Το φαινόμενο, κάθε χρόνο να επιβάλλονται πρόσθετα φορολογικά μέτρα και
κάθε χρόνο οι προβλέψεις να πέφτουν έξω έχει εξελιχθεί πλέον σε ρουτίνα.
Το πάγωμα του …παγώματος των αυξήσεων στα ειδικά μισθολόγια, θα μεταφραστεί δημοσιονομικά ως μια ακόμη αύξηση των δημοσίων δαπανών περίπου κατά 118 εκατ. ευρώ.
Το
ποσό αυτό, θα καλυφθεί με μια ακόμη αύξηση φόρων καθώς, δημοσιονομικά
πάντοτε, η επίσπευση επιβολής ενός φορολογικού μέτρου –στην προκειμένη
περίπτωση του φόρου στη μπύρα και του φόρου στα τηλέφωνα- υποχρεώνει το
Γενικό Λογιστήριο του Κράτους να εγγράψει ως πρόβλεψη ακόμη μεγαλύτερα
ποσά. H Βουλή ψήφισε ένα «πακέτο» το οποίο θα στηρίζεται 100% στους φόρους. Και από την 1η Ιουνίου, θα ξεκινήσει η διαδικασία είσπραξης.
Υπό
την απειλή του «κόφτη» το υπουργείο Οικονομικών θα επιχειρήσει να
επιτύχει τον δημοσιονομικό στόχο στο σκέλος των εσόδων καθώς σε αυτό
έχει στηρίξει όλες τις ελπίδες για την επίτευξη του στόχου του
δημοσιονομικού πλεονάσματος.
Tι δείχνει η εμπειρία των τελευταίων ετών
Θα τα καταφέρει; Η επεξεργασία των μνημονιακών οικονομικών δεδομένων δείχνει ότι ουδέποτε επιβεβαιώθηκαν προβλέψεις είσπραξης των φορολογικών μέτρων που επιβλήθηκαν από το 2010 μέχρι σήμερα. Το
φαινόμενο, κάθε χρόνο να επιβάλλονται πρόσθετα φορολογικά μέτρα, κάθε
χρόνο να διατυπώνεται πρόβλεψη για αύξηση των φορολογικών εσόδων και
κάθε χρόνο οι προβλέψεις να πέφτουν έξω έχει εξελιχθεί πλέον σε ρουτίνα.
Το
2015, τα φορολογικά έσοδα όχι μόνο ήταν λιγότερα από το 2014 αλλά
γύρισαν ουσιαστικά μια δεκαετία πίσω. Πέρυσι, το δημόσιο κατάφερε να
βάλει στα ταμεία του περίπου 1,8 δισ. ευρώ λιγότερα συγκριτικά με το
μακρινό πλέον 2006. Δεν υπάρχει χρονιά από τότε που η χώρα ενεπλάκη στα
μνημόνια που να μην καταγραφεί μείωση φορολογικών εσόδων.
Συγκριτικά
με το 2010, πρώτο έτος εφαρμογής των μνημονίων, τα φορολογικά έσοδα
έχουν υποχωρήσει κατά 8,1 δις. ευρώ ή κατά… τρεις ΕΝΦΙΑ. Το
2015, με πολύ υψηλότερους φορολογικούς συντελεστές συγκριτικά με το
2010, εισπράξαμε από φόρους μόλις 43,162 δις. ευρώ έναντι 51,266 δις.
ευρώ το 2010. Ακόμη και οι άμεσοι φόροι –στους οποίους συμπεριλαμβάνεται
και ο φόρος ακινήτων ο οποίος εξαπλασιάστηκε συγκριτικά με το
2010- ήταν λιγότεροι το 2015 συγκριτικά με το 2010 κατά 466 εκατ. ευρώ.
Όσο για τους έμμεσους φόρους, υποχώρησαν κατά 7,26 δις. ευρώ παρά την
εκτόξευση του ΦΠΑ από τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες έως και 14
ποσοστιαίες μονάδες (σ.σ το 9% έγινε 13% και σε αρκετές περιπτώσεις 23%,
ενώ τώρα το 23% θα γίνει 24%).
Η σύγκριση με την 1η μνημονιακή χρονιά, δείχνει υποχώρηση των φορολογικών εσόδων σε όλες τις επιμέρους κατηγορίες:
· Ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων
απέφερε το 2015 μόλις 7,83 δισ. ευρώ από 9,39 δισ. ευρώ που απέφερε το
2010. Τα έσοδα υποχώρησαν κατά 1,581 δισ. ευρώ. Με εξαίρεση το 2012
που ήταν χρονιά καταιγισμού φόρων(σ.σ δραστική μείωση αφορολογήτου,
επιβολή εισφοράς αλληλεγγύης κλπ) με αποτέλεσμα τα έσοδα να φτάσουν στα
9,97 δισ. ευρώ, όλα τα υπόλοιπα μνημονιακά έτη έκλεισαν με μείωση στον
φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων.
· Ο φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων,
απέδωσε το 2015 2,895 δισ. ευρώ δηλαδή 272 εκατ. ευρώ λιγότερα
συγκριτικά με το 2010 (3,167 δις. ευρώ). Να σημειωθεί
ότι η πραγματική απώλεια είναι μεγαλύτερη. Ωστόσο μετά την ψήφιση του
τελευταίου κώδικα φορολογίας εισοδήματος το 2013, εισοδήματα που
φορολογούνταν μέχρι τότε στο όνομα του φυσικού προσώπου (π.χ
επιχειρηματική αμοιβή) άρχισαν να φορολογούνται στον ΑΦΜ της εταιρείας.
· Οι φόροι στην περιουσία,
εκτοξεύτηκαν αρχικά λόγω ΕΕΤΗΔΕ και στη συνέχεια λόγω ΕΝΦΙΑ. Έτσι, το
2015, εισπράχθηκαν 3,18 δισ. ευρώ έναντι μόλις 487 εκατ. ευρώ το 2010.
Μάλιστα, για το 2016 υπάρχει πρόβλεψη για περαιτέρω αύξηση στα 3,788 δις
ευρώ (σ.σ αυτό σε ένα βαθμό είναι και τεχνικό λόγω της μεταφοράς δύο
δόσεων του ΕΝΦΙΑ από το 2015 στο 2016).
· Ο ΦΠΑ έφερε το 2015 13,629 δισ. ευρώ οριακά
περισσότερα συγκριτικά με το 2014 (13,618 δις. ευρώ) παρά την
αύξηση των φορολογικών συντελεστών από τον Ιούλιο του 2015. Συγκριτικά
δε με το 2010, η μείωση είναι δραματική καθώς τα έσοδα υποχώρησαν κατά
3,745 δισ ευρώ. Η κατάρρευση των εσόδων (είχαν διαμορφωθεί στα 17,37
δισ. ευρώ το 2010) αποδίδεται ξεκάθαρα στη μείωση της κατανάλωσης αλλά
και στην αύξηση της φοροδιαφυγής.
·Μειωμένοι κατά 3,062 δισ ευρώ ήταν και οι φόροι κατανάλωσης
καθώς διαμορφώθηκαν στα 8,76 δισ. ευρώ από τα 11,8 δισ. ευρώ το
2010. Η μεγάλη ζημιά έγινε από τη μείωση στην κατανάλωση καυσίμων.
· Εντυπωσιακή πτώση καταγράφεται και στα τέλη κυκλοφορίας καθώς
συγκριτικά με το 2010 χάθηκε σχεδόν το ένα τρίτο των εσόδων. Από τη μία
το δημόσιο αύξανε την επιβάρυνση ειδικά για τα ΙΧ άνω των 2000 κυβικών
και από την άλλη οι οδηγοί κατέθεταν μαζικά τις πινακίδες. Πλέον τα
έσοδα έχουν περιοριστεί στα 1,12 δισ. ευρώ όταν το 2010 εισπράττονταν
1,591 δισ. ευρώ.
Έπεσαν έξω οι προβλέψεις
Τα
στοιχεία δείχνουν και πλήρη αδυναμία πρόβλεψης των φορολογικών εσόδων σε
όλα τα μνημονιακά έτη (πλην του 2013). Έτσι, το 2010 η τότε
κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ είχε προβλέψει ότι θα εισπράξει 54,144 δισ. ευρώ και
τελικώς μπήκαν στα ταμεία 51,266 δισ. ευρώ. Το
2011, η αρχική εκτίμηση (όπως καταγράφηκε στον προϋπολογισμό) συγκριτικά
με το τελικό αποτέλεσμα, απείχε κατά 3,9 δις. ευρώ ενώ το 2012 το
άνοιγμα εκτοξεύτηκε στα 6,122 δισ. ευρώ.
Ακόμη και το
2015 οι εκτιμήσεις έπεσαν έξω καθώς ενώ ο προϋπολογισμός έκανε λόγο για
έσοδα 47 δισ. ευρώ, τελικά μπήκαν στα ταμεία μόλις 43,162 δισ. ευρώ. Για
το 2016, έχει γίνει νέα πρόβλεψη για αύξηση φορολογικών εσόδων ενώ ο
προϋπολογισμός της φετινής χρονιάς είναι γεμάτος και αυτός από νέα
φορολογικά μέτρα. Μένει να φανεί αν θα επιβεβαιωθεί ο κανένας περί
μη επίτευξης του στόχου.
Πάνω οι συντελεστές, κάτω τα έσοδα
Τα
στοιχεία, αποδεικνύουν ότι τα φορολογικά έσοδα δεν εξαρτώνται από το
ύψος των συντελεστών αλλά από την κατάσταση της οικονομίας, την
αποτελεσματικότητα των φοροελεγκτικών μηχανισμών ακόμη και την ψυχολογία
των αγορών.
Η σύγκριση ακόμη και με το 2006 είναι αποκαλυπτική: Τότε,
το αφορολόγητο του μισθωτού με δύο παιδιά ήταν στις 13.000 ευρώ και όχι
στις 9.100 ευρώ που είναι σήμερα (σ.σ μετά τη διαφοροποίηση της
φορολογικής έκπτωσης με βάση τον αριθμό των τέκνων που ψηφίστηκε την
περασμένη εβδομάδα).
Ο ελεύθερος επαγγελματίας είχε και αυτός
αφορολόγητο 9.500 ευρώ, το 2006 το οποίο τώρα μηδενίστηκε. Ο βασικός
συντελεστής ΦΠΑ ήταν στο 18% (και ο χαμηλός συντελεστής στο 8%) και όχι
στο 24% και στο 13% αντίστοιχα που είναι σήμερα. Ο ΕΝΦΙΑ δεν υπήρχε και
το δημόσιο εισέπραττε μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ από τον Φόρο
Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας.
Η βενζίνη δεν επιβαρυνόταν με τον
3ο υψηλότερο φόρο στην Ευρώπη (αν ψηφιστεί σήμερα η αύξηση στα 700 ευρώ
ανά λίτρο θα ανέβουμε ακόμη περισσότερο στην κατάταξη), τα
τέλη κυκλοφορίας ήταν πολύ χαμηλότερα (ειδικά για τα αυτοκίνητα μεγάλου
κυβισμού), οι φορολογούμενοι δεν πλήρωναν τέλος επιτηδεύματος ούτε
εισφορά αλληλεγγύης.
Πόσα ήταν τα φορολογικά έσοδα του 2006; Περίπου
45 δισ. ευρώ εκ των οποίων τα 18,7 δισ. ευρώ προήλθαν από την
άμεση φορολογία και τα 26,2 δισ. ευρώ από την έμμεση φορολογία. Όσο για
τα φορολογικά έσοδα του 2015 ήταν, όπως προαναφέρθηκε 43,162 δις. ευρώ
δηλαδή 1,8 δις. ευρώ λιγότερα (19,758 δις. ευρώ από την άμεση φορολογία
και 23,77 δισ. ευρώ από την έμμεση).
Που αποδίδεται η μείωση;
Προφανώς στην ολοένα και συνεχιζόμενη διαδικασία συρρίκνωσης της
φορολογητέας ύλης είτε λόγω ύφεσης είτε εξαιτίας της φοροδιαφυγής. Το 2006, οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι δήλωσαν εισοδήματα 70,4 δισ. ευρώ και το 2015 μόλις 56,6 δισ. ευρώ δηλαδή. Δηλαδή,
μόνο οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι δήλωσαν περίπου 14 δισ. ευρώ
λιγότερα. Το σύνολο των φορολογητέων εισοδημάτων των φυσικών προσώπων,
περιορίστηκε το 2014 (δηλώσεις 2015) στα 74 δισ. ευρώ όταν τα αντίστοιχα
του 2010 ήταν 116,5 δσς. ευρώ δηλαδή 42,5 δισ. ευρώ περισσότερα.