Είναι ένα από τα λίγα έθιμα που διατηρούνται αναλλοίωτα, ακόμα, σε πολλές περιοχές της χώρας.
Τα κάλαντα,
που θα ακούσουμε τις επόμενες ημέρες, είναι συνδεδεμένα, κυρίως, με τις
μεγάλες γιορτές του Δωδεκαημέρου (Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά, Θεοφάνια).
Μέσα από το τραγούδι μικροί και μεγάλοι «καλαντιστές» (δηλαδή
τραγουδιστές των καλάντων) εξιστορούν τα γεγονότα των ημερών και
παινεύουν τον οικοδεσπότη, την κυρά και το σπίτι.
Πρόκειται για ένα αρκετά παλιό έθιμο και πολλοί είναι αυτοί που πιστεύουν ότι συνδέεται με την Αρχαία Ελλάδα.
Η ονομασία τους προέρχεται από τη λατινική λέξη «calenda», που σημαίνει αρχή του μήνα, η οποία διαμορφώθηκε από το ελληνικό ρήμα «καλώ».
Αναλλοίωτο
χαρακτηριστικό του συγκεκριμένου εθίμου είναι και το γνωστό σε όλους
φιλοδώρημα, το οποίο σήμερα είναι συνήθως κάποιο χρηματικό ποσό. Μπορεί
και γλυκά ή καλούδια που είχε η νοικοκυρά σε κάθε σπίτι. Από ξηρούς
καρπούς μέχρι μελομακάρονα και δίπλες.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι πολυάριθμες παραλλαγές καλάντων που υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα. Σχεδόν
κάθε περιοχή, κάθε νησί, πολλές φορές και κάθε χωριό έχει τα δικά του,
ξεχωριστά κάλαντα. Οι στίχοι διαμορφώνονται ανάλογα με τις διαλέκτους
και τα ιδιώματα της κάθε περιοχής και η μουσική ανάλογα με την παράδοση
του κάθε τόπου.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι περιοχές των Επτανήσων, της Θράκης, των Επτανήσων, της Ηπείρου, των Κυκλάδων, των Δωδεκανήσων, του Πόντου, της Κρήτης και της Μικρά Ασίας.
Θα
πρέπει να σημειωθεί ότι τα παλαιότερα χρόνια τα κάλαντα δεν
τραγουδιόντουσαν μόνο, αλλά και παίζονταν από παραδοσιακούς
οργανοπαίκτες.
Για αυτό τον λόγο, πολλές φορές θύμιζαν περισσότερο παραδοσιακά τραγούδια, παρά κάλαντα.
ΤΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ: Αυτά που ακούγονται σε όλη τη χωρά.
Καλήν εσπέραν, άρχοντες,
κι αν είναι ορισμός σας,
Χριστού την θεία γέννησιν
να πω στ᾿ αρχοντικό σας.
Χριστός γεννάται σήμερον
εν Βηθλεέμ τη πόλει,
οι ουρανοί αγάλλονται,
χαίρει η φύσις όλη.
Εν τω σπηλαίω τίκτεται,
εν φάτνη των αλόγων,
ο βασιλεύς των ουρανών
και ποιητής των όλων.
Πλήθος αγγέλων ψάλλουσι
το «Δόξα εν υψίστοις»
και τούτον άξιόν εστί,
η των ποιμένων πίστις.
Αν είστε από τους πλούσιους,
φλωριά μην τα λυπάστε,
αν είστε από τους δεύτερους,
ξηντάρες και ζολότες
κι αν είστ᾿ από τους πάμφτωχους
ένα ζευγάρι κότες.
Και σας καληνυχτίζομε,
πάτε να κοιμηθήτε,
ολίγον ύπνο πάρετε,
πάλι να σηκωθήτε,
στην εκκλησιάν να τρέξετε
με άκραν προθυμίαν
και του Θεού ν᾿ ακούσετε
την Θείαν Λειτουργίαν.
vimaorthodoxias.gr