ΦΩΤΟ - 193 χρόνια απο την μάχη της Σφακτηρίας και την έξοδο του ΑΡΕΩΣ

ΜΑΧΗ ΣΦΑΚΤΗΡΙΑΣ – ΕΞΟΔΟΣ ΑΡΕΩΣ

 Η Πύλος τίμησε τη μνήμη των ηρώων που έπεσαν κατά την μάχη της Σφακτηρίας την 26^η Απριλίου 1825

     Την Πέμπτη 26 Απριλίου 2018 τελέσθηκε με κάθε επισημότητα, δοξολογία στον ιερό ναό Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, στο Νιόκαστρο της Πύλου,  για την επέτειο της Ναυμαχίας της Πύλου, της Μάχη της Σφακτηρίας και την έξοδο του ΑΡΕΩΣ την 26-4-1825

     Μετά το πέρας της δοξολογίας έγινε η εκφώνηση του πανηγυρικού της ημέρας από τον Αντιναύαρχο-Επίτιμο Α΄. Υπαρχηγό του Λιμενικού Σώματος και Πρόεδρο της ΛΕΣΧΗΣ Λ.Σ κ. Πελοπίδα Αγγελόπουλο.

       Αμέσως μετά επίσημοι και παρευρισκόμενοι μετέβησαν στον προβλήτα του λιμανιού και με πλοιάρια, στα μνημεία των ηρώων Σταύρου Δ. Σαχίνη, Αναστασίου Δ. Τσαμαδού και Χ. Αναγνωσταρά καθώς και του Ιταλού φιλέλληνα Σαντόρε ντι Σάντα Ρόζα, που έπεσαν    κατά την μάχη της Σφακτηρίας την 26^η Απριλίου 1825.

     Τελέσθηκε επιμνημόσυνη δέηση και  η κατάθεση στεφάνων.

     Στις εκδηλώσεις που παρακολούθησε πλήθος κόσμου, παρέστησαν οι Πολιτικές και Στρατιωτικές Αρχές του τόπου, καθώς και απόγονοι των ηρωϊκώς πεσόντων στη Μάχη της Σφακτηρίας.

Ομιλία Αντιναυάρχου Λ.Σ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ ΠΕΛΟΠΙΔΑ Επιτίμου Α’ Υπαρχηγού Λ.Σ και Προέδρου ΛΕΣΧΗΣ ΑΞ/ΚΩΝ Λ.Σ. την 26-04-2018 ημέρα Πέμπτη στη Πύλο κατά την εκδήλωση για την επέτειο της Μάχης Σφακτηρίας και την έξοδο ¨Άρεως¨ την 26-04-1825.

(Στον Ιερό Ναό Μεταμορφώσεως Σωτήρος στο Νιόκαστρο)

Το βρίκιον ¨ΑΡΗΣ¨

και το Ναυτικό Μεγαλούργημά του.

Τι υπερηφάνεια νοιώθουμε σαν Έλληνες, όταν ανατρέχοντας πίσω στους αιώνες, στη χρυσή Ναυτική Ιστορία μας, ανακαλύπτουμε πάμπολλα ηρωικά πρόσωπα, αμέτρητες νικηφόρες θαλασσινές αναμετρήσεις και πλοία που ¨ενσαρκώνοντας¨ την Ελληνική ψυχή, μεγαλούργησαν.

Ένα από τα πλοία αυτά είναι και ο ¨ΑΡΗΣ¨. Το βρίκιον (μπρίκι, εμβρίκιον) ¨ΑΡΗΣ¨ είναι ένα από τα ενδοξότερα πλοία του Ελληνικού Ναυτικού διαχρονικά που συμμετείχε στις περισσότερες ναυμαχίες του Αγώνα του 1821. Στις 5 Μαΐου του 1821 βρίσκεται στον Παγασητικό κόλπο και βοηθά στην εδραίωση της Επανάστασης στην Νοτιοανατολική Θεσσαλία. Στις 27 Μαΐου του ίδιου έτους ο Άρης παίρνει μέρος στην αποστολή για την πυρπόληση Τουρκικού δικρότου στην Ερεσό, που έφερε σε πέρας με επιτυχία ο μπουρλοτιέρης Δημήτριος Παπανικολής. Γίνεται δε ευρύτατα γνωστός, όταν κατορθώνει το 1825 να διασπάσει, μετά από πολύωρη μάχη, μόνος του, τον κλοιό πολυάριθμων Αιγυπτιακών πολεμικών διαφεύγοντας με ελάχιστες απώλειες από τον κόλπο του Ναυαρίνου. 

Ο “ΑΡΗΣ” ήταν ιδιοκτησία του Αναστάσιου Τσαμαδού. Ναυπηγήθηκε, ως εμπορικό πλοίο, στη Βενετία το 1807 «εκ ξύλου δρυός» και ο Τσαμαδός του έδωσε το όνομα του μυθικού θεού του πολέμου Άρη. Τον Μάρτιο του 1821, λόγω της έναρξης της Επανάστασης, ο Τσαμαδός εξοπλίζει το πλοίο με 18 κανόνια. Ας σημειωθεί εδώ, ότι τα Τούρκικα και Αιγυπτιακά πλοία “γραμμής” ήσαν από κατασκευής τους πολεμικά και έφεραν πολύ μεγαλύτερα κανόνια, δηλαδή, πέντε φορές μεγαλύτερα κανόνια από αυτά του ΑΡΗ, αλλά και των υπολοίπων Ελληνικών πλοίων.

Η πτώση της Σφακτηρίας

Είμαστε στην 19^η Απριλίου του 1825, ο ¨ΑΡΗΣ¨ βρίσκεται σε αποστολή μεταφοράς πολεμικού υλικού με προορισμό την Πάτρα, όταν διερχόμενος κοντά από το Νεόκαστρο (σημερινή Πύλο), ο Κυβερνήτης του, Αναστάσιος Τσαμαδός, αγκυροβολεί με δική του πρωτοβουλία και ζητά άδεια, την οποία και παίρνει από τον Υπουργό Πολέμου να παραμείνει εκεί και να βοηθήσει, με εφόδια και άνδρες την άμυνα της Νήσου Σφακτηρίας. Και αυτό γιατί μία ημέρα πριν, στις 18 Απριλίου, ο Αιγυπτιακός Στόλος είχε μπει στον όρμο της Μεθώνης και αποβίβασε 4.000 στρατιώτες, πυρομαχικά και τρόφιμα ετοιμάζοντας μεγάλη απόβαση για να καταλάβει την Σφακτηρία και τον όρμο του Ναυαρίνου. Ο Μιαούλης με τον Ελληνικό Στόλο δεν μπόρεσε να τον εμποδίσει. Δεν είχε πυρπολικά ο Έλληνας Ναύαρχος και με τα λίγα και μικρά “σιτοκάραβα” που διέθετε, δεν μπορούσε να αντιπαρατεθεί στα πολλά και τεράστια πολεμικά των Αιγυπτίων. Με επιμονή ζητούσε μπουρλότα από τους Υδραίους προκρίτους γιατί μόνο με αυτά θα έφερνε αποτελέσματα απέναντι στον ισχυρό και οργανωμένο στόλο του Ιμπραήμ.

Μετά από συμβούλιο που γίνεται επάνω στον “ΆΡΗ” υπό τον Υπουργό Πολέμου Αναγνωσταρά αποφασίζεται να ενισχυθεί η άμυνα της Σφακτηρίας με 200 ναυτικούς από τα πληρώματα των 8 Ελληνικών πλοίων που βρίσκονται στον όρμο του Ναυαρίνου.

Μέσα στον όρμο του Ναυαρίνου υπάρχουν 8 Ελληνικά πλοία τα οποία είναι:

1. ο ΑΡΗΣ του Τσαμαδού
2. η ΑθΗΝΑ του Βότση
3. ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ του Βουδούρη
4. ο ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΣ του Ράφτη
5. η ΑΘΗΝΑ του Νέγκη
6. ο ΑΧΙΛΛΕΥΣ του Ορλάνδου
7. ο ΠΟΣΕΙΔΩΝ του Μουλά και
8. ο ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ του Σάντου

Το Νεόκαστρο έχει τον Δημήτριο Σαχτούρη, η δε Σφακτηρία τον Σταύρο Σαχίνη. Στο νησί αποβιβάζονται ο Τσαμαδός του ΑΡΗ και ο Βότσης του ΑΘΗΝΑΣ με περίπου 200 αξιωματικούς και άντρες από τα Ελληνικά πλοία. Επίσης βρίσκεται και ο γραμματέας του εκτελεστικού της Κυβέρνησης Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος.   

Το πρωί στις 26 Απριλίου 1825 η μοίρα των 57 πολεμικών αιγυπτιακών πλοίων πλησιάζει την Σφακτηρία. Με τα 700 πυροβόλα τους οι Αιγύπτιοι αρχίζουν να σφυροκοπούν το νησί. Καταφέρνουν οι Αιγύπτιοι να αποβιβάσουν στο νησί 3000 άνδρες  υπό του Χουσεΐν Μπέη. Ακολουθεί επικός αγώνας με αφάνταστους ηρωισμούς από πλευράς Ελλήνων. Πάνω από 400 Έλληνες και Φιλέλληνες σκοτώνονται. Το νησί καταλαμβάνεται και οι εναπομείναντες υπερασπιστές με βάρκες ή κολυμπώντας προσπαθούν να διαφύγουν και να επιβιβασθούν στα 8 Ελληνικά πλοία ή μέσω του βόρειου στενού πορθμού προς την Γιάλοβα.

Μεταξύ των ηρωικών νεκρών μας είναι ο Τσαμαδός Κυβερνήτης του ¨ΑΡΗ¨, ο Σαχίνης, ο Αναγνωσταράς και ο ένδοξος φιλέλληνας Ιταλός κόμης Σαντόρε ντι Σανταρόζα από το Σεβιλιάνο Ιταλίας, Υπουργός Εξωτερικών του κρατιδίου Πεδεβεμοντίου της Ιταλίας.

¨Η Ηρωική έξοδος¨

Τα Ελληνικά πλοία που ευρίσκοντο στον όρμο του Ναυαρίνου, προσπαθούν να διαφύγουν τον κλοιό των Αιγυπτιακών πολεμικών προς το πέλαγος και τα καταφέρνουν τα 7 ελληνικά πλοία. Τελευταίος μέσα στο Ναβαρίνο απομένει ο ¨ΑΡΗΣ¨ περιμένοντας τον Κυβερνήτη του και τα μέλη του πληρώματος του που πολεμούν στο νησί. Στέλνονται βάρκες στην Σφακτηρία να τους παραλάβουν, αλλά εκεί γίνεται γνωστός ο θάνατος του γενναίου Κυβερνήτη Αναστάσιου Τσαμαδού.

Βεβιασμένα παραλαμβάνουν οι βάρκες τον Νικόλαο Βότση, τον Δημήτριο Σαχτούρη και τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο. Ο Βότσης αναλαμβάνει την διακυβέρνηση του ¨ΑΡΗ¨ και αποφασίζει να βγάλει το πλοίο από το Ναυαρίνο.

Ούτε ο Βότσης ούτε κανείς από το πλήρωμα, διανοείται να υποστείλει την Ελληνική Σημαία και να παραδώσει το πλοίο. Ο Κυβερνήτης Βότσης προστάζει, και ανεβάζουν την εικόνα της Παναγίας στο κατάστρωμα. Όλοι, ένας-ένας συγκινημένοι και σίγουροι για το τι θέλουν να κάνουν, περνούν και προσκυνούν. Τάζουν στην Υπέρμαχο Στρατηγό να σκεπάσουν με μάλαμα το εικόνισμά της, αν καταφέρουν να γλυτώσουν. Κατόπιν, ανταλλάσουν, ο ένας με τον άλλον, ασπασμό με την ευχή ¨καλή αντάμωση¨ στον άλλο κόσμο.

Ένας Ιερέας, που έχει διασωθεί από την Σφακτηρία, ψέλνει προσευχόμενος. Όλοι τρέχουν στην θέση τους, έτοιμοι για την επικείμενη σκληρή μάχη. Τα πανιά σηκώνονται, γεμίζουν με ούριο άνεμο και ο ¨ΑΡΗΣ¨ ξεχύνεται προς την έξοδο του όρμου. Πλέει για να χαράξει τη μοίρα του, στο χρυσό βιβλίο της Ελληνικής Ναυτικής παράδοσης.

Ο ¨ΑΡΗΣ¨ κινείται προς το μέσον της εισόδου του Ναυαρίνου, ενώ δύο ισχυρές φρεγάτες πλέουν κατ΄ ευθείαν επάνω του να τον εμβολίσουν. Τα 18 μικρά πυροβόλα του άφοβου πλοίου μας, βάλλουν συνεχώς με απόλυτη ευστοχία και προκαλούν αρκετές ζημιές στα δύο εχθρικά, τα οποία τελικά ο  ¨ΑΡΗΣ¨ τα αποφεύγει με επιδέξιους χειρισμούς.

Ευτυχώς ο ¨ΑΡΗΣ¨ δεν κινδυνεύει από τα πυροβολεία της Σφακτηρίας, γιατί ακόμη δεν έχουν προλάβει οι Αιγύπτιοι να τα επανδρώσουν. Αφήνοντας πίσω του τις δύο φρεγάτες και ενώ βγαίνει από τον όρμο, παραλάσοντας την Σφακτηρία, ο Βότσης βλέπει παντού μπροστά του, γύρω του, δάσος από κατάρτια εχθρικών πλοίων να του κλείνουν τελείως τον δρόμο. Από αυτά πέντε (5) εχθρικά πλοία κινούνται εναντίον του κτυπώντας τον με τα βαριά κανόνια τους. Ο καπνός των εχθρικών πυροβόλων έχει σκοτεινιάσει τα πάντα. Οι Έλληνες ναυμάχοι μάχονται ακούραστα πειθαρχημένοι με πίστη και ψυχή. Ο ¨ΑΡΗΣ¨ ελίσσεται και γλιστρά σαν δελφίνι βάλλοντας συνεχώς με τα κανόνια του. Κανένα βόλι δεν πάει χαμένο. Και να, το ένα εχθρικό τινάζεται στον αέρα και βυθίζεται, και ένα άλλο με μεγάλη κλίση και αρκετή ζημιά απομακρύνεται. Μετά από λίγη ώρα και τα άλλα 3 Αιγυπτιακά με πολλές ζημιές, φεύγουν όπως-όπως. Δύο ώρες έχουν περάσει από την στιγμή που ο ¨ΑΡΗΣ¨, ξεκίνησε το μεγάλο τόλμημα.

Δύο ώρες λεβέντικου Ναυτικού Αγώνα. Η εξέλιξη είναι ακόμα απρόβλεπτη.

Ο Βότσης και το ψυχωμένο πλήρωμα του ¨ΑΡΗ¨ παλεύουν για τη νίκη ή τον θάνατο.

Τώρα πλησιάζουν πάλι δύο άλλες πανίσχυρες φρεγάτες. Ο Αγώνας άνισος, τα πανιά έχουν αρχίσει να σχίζονται από τις βολές των κανονιών των εχθρικών πλοίων. Η υπερήφανη Ελληνική Σημαία μπαρουτοκαπνισμένη, είναι διάτρητη, ανεμίζει όμως αλύγιστη στον υψηλότερο ιστό του αγέρωχου ¨ΑΡΗ¨ ανάμεσα στα εχθρικά μπαϊράκια.

Ο Βότσης αποφασίζει να πεθάνει μαζί με το πλήρωμα και το πλοίο, παίρνοντας στο βυθό μαζί του και τα δύο εχθρικά πλοία. Με φωνή αντρίκια, σταθερή, και βροντερή προστάζει:

¨Φωτιά. Φωτιά, στην μπαρουταποθήκη¨

Λέει στο πλήρωμα να το φωνάξουν και στα Τούρκικα. Και το κάνουν. Είχε την ψυχραιμία να το εκμεταλλευτεί διαφορετικά. Οι Αιγύπτιοι στις δύο φρεγάτες το ακούν και ξαφνικά τους κυριεύει πανικός. Θα ανατιναχτούν και αυτοί μαζί. Τελικά τα δύο αιγυπτιακά απομακρύνονται με αρκετές ζημιές. Όμως η πάλη δεν τελειώνει ούτε εδώ. Αλλά εχθρικά πλοία ρίχνονται επάνω στον ¨ΑΡΗ¨ το ένα μετά το άλλο. Ο Βότσης με βοηθό του τον Σαχτούρη, οι πυροβολητές ο τιμονιέρης, και οι αρμενιστές δίνουν τον υπέρτατο αγώνα.

Μάχονται με ανήκουστη τόλμη, απόλυτη ομοψυχία και τελειότητα. Πέντε ολόκληρες ώρες κρατάει η υπεράνθρωπη μάχη των Ελλήνων ναυτικών. Τριάντα πέντε ισχυρά πολεμικά συγκρούονται συνολικά με τον ¨ΑΡΗ¨, κατά κύματα.

Το ένα μετά το άλλο τα Αιγυπτιακά πολεμικά υποχωρούν, με δεκάδες νεκρούς, τραυματίες και απίστευτες καταστροφές. Και επιτέλους ο ¨ΑΡΗΣ¨ βγαίνει στο ανοιχτό πέλαγος νικητής, από το μικρό στόμιο μεταξύ της νησίδας ¨Τσιχλί –μπαμπά ¨και της νήσου Σφακτηρίας.

Έχει περάσει ανάμεσα από έναν ισχυρότατο στόλο 57 πλοίων. Μόνον δύο από τα παλικάρια του είναι νεκρά και 6 τραυματισμένοι. Και ο ¨ΑΡΗΣ¨ αρκετά πληγωμένος. Οι Αιγύπτιοι σαστισμένοι δεν πιστεύουν σε αυτό που έχει συμβεί.

Μέσα στην απορία, στην οργή και στον πόνο τους, αναγνωρίζουν την τόλμη και την μαχητικότητα των Ελλήνων ναυτικών. Δεν μπορούν να κρύψουν τον θαυμασμό τους και σταματούν να κυνηγούν τον ΑΡΗ.

Ο στρατηγός Ιωάννης Μακρυγιάννης, η μεγάλη αυτή Ελληνική ψυχή που παρακολουθεί την διαφυγή του ¨ΑΡΗ¨ από το φρούριο του Νεόκαστρου, γράφει στα απομνημονεύματα του:

«Σώθηκαν με μεγάλο κίνδυνο και απερίγραπτη γενναιότητα αυτείνοι οι άνθρωποι του καραβιού. Άλλο είναι να το βλέπει άνθρωπος και άλλο να το λέγει. Σώθηκαν με την βοήθειαν του Θεού, δίνοντας τους ανδρεία πολλή».

Ο Βότσης, μετά την ηρωική έξοδο, οδηγεί τον ¨ΑΡΗ¨ στην Καλαμάτα και από εκεί στο Ναύπλιο. Η θαυμαστή διαφυγή του ¨ΑΡΗ¨ εντυπωσίασε και ενθουσίασε όλους τους Έλληνες και τους Ευρωπαίους.

Άξια, λοιπόν ειπώθηκαν και γράφτηκαν ηχηρές εκφράσεις θαυμασμού όπως:

«Πολεμικό και Ναυτικό μεγαλούργημα, υπέρτατη δεξιοτεχνία, ανήκουστη τόλμη και αδάμαστη θέληση».

Καθ΄όλην την διάρκεια του Αγώνα ο ¨ΑΡΗΣ¨ είναι ενταγμένος στο στόλο της Ύδρας.

Το 1829 αγοράζεται από την Ελληνική Κυβέρνηση. Το 1879 λαμβάνει το προνόμιο να χρησιμοποιηθεί ως Σχολή Ναυτικών Δοκίμων μέχρι το 1900, ενώ κατά διαστήματα χρησιμοποιήθηκε και ως Σχολή για το κατώτερο προσωπικό του Πολεμικού Ναυτικού (1863-1865 και 1882-1885).

Μετά το 1900 ο ¨ΑΡΗΣ¨ μένει προσορμισμένος στον Πόρο και λειτουργεί ως Σχολή Ναυτοπαίδων. Διατηρείται μέχρι τις 25 Μαρτίου 1921, δηλαδή συνολικά 114 χρόνια, όποτε, δυστυχώς από κάποιους ανεγκέφαλους της εποχής εκείνης ¨βυθίζεται τιμητικά¨ κατά τον εορτασμό των 100 ετών από την Ελληνική Επανάσταση, στα νερά του Σαρωνικού, κοντά στη νησίδα ¨Κυρά Σαλαμίνος¨ του Ναυστάθμου,  λόγω της οικονομικής αδυναμίας από το Πολεμικό Ναυτικό να συνεχίσει να το συντηρεί. Πολλοί ήταν αυτοί που έφεραν αντιρρήσεις για αυτό το τέλος του ένδοξου πλοίου μας και επέμειναν να διατηρηθεί σαν κειμήλιο.

‘Ήταν τότε ένας θλιβερός πανηγυρισμός της εκατονταετίας του Αγώνα. Το ακρόπρωρο του πλοίου τοποθετήθηκε στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο των Αθηνών (Παλαιά Βουλή). Ο κύριος ιστός του εγκαταστάθηκε στον Ναύσταθμο Σαλαμίνος σε περίοπτη θέση, για να θυμίζει στις μελλοντικές γενιές των στελεχών του Πολεμικού Ναυτικού την υπέρλαμπρη  σελίδα της Ναυτικής μας Ιστορίας, όπου ένα πλοίο μόνο του αντιμετώπισε έναν ισχυρό στόλο και νίκησε, προκαλώντας του απίστευτες ζημιές και πολλά θύματα. Ο ιστός αυτός δεν θυμίζει μόνο, αλλά εμπνέει και παραδειγματίζει.

 Ζήτω το έθνος.

      Σας Ευχαριστώ

Αντιναύαρχος Λ.Σ. ε.α.

Πελοπίδας Αγγελόπουλος

Επιτ. Α΄ Υπαρχηγός ΛΣ

Πρόεδρος ΛΕΣΧΗΣ Λ.Σ.

πηγή