Η ΕΛΛΑΔΑ ΜΙΑΣ ΑΛΛΗΣ ΕΠΟΧΗΣ - «Αλεθε, μύλε μ' αλέθε»

Νερόμυλοι, νεροτριβές, μαντάνια και νεροπρίονα μπορεί να παραπέμπουν σε άλλες εποχές, αλλά η συμβολή τους στην ενίσχυση των τοπικών οικονομικών υπήρξε ανεκτίμητη, με απτά έως σήμερα αποτελέσματα.

Τα νεροπρίονα και οι νερόμυλοι, συνδυασμένοι με μαντάνια και ντριστέλες ή νεροτριβές, έργα πρωτόγονα, που όμως εξυπηρετούσαν τέλεια τις ανάγκες και προσέφεραν μεγάλη βοήθεια στους ντόπιους, συντελώντας στην ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας,

Όσον αφορά το νερόμυλο, η κατασκευή του μύλου ήταν λιθόκτιστη, συνήθως ένας ορθογώνιος μικρός ή μεγάλος χώρος για διανυκτέρευση του μυλωνά.

Κατά κανόνα, στη μια άκρη του κτίσματος υπήρχε ο αλεστικός μηχανισμός, ενώ στην άλλη περίμεναν οι πελάτες, γίνονταν οι συναλλαγές, η παράδοση αλέσματος, η παραλαβή αλευριού, το ζύγισμα και η πληρωμή.

Το μαντάνι χρησίμευε στην κατεργασία των μάλλινων υφασμάτων με χτύπημα ώστε να γίνουν συνεκτικά. Ήταν μια σχεδόν εξ ολοκλήρου ξύλινη μηχανή, άλλοτε υπαίθρια και άλλοτε στεγασμένη, η οποία συνήθως δεν ήταν ανεξάρτητη εγκατάσταση, αλλά αποτελούσε τμήμα υδροκίνητων συγκροτημάτων που περιλάμβαναν νεροτριβές και νερόμυλους με τον ίδιο χειριστή - μυλωνά.

Το δε νεροπρίονο χρησίμευε για την παραγωγή της εγχώριας, οικοδομικής κυρίως, από κορμούς δένδρων. Οι μηχανισμοί του ήταν δύο: ο κινητικός του πριονιού και ο προωθητικός του κορμού που θα σχιζόταν.

Η πιο απλή από όλες τις υδροκίνητες εγκαταστάσεις και ως προς την κατασκευή (δεν διέθετε μηχανισμό) και ως προς τη λειτουργία (δεν χρειαζόταν χειριστή για να την παρακολουθεί και να τη ρυθμίζει) ήταν η νεροτριβή ή ντριστέλα.

Η νεροτριβή άλλοτε ήταν υπαίθρια και άλλοτε στεγασμένη- μόνη της ή σε κτίσμα με νερόμυλο ή και μαντάνι πιο σπάνια- και χρησίμευε για την επεξεργασία μάλλινων υφαντών κατά το στάδιο της κατασκευής τους, για να αφρατέψουν, και να δέσουν μεταξύ τους τα μάλλινα νήματα ή ακόμη για το ετήσιο πλύσιμό τους.

Η τεχνολογία των υδροκίνητων εργαστηρίων σημείωσε μεγάλη ανάπτυξη κατά τον 18ο, 19ο και μέχρι τα μέσα του 20ού αι., καθώς ανταποκρίθηκε στις αυξημένες ανάγκες διατροφής, στέγασης και ένδυσης, με τις οποίες συνδέεται άμεσα, μέσω της αντιστοιχίας Διατροφή - Νερόμυλος, Κατοικία - Νεροπρίονο, Ενδυμασία - Νεροτριβή και Μαντάνι.

Παράλληλα με το γεωργικό, δασικό και τον κτηνοτροφικό χαρακτήρα της οικονομίας της περιοχής, αναπτύχθηκαν δραστηριότητες οικοτεχνίας και βιοτεχνίες, όπως τα ασβεστοκάμινα, τα σιδηρουργεία, τα ξυλουργεία, τα ραφεία.

Ο νερόμυλος, κατέχει την πρώτη θέση από τα υδροκίνητα εργαστήρια της προβιομηχανικής περιόδου, με τη συμβολή του στην παραγωγή του βασικού είδους της διατροφής του ανθρώπου, του ψωμιού καθώς και πολλών υποπροϊόντων, που γίνονται από το αλεύρι, από την άλεση των καρπών της γης στις μυλόπετρες.

Β.Μ