ολόκληρης της Πελοποννήσου: η αρχαία Μεσσήνη.
Η πόλη που υπήρξε το κέντρο της Μεσσηνίας για περίπου 700 χρόνια, οικοδομήθηκε το 369 π.Χ. από τον Θηβαίο στρατηγό Επαμεινώνδα και στηρίχτηκε στην ιδέα του ιπποδάμειου πολεοδομικού συστήματος, που προέβλεπε για όλους τους πολίτες ισομεγέθη κομμάτια γης με άμεση πρόσβαση στους κοινόχρηστους χώρους. Η πρωτεύουσα της αυτόνομης τότε Μεσσηνίας πήρε το όνομά της από τη μυθική Μεσσήνη, κόρη του Αργείου βασιλιά Τρίοπα.
Οι πρώτες συστηματικές ανασκαφές έγιναν το 1895 από τον αρχαιολόγο και μετέπειτα πολιτικό Θεμιστοκλή Σοφούλη και συνεχίζονται έως και σήμερα. Καθώς η αρχαία πόλη δεν καλύφθηκε από νεώτερους οικισμούς, τα σπουδαία δημόσια και λατρευτικά κτίρια- αλλά και οχυρώσεις, κατοικίες και ταφικά μνημεία- σώζονται σε πολύ καλή κατάσταση…..
Έχοντας ως αφετηρία τον Μελιγαλά ή το Νεοχώρι και δύο χιλιόμετρα πριν φτάσετε στον αρχαιολογικό χώρο θα περάσετε από την περίφημη Αρκαδική Πύλη, μνημειακή κατασκευή, δείγμα υψηλής οχυρωματικής τεχνικής που χτίστηκε για να παρέχει προστασία στην οδική αρτηρία που συνέδεε Μεσσηνία και Αρκαδία. Πέντε ταφικοί θάλαμοι έξω από την Πύλη στέγαζαν τις σαρκοφάγους που περιείχαν τα οστά επιφανών μελών οικογενειών της Μεσσήνης. Θα περάσετε οδηγώντας μέσα από την Αρκαδική Πύλη και ένα χιλιόμετρο πριν από το χωριό Μαυρομμάτι θα φτάσετε στο Αρχαιολογικό Μουσείο, που στεγάζει ευρήματα των ανασκαφών της Αρχαιολογικής Εταιρείας στην αρχαία πόλη. Στις τρεις αίθουσές του παρουσιάζονται κυρίως γλυπτά, αλλά και κεραμικά, νομίσματα και μικροαντικείμενα. Φτάνοντας στην αρχαία Μεσσήνη το πρώτο που θα αντικρύσετε είναι το θέατρο όπου γίνονταν μαζικές συγκεντρώσεις πολιτικού χαρακτήρα.Στις λοιπές εγκαταστάσεις που ξεχωρίζουν, συγκαταλέγονται η κρήνη Αρσινόη και το Ασκληπιείο που αποτελούσε το κέντρο της δημόσιας ζωής της πόλης. Μια εσωτερική υπαίθρια αυλή, πλαισιωμένη από τέσσερις στοές και σειρά οικοδομημάτων λατρευτικού και δημόσιου χαρακτήρα συνέθεταν το συγκρότημα του Ασκληπιείου. Στο κέντρο του δέσποζε επιβλητικός δωρικός ναός και ο βωμός, ενώ σχεδόν όλα τα αγάλματα που βρίσκονταν εντός του ήταν έργα του γλύπτη Δαμοφώντα. Προχωρώντας νότια θα βρεθείτε στο Γυμνάσιο και το Στάδιο, που σώζονται σε πολύ καλή κατάσταση. Δεκαοκτώ κερκίδες με αντίστοιχες σειρές εδωλίων διαθέτει το πεταλόσχημο στάδιο που περιβάλλεται από δωρικές στοές με κίονες, πολλοί από τους οποίους βρίσκονται ακόμη και σήμερα στη θέση τους. Γυμνάσιο και στάδιο αποτελούσαν ενιαίο αρχιτεκτονικό σύνολο, ενώ στη νότια πλευρά ξεχωρίζει το Ηρώο που εικάζεται ότι ανήκε στην επιφανή οικογένεια των Σαιθιδών.
Η εντυπωσιακά καλή κατάσταση των κτιρίων, το γεγονός ότι η περιοχή όπου εκτείνεται η πόλη δεν αλλοιώθηκε από μεταγενέστερα κτίσματα και το όμορφο, μεσογειακό τοπίο που την περιβάλλει αναδεικνύουν την αρχαία Μεσσήνη σε έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Πελοποννήσου.
