Το τραγούδι Άγια Νύχτα (γερμανικά Stille Nacht, heilige Nacht)
είναι παγκόσμια, ένα από τα γνωστότερα αν όχι το δημοφιλέστερο και
«χιλιοπαιγμένο» Χριστουγεννιάτικο τραγούδι. Γράφηκε στις αρχές του 19ου
αι. και συνθέτες του είναι οι Αυστριακοί Φραντς Ξάβερ Γκρούμπερ και
Γιόζεφ Μορ.
Για χρόνια οι δημιουργοί του ήταν άγνωστοι και πολλοί
απέδιδαν την πατρότητα του τραγουδιού σε διάσημους κλασσικούς συνθέτες
όπως ο Μότσαρτ ο Μπετόβεν κλπ ή θεωρούσαν ότι επρόκειτο για κάποιο
παραδοσιακό γερμανικό νανούρισμα. Σήμερα έχει μεταφραστεί σε πολλές
γλώσσες σε όλον τον χριστιανικό κόσμο.
Κι όμως φέτος γιορτάζει τα 201α γενέθλιά του. Έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 300 γλώσσες και διαλέκτους του κόσμου. Φυσικά, ερμηνεύεται σε όλες τις ηπείρους. Το 2011 ανακηρύχθηκε τμήμα της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Αυστρίας.
Από τη Βικιπαίδεια, διαβάζουμε ότι, όπως συμβαίνει
συνήθως για πολλά δημοφιλή πρόσωπα ή αντικείμενα (τραγούδια, κτήρια,
τοποθεσίες, προσωπικά αντικείμενα), έτσι και γύρω από τη σύνθεση του
χριστουγεννιάτικου αυτού τραγουδιού έχουν πλεχθεί διάφορες ιστορίες και
θρύλοι, που πλαισιώνουν την πραγματική ιστορία.
Σύμφωνα
με την πιο γνωστή, την προπαραμονή των Χριστουγέννων του 1818, στο
μικρό χωριό του Όμπερντορφ στην περιοχή του Σάλτσμπουργκ, κατά τη
διάρκεια της Θείας Λειτουργίας ξαφνικά
χάλασε το εκκλησιαστικό όργανο της εκκλησίας. «Ένοχοι» ήταν οι ποντικοί
που είχαν ροκανίσει τα διάφορα μέρη του παλιού οργάνου.
Μετά
τη Λειτουργία ο εφημέριος Γιόζεφ Μορ κάλεσε το δάσκαλο του χωριού και
οργανίστα της εκκλησίας Φράντς Γκρούμπερ για να βρουν κάποια λύση, αφού
δεν μπορούσαν να αποδώσουν τον χριστουγεννιάτικο ύμνο χωρίς
εκκλησιαστικό όργανο. Αποφάσισαν τελικά να γράψουν ένα χριστουγεννιάτικο
τραγούδι για κιθάρα και ο δάσκαλος αποσύρθηκε στο δωμάτιό του πάνω από
το σχολείο, περιμένοντας τους στίχους του τραγουδιού που θα έγραφε ο
εφημέριος. Το γαλήνιο χιονισμένο τοπίο ενέπνευσε τον πατέρα Μορ, που
φαντάστηκε ότι σε μια τόσο γαλήνια και ήρεμη νύχτα θα ήρθε στον κόσμο
το Θείον Βρέφος.
Οι
σκέψεις αυτές έγιναν οι πρώτοι στίχοι του καινούριου τραγουδιού. Αργά
τη νύχτα, όταν ο νεαρός εφημέριος τελείωσε τη συγγραφή, έτρεξε στο
δωμάτιο του δασκάλου. Τα όμορφα λόγια του τραγουδιού συγκίνησαν τον
Γκρούμπερ που έβαλε τα δυνατά του για να συνθέσει μία εξίσου ωραία
μελωδία. Μέχρι τα ξημερώματα το τραγούδι ήταν έτοιμο και τη νύχτα της
παραμονής, στη Λειτουργία των Χριστουγέννων στη θέση του
χριστουγεννιάτικου ύμνου οι δύο συνθέτες άρχισαν να ψάλλουν την «Άγια
Νύχτα».
Όταν
τελείωσαν, μια απέραντη σιωπή επικρατούσε στην εκκλησία, φέρνοντας τον
πατέρα Μορ και τον Γκρούμπερ σε αμηχανία. Τότε όμως μια γλυκιά γυναικεία
φωνή άρχισε να τραγουδάει κατανυκτικά τους στίχους του νέου ύμνου.
Σιγά-σιγά όλο το εκκλησίασμα άρχισε να συμμετέχει, ψάλλοντας ξανά και
ξανά το όμορφο αυτό τραγούδι με τους τόσο γλυκείς στίχους.
Κατά
καιρούς και με τη διάδοση της «Άγιας Νύχτας» σε όλο τον κόσμο, ο
δημοφιλής αυτός θρύλος παραλλάχθηκε σε πολλές διαφορετικές εκδοχές, με
τον εμπλουτισμό της αρχικής ιστορίας με στοιχεία των κατά τόπους
παραδόσεων. Η «Άγια Νύχτα» έχει γνωρίσει πολλές διασκευές και
επανεκτελέσεις από διαφόρους καλλιτέχνες μέχρι σήμερα, κάποιες μάλιστα
με σκωπτικό ή ειρωνικό στόχο (Simon and Garfunkel κ.α.). Επίσης έχει
εμπνεύσει παραγωγές του κινηματογράφου και της μικρής οθόνης.
Η Ελληνική απόδοση
Άγια Νύχτα, σε προσμένουν
Με χαρά οι χριστιανοί
Και με πίστη ανυμνούμε
Το Θεό δοξολογούνε
Μ’ ένα στόμα, μια φωνή
Ναι με μια φωνή
Η ψυχή μας φτερουγίζει
Πέρα στ’ άγια τα βουνά
Όπου ψάλλουν οι αγγέλοι
Απ’ τα ουράνια θεία μέλη
Στον Σωτήρα «Ωσαννά»
Ψάλλουν «Ωσαννά»
Στης Βηθλεέμ ελάτε όλοι
Στα βουνά τα ιερά
Και μ’ ευλάβεια μεγάλη
'Κει που τ’ άγιο φως προβάλει
Προσκυνήστε με χαρά
Ναι με μια χαρά
Με χαρά οι χριστιανοί
Και με πίστη ανυμνούμε
Το Θεό δοξολογούνε
Μ’ ένα στόμα, μια φωνή
Ναι με μια φωνή
Η ψυχή μας φτερουγίζει
Πέρα στ’ άγια τα βουνά
Όπου ψάλλουν οι αγγέλοι
Απ’ τα ουράνια θεία μέλη
Στον Σωτήρα «Ωσαννά»
Ψάλλουν «Ωσαννά»
Στης Βηθλεέμ ελάτε όλοι
Στα βουνά τα ιερά
Και μ’ ευλάβεια μεγάλη
'Κει που τ’ άγιο φως προβάλει
Προσκυνήστε με χαρά
Ναι με μια χαρά