτες λέει στον πρωθυπουργό ότι δεν πρέπει να την πιστέψει διότι τα ίδια λέει σε όλους, ο ετοιμόλογος Γέρος της Δημοκρατίας του απαντά: «άκουσε να σου πω: η κυρία είναι κυβερνητική, τι φταίει αυτή αν αλλάζουν κυβερνήσεις;».
Η έμπειρη δικαστικός, όμως, δείχνει μεγάλη επιείκεια στο πρόσωπο της, όπως δείχνουν οι μετέπειτα επιλογές της, με αποτέλεσμα η ζυγαριά της τυφλής θεάς να γέρνει ιδανικά προς το μέρος της. Στην ουσία, η κοινή γνώμη παρατηρεί ότι το λευκό μαντήλι, το οποίο κρατά δεμένα τα μάτια της δικαιοσύνης, αρχίζει να υποχωρεί και μάλιστα, σε συγκεκριμένες στιγμές, φαίνεται ξεκάθαρα να κλείνει το μάτι στην Πρόεδρο. Όταν πλησιάζει η ώρα να λήξει η θητεία της, επισκέπτεται, μαζί με τους εκπροσώπους της ηγεσίας της δικαιοσύνης, τον τότε πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα και τον πείθουν ότι μπορεί να υπάρξει νομοθετική ρύθμιση για παράταση της ηλικίας συνταξιοδότησης των δικαστικών. Ξεσηκώνεται πρωτοφανής θύελλα, από τις ενώσεις των δικαστών και εισαγγελέων και η κυβέρνηση αναγκάζεται να ανακρούσει πρύμναν, παρά το ότι τόσο η Βασιλική Θάνου όσο και ο πρωθυπουργός το έβλεπαν «πολύ θετικά». Η ομοβροντία της κοινής ανακοίνωσης των δικαστικών ενώσεων τον Οκτώβριο του 2016, μόλις 8 μήνες πριν από τη λήξη της θητείας της Βασιλικής Θάνου και των άλλων προέδρων, έκανε λόγο για «ανεπίτρεπτη παραβίαση συνταγματικών προβλέψεων». Όλοι τότε αντιλήφθηκαν ότι, τόσο η ίδια όσο και οι άλλοι εκπρόσωποι της ηγεσίας της δικαιοσύνης, ήθελαν να παρατείνουν τη θητεία τους κατά τρία χρόνια. Προκλήθηκε ένας μίνι εμφύλιος στους χώρους των ανωτάτων δικαστηρίων αλλά η σκέψη αυτή δεν προχώρησε.
Δέκα ημέρες μετά τη λήξη της θητείας της, ως Πρόεδρος του Αρείου Πάγου, η κ. Θάνου τοποθετήθηκε ως άμισθη προϊσταμένη του Νομικού Γραφείου της Γενικής Γραμματείας του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα. Η τοποθέτηση προκαλεί έντονη πολιτική αντιπαράθεση. Ενάμιση χρόνο αργότερα, στις αρχές του 2019 διορίζεται, από την κυβέρνηση Τσίπρα, πρόεδρος της Επιτροπής Ανταγωνισμού με πενταετή θητεία. Είναι η περίοδος που η εφημερίδα Financial Times θυμίζει ότι η κ. Θάνου πριν από 10 χρόνια, είχε εκφραστεί κατά της αποδοχής θέσεων σε ανεξάρτητες αρχές από συνταξιούχους δικαστές, με το σκεπτικό ότι μπορεί να κατηγορηθούν για πολιτικό πατρονάρισμα ή ακόμα ότι εμπλέκονται σε σκιώδεις συναλλαγές. Δήλωση την οποία επιχείρησε να ανασκευάσει στην τελευταία της συνέντευξη. «Ο δικαστής έχει την εμπειρία», είπε «και αποδείχθηκε αυτό από τις θητείες δικαστών την τελευταία δεκαετία σε ανεξάρτητες αρχές, οπότε είπα κι εγώ γιατί να επιμένω στο αντίθετο;».
Θαρρώ ότι ένα «υπερκομματικό πρόσωπο», έχει τουλάχιστον τη δυνατότητα να ζυγίζει σωστά τα ναι και τα όχι σε υποθέσεις οι οποίες σχετίζονται με την κομματική ζωή της χώρας. Πόσο μάλλον όταν σε όλη του τη ζωή, αυτό το πρόσωπο, είχε στα χέρια του την ευαίσθητη ζυγαριά της απονομής δικαιοσύνης. Πόσο μάλλον όταν πρέπει να κρίνει τον ίδιο του τον εαυτό ενώπιον της δημόσιας σφαίρας.
ΥΓ. Η υπόθεση της «υπερκομματικής» μου θύμισε μια πραγματική ιστορία την οποία μου είχε διηγηθεί ο αείμνηστος πρώην υπουργός Εξωτερικών Μιχάλης Παπακωνσταντίνου. Ως υπουργός του Γεωργίου Παπανδρέου στις αρχές της δεκαετίας του ’60, βρίσκεται στο Καστρί για μια συνάντηση με τον τότε πρωθυπουργό. Εκείνο το απόγευμα ζητάει να δει τον Γεώργιο Παπανδρέου μια πλούσια κυρία κάτοικος της περιοχής. Ο πρωθυπουργός ξαφνιάζεται από την επιμονή της, να τον δει και να του μιλήσει και αποφασίζει να τη δεχτεί για λίγα λεπτά. Η ίδια μπαίνει μέσα με το ωραίο της φόρεμα, τα βραχιόλια και την ακριβή της τσάντα, για να δηλώσει «είμαι δική σας» και ότι κακώς ορισμένοι τη θεωρούν «δεξιά». Ο Γεώργιος Παπανδρέου καταλαβαίνει περί τίνος πρόκειται και της δείχνει ότι την πιστεύει. Η ίδια απομακρύνεται ικανοποιημένη θεωρώντας ότι έχει διώξει από πάνω της το… δεξιό πρόσημο. Όταν ένας από τους συνεργάτες λέει στον πρωθυπουργό ότι δεν πρέπει να την πιστέψει διότι τα ίδια λέει σε όλους, ο ετοιμόλογος Γέρος της Δημοκρατίας του απαντά: «άκουσε να σου πω: η κυρία είναι κυβερνητική, τι φταίει αυτή αν αλλάζουν κυβερνήσεις;».
Γ. Λαμπράκος
ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ