Το Xyllela
fastidiosa είναι ένα νέο φυτοπαθογόνο βακτήριο και συμπεριλαμβάνεται στους
επιβλαβείς οργανισμούς καραντίνας των οποίων η είσοδος απαγορεύεται στην Ε.Ε. βάση της οδηγίας 2000/29/EK.
Διαπιστώθηκε η παρουσία του στην
Ευρώπη για πρώτη φορά από τις φυτοϋγειονομικές αρχές της περιφέρειας
Απουλίας (Apulia) κοντά στο Lecce της Νότιας Ιταλίας όπου ανίχνευσαν το 2013
την παρουσία του φυτοπαθογόνου βακτηρίου με τα συμπτώματα της ασθένειας σε
δένδρα ελιάς (Olea europea). Στην ίδια περιοχή διαπιστώθηκαν παρόμοιες
προσβολές σε αμυγδαλιές, βελανιδιές και πικροδάφνες. Μέχρι σήμερα έχουν
προσβληθεί πάνω από 1.000.000 ελαιόδεντρα στην περιοχή αυτή. Επίσης οι
φυτοϋγειονομικές αρχές της Γαλλίας ανίχνευσαν στο Νότιο τμήμα της Κορσικής το
2015 τον επιβλαβή οργανισμό σε καλλωπιστικά φυτά του είδους Polygala myrtifolia (Πολύγαλα) και
ενημέρωσαν για τη λήψη επίσημων μέτρων σύμφωνα με τα όσα προβλέπονται στην
εκτελεστική απόφαση 2015/789/ΕΕ.
Το παθογόνο είναι οργανισμός
καραντίνας για την Ευρώπη και ευτυχώς μέχρι και σήμερα δεν έχει εντοπιστεί στην Ελλάδα.
Το συγκεκριμένο
βακτήριο εγκαθίσταται και μολύνει επιλεκτικά τα αγγεία του ξύλου των φυτών, τα
οποία φράζει με αποτέλεσμα το δέντρο να μην έχει σωστή τροφοδοσία με θρεπτικά
συστατικά. Τα ασθενή φυτά εκδηλώνουν συμπτώματα μαρασμού (δίψας), νέκρωσης
(καψαλίσματος) και ξήρανσης του φυλλώματος, ακολουθούμενα τελικά από την πλήρη
νέκρωση του φυτού. Μεταδίδεται με το πολλαπλασιαστικό υλικό (φυτά, δενδρύλια)
σε μεγάλες αποστάσεις και σε μικρές με τον εμβολιασμό και τα έντομα φορείς (
μυζητικά έντομα π.χ. διάφορα τζιτζικάκια, Cicadellidae, Cercopidae, Hemiptera)
που μεταδίδουν το βακτήριο σε διάφορα φυτικά είδη.
Η ανάπτυξη του
παθογόνου ευνοείται από ήπιο χειμώνα με υψηλές θερμοκρασίες και υψηλή υγρασία,
συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή μας και ευνοούν την ανάπτυξη και την
εξάπλωση του παθογόνου στην χώρα μας και ιδιαίτερα στην Ν. Ελλάδα.
Το παθογόνο βακτήριο
έχει μεγάλο εύρος ξενιστών και πολυάριθμους φορείς και μπορεί να επιβιώσει σε λανθάνουσα
κατάσταση σε πολλούς, ιδιαίτερα αυτοφυείς, ξενιστές. Αξίζει να τονιστεί ότι το βακτήριο αυτό προσβάλει περισσότερα από 160
διαφορετικά είδη φυτών όπως αμπέλια , εσπεριδοειδή, ροδακινιές , αχλαδιές ,
βελανιδιές , πικροδάφνες κ.λ.π..
Απαραίτητη είναι η
χρήση υγιούς πιστοποιημένου πολλαπλασιαστικού υλικού (τα φυτικά είδη και το
πολλαπλασιαστικό υλικό πρέπει να συνοδεύονται από φυτοϋγειονομικά διαβατήρια
και να είναι απαλλαγμένα εντόμων φορέων του βακτηρίου) και οι διακινητές
φυτικών ειδών (δένδρων και πολ/κού υλικού) οφείλουν να εισάγουν φυτά
πιστοποιημένα και από ελεγχόμενα φυτώρια περιοχών απαλλαγμένων από το παθογόνο
βακτήριο.
Δεν υπάρχει χημική καταπολέμηση
του παθογόνου βακτηρίου.
Η αντιμετώπιση
επιτυγχάνεται με την πρόληψη
ώστε να αποφευχθεί η είσοδός του παθογόνου στη χώρα. Για την επίτευξη του
σκοπού αυτού απαιτείται συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων και Υπηρεσιών,
σωστή ενημέρωση και μεθοδικός έλεγχος του διακινούμενου πολλαπλασιαστικού
υλικού.
Ήδη το ΚΕΠΠΥΕΛ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ έχει ενημερώσει από
την πρώτη στιγμή τους φυτωριούχους και τους διακινητές – εμπόρους
πολλαπλασιαστικού υλικού και εντείνει τους ελέγχους ιδιαίτερα στα δενδρύλλια
ενδοκοινοτικής απόκτησης. Είναι προφανές επίσης ότι χρειάζονται αναλυτική
ενημέρωση η αγρότες για να πειστούν για τον κίνδυνο και τις συνέπειες που θα έχει ενδεχόμενη
προσβολή στο φυτικό κεφάλαιο και στην αγροτική μας οικονομία.
Η
ενημέρωση λοιπόν είναι το βασικό όπλο σε αυτή τη φάση.
Πρέπει να
κινητοποιηθούν και να συντονιστούν το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και
Τροφίμων , τα Πανεπιστήμια, τα Ερευνητικά Ιδρύματα, οι ΔΑΟΚ , τα ΚΕΠΠΥΕΛ ,
Συνεταιρισμοί , να γίνει κατανοητό το μέγεθος του κινδύνου και να δράσουμε
προληπτικά και αποτελεσματικά.
Είναι πιο εύκολο και
σίγουρα πιο οικονομικό να λειτουργήσουμε προληπτικά, για να μη πληρώσουμε
ακριβά στο μέλλον ενδεχόμενη σημερινή αδράνεια και διστακτικότητα.
Αλευράς Παναγιώτης
Γεωπόνος