Ο Τρικαλινός στην καταγωγή επιστήμονας Μιχάλης Σιούτας, διδάκτωρ
μετεωρόλογος στο Κέντρο Μετεωρολογικών Εφαρμογών του ΕΛΓΑ στο αεροδρόμιο
Μακεδονία της Θεσσαλονίκης, με την επιστημονική του έρευνα είναι αυτός
που πρώτος μελέτησε συστηματικά και ανέδειξε την ύπαρξη και τα
χαρακτηριστικά των φαινομένων σιφώνων ξηράς και υδροσιφώνων στην Ελλάδα.
Στην Ελλάδα, οι ανεμοστρόβιλοι- ή άλλως σίφωνες (σ.σ. ο αέρας δηλαδή που περιστρέφεται με μεγάλη ταχύτητα σ' ένα περίπου κατακόρυφο ή πλάγιο άξονα και συνδέεται με τη βάση ενός νέφους)- σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ερευνών του κ. Σιούτα, που έχουν ανακοινωθεί σε συνέδρια και δημοσιεύθηκαν σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά (Atmospheric Research, Weather), μπορούν να εμφανισθούν σε όλες σχεδόν τις περιοχές.
Ωστόσο, όπως εξηγεί ο ίδιος με δηλώσεις του στο ΑΠΕ - ΜΠΕ, με μεγαλύτερη συχνότητα έχουν καταγραφεί στη δυτική Ελλάδα, στα νησιά του Ιονίου, στα παράλια της δυτικής Στερεάς και στη δυτική Πελοπόννησο. Συγκεκριμένα, η μεγαλύτερη συχνότητά τους εντοπίζεται στη βορειοδυτική Πελοπόννησο και ειδικότερα στο νομό Ηλείας, περιοχή που, όπως δείχνουν τα δεδομένα, είναι η περισσότερο πληττόμενη της χώρας και με τις μεγαλύτερες ζημιές από το φαινόμενο. Ακολουθούν οι περιοχές της Κέρκυρας, της Ρόδου, της Μεσσηνίας και οι πεδινές περιοχές Κεντρικής Μακεδονίας και Θεσσαλίας Λάρισας.
Όσον αφορά το πότε εμφανίζονται, ο κ. Σιούτας επισημαίνει πως οι ανεμοστρόβιλοι μπορούν να εμφανισθούν σε όλες τις εποχές και σε όλες τις περιοχές, στην πλειονότητά τους "χτυπούν" το καλοκαίρι τη βόρεια Ελλάδα, ενώ και το χειμώνα τη δυτική και νότια Ελλάδα. Μάλιστα, όπως λέει, κάτι που δεν είναι ευρύτερα γνωστό, είναι το γεγονός ότι στη χώρα μας εμφανίζεται το φαινόμενο με σχετικά μεγάλη συχνότητα μεταξύ των Ευρωπαϊκών χωρών.
Η έρευνα του κ. Σιούτα έχει δείξει ότι έχουμε περίπου είκοσι ημέρες ετησίως με φαινόμενα σιφώνων ξηράς και θάλασσας στην Ελλάδα, οι οποίοι είναι ισχυροί, μπορεί να προκαλέσουν μεγάλες ζημιές, αλλά και τραυματισμούς και θανάτους ανθρώπων, ενώ οι κλιματικές αλλαγές ενδέχεται να αυξήσουν την ένταση αλλά και τη συχνότητα των φαινομένων αυτών. "Οι ανεμοστρόβιλοι που εμφανίζονται στη χώρα μας, αν και γενικά είναι μικρότερης κλίμακας από αυτούς που εμφανίζονται στις Ηνωμένες Πολιτείες, ωστόσο είναι επικίνδυνοι, μπορεί να προξενήσουν μεγάλες καταστροφές στην περιοχή που θα πλήξουν, ακόμα και θανάτους. Μπορεί να σπάσουν ή να ξεριζώσουν μεγάλα δένδρα, να σηκώσουν αντικείμενα βάρους ακόμα και μερικών τόνων, να τα απογειώσουν και να τα εκσφενδονίσουν σε απόσταση, να σηκώσουν υπόστεγα και στέγες σπιτιών, και να κατεδαφίσουν τοίχους. Αποτελούν μεγάλο κίνδυνο για την ανθρώπινη ζωή κυρίως λόγω των παρασυρόμενων και εκτοξευόμενων αντικειμένων" εξηγεί ο κ. Σιούτας.
Οι μεγάλοι και ισχυροί ανεμοστρόβιλοι, διευκρινίζει ο ίδιος, εμφανίζονται στη διάρκεια έντονων καταιγίδων και γι' αυτό και συνήθως ακολουθούν το ξέσπασμα έντονης βροχόπτωσης η χαλαζόπτωσης.
Η έρευνα του κ. Σιούτα ανέδειξε επίσης και την εμφάνιση ισχυρών κονιορτοστρόβιλων στη χώρα μας, όπως αυτός που καταγράφηκε στην περιοχή της Φλώρινας, στις 16 Μαΐου 2007, αλλά και σε άλλες περιοχές όπως τη Λακωνία αλλά και την Κεντρική Μακεδονία, όπου αναφέρθηκαν κονιορτοστρόβιλοι που έφθαναν σε ύψος και τα 500 μέτρα.
Υδροσίφωνες και βροχή ψαριών
Εκτός από τους σίφωνες ξηράς, στις θαλάσσιες περιοχές της χώρας μας εμφανίζονται και θαλάσσιοι σίφωνες. Για τους σίφωνες θάλασσας ή λίμνης ο μετεωρολόγος στο Κέντρο Μετεωρολογικών Εφαρμογών του ΕΛΓΑ στο αεροδρόμιο Μακεδονία της Θεσσαλονίκης επισημαίνει πως πρόκειται για μία περιστρεφόμενη στήλη αέρα που περιέχει αρκετές ποσότητες νερού μαζί με το περιεχόμενό του, που μπορεί να είναι ακόμα και ψάρια, βατράχια κ.λπ., τα οποία πέφτουν σε παρακείμενες περιοχές, κι έτσι εξηγείται το φαινόμενο της βροχής ψαριών που έχει παρατηρηθεί σε διάφορες περιοχές της χώρας (Αλώνα Φλώρινας, Κορώνα Κιλκίς, κ.λπ.).
Για το πού εμφανίζονται, ο ίδιος τονίζει: "Σίφωνες θάλασσας εμφανίζονται τόσο στο Ιόνιο όσο και στο Αιγαίο πέλαγος, συχνά μάλιστα παρατηρούνται και οικογένειες σιφώνων. Η περιοχή μεγαλύτερης συχνότητας υδροσιφώνων στη χώρα μας προσδιορίζεται ως η θαλάσσια περιοχή βόρεια της Κρήτης, όπου στις 5 Σεπτεμβρίου 2002, φωτογραφήθηκαν 14 σίφωνες σε διάστημα 90 λεπτών. Στην ίδια περιοχή, τις πρωινές ώρες της 21ης Σεπτεμβρίου 2006 καταγράφηκαν περισσότεροι από 25 υδροσίφωνες σε διάστημα περίπου δύο ωρών".
Στο ερώτημα αν προκαλούν ζημιές ή καταστροφές οι θαλάσσιοι σίφωνες, ο κ. Σιούτας επισημαίνει ότι οι σίφωνες θάλασσας, αν και δεν είναι τόσο ισχυροί όσο οι σίφωνες ξηράς, ωστόσο είναι κι αυτοί επικίνδυνα φαινόμενα και μπορούν να προξενήσουν μεγάλη ζημιά σε μικρά η μεγαλύτερα σκάφη ή να προκαλέσουν μεγάλες καταστροφές αν βγουν στην ξηρά λόγω των ισχυρών ανέμων σε κτίρια ή να πλήξουν ανθρώπους. Μάλιστα, υπενθυμίζει ότι σίφωνας θάλασσας προκάλεσε το θάνατο 10χρονου αγοριού στην παραλία της Πιερίας, στις 28 Φεβρουαρίου 2004.
Διεθνές Ερευνητικό Κέντρο Υδροσιφώνων
To Διεθνές Κέντρο για την έρευνα των θαλάσσιων σιφώνων ((International Centre for Waterspout Research-ICWR, www. icwr.ca) ιδρύθηκε το 2008, από την επιστημονική ομάδα που αποτελούν οι: Μιχάλης Σιούτας, Alexander Keul Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης (Αυστρία) και Wade Szilagyi, Μετεωρολόγος της Καναδικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας, στο Τορόντο του Καναδά.
Στους πρωταρχικούς σκοπούς του ερευνητικού κέντρου είναι η παρατήρηση και καταγραφή των υδροσιφώνων σε παγκόσμια κλίμακα, και η επιστημονική μελέτη και η προώθηση της έρευνας και της διεθνούς επιστημονικής συνεργασίας σχετικά με το φαινόμενο αυτό.
Πρόγνωση των υδροσιφώνων
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας του κ. Σιούτα και των συνεργατών του, επιβεβαιώθηκε σε υψηλό ποσοστό (94%) η πρόγνωση εμφάνισης υδροσιφώνων, στις περιοχές του Αιγαίου και του Ιονίου πελάγους, καθώς και της Αδριατικής θάλασσας, ενώ στη συνέχεια η ερευνητική ομάδα, εφάρμοσε την ίδια μεθοδολογία πρόγνωσης υδροσιφώνων και σ' άλλες περιοχές.
Τα αποτελέσματα πρόσφατης μελέτης τους δημοσιεύθηκαν στη διεθνή επιστημονική επιθεώρηση Atmospheric Research, με σημαντικά συμπεράσματα για το περιβάλλον δημιουργίας των υδροσιφώνων και την προγνωσιμότητα τους, για περιοχές της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής.
Στην Ελλάδα, οι ανεμοστρόβιλοι- ή άλλως σίφωνες (σ.σ. ο αέρας δηλαδή που περιστρέφεται με μεγάλη ταχύτητα σ' ένα περίπου κατακόρυφο ή πλάγιο άξονα και συνδέεται με τη βάση ενός νέφους)- σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ερευνών του κ. Σιούτα, που έχουν ανακοινωθεί σε συνέδρια και δημοσιεύθηκαν σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά (Atmospheric Research, Weather), μπορούν να εμφανισθούν σε όλες σχεδόν τις περιοχές.
Ωστόσο, όπως εξηγεί ο ίδιος με δηλώσεις του στο ΑΠΕ - ΜΠΕ, με μεγαλύτερη συχνότητα έχουν καταγραφεί στη δυτική Ελλάδα, στα νησιά του Ιονίου, στα παράλια της δυτικής Στερεάς και στη δυτική Πελοπόννησο. Συγκεκριμένα, η μεγαλύτερη συχνότητά τους εντοπίζεται στη βορειοδυτική Πελοπόννησο και ειδικότερα στο νομό Ηλείας, περιοχή που, όπως δείχνουν τα δεδομένα, είναι η περισσότερο πληττόμενη της χώρας και με τις μεγαλύτερες ζημιές από το φαινόμενο. Ακολουθούν οι περιοχές της Κέρκυρας, της Ρόδου, της Μεσσηνίας και οι πεδινές περιοχές Κεντρικής Μακεδονίας και Θεσσαλίας Λάρισας.
Όσον αφορά το πότε εμφανίζονται, ο κ. Σιούτας επισημαίνει πως οι ανεμοστρόβιλοι μπορούν να εμφανισθούν σε όλες τις εποχές και σε όλες τις περιοχές, στην πλειονότητά τους "χτυπούν" το καλοκαίρι τη βόρεια Ελλάδα, ενώ και το χειμώνα τη δυτική και νότια Ελλάδα. Μάλιστα, όπως λέει, κάτι που δεν είναι ευρύτερα γνωστό, είναι το γεγονός ότι στη χώρα μας εμφανίζεται το φαινόμενο με σχετικά μεγάλη συχνότητα μεταξύ των Ευρωπαϊκών χωρών.
Η έρευνα του κ. Σιούτα έχει δείξει ότι έχουμε περίπου είκοσι ημέρες ετησίως με φαινόμενα σιφώνων ξηράς και θάλασσας στην Ελλάδα, οι οποίοι είναι ισχυροί, μπορεί να προκαλέσουν μεγάλες ζημιές, αλλά και τραυματισμούς και θανάτους ανθρώπων, ενώ οι κλιματικές αλλαγές ενδέχεται να αυξήσουν την ένταση αλλά και τη συχνότητα των φαινομένων αυτών. "Οι ανεμοστρόβιλοι που εμφανίζονται στη χώρα μας, αν και γενικά είναι μικρότερης κλίμακας από αυτούς που εμφανίζονται στις Ηνωμένες Πολιτείες, ωστόσο είναι επικίνδυνοι, μπορεί να προξενήσουν μεγάλες καταστροφές στην περιοχή που θα πλήξουν, ακόμα και θανάτους. Μπορεί να σπάσουν ή να ξεριζώσουν μεγάλα δένδρα, να σηκώσουν αντικείμενα βάρους ακόμα και μερικών τόνων, να τα απογειώσουν και να τα εκσφενδονίσουν σε απόσταση, να σηκώσουν υπόστεγα και στέγες σπιτιών, και να κατεδαφίσουν τοίχους. Αποτελούν μεγάλο κίνδυνο για την ανθρώπινη ζωή κυρίως λόγω των παρασυρόμενων και εκτοξευόμενων αντικειμένων" εξηγεί ο κ. Σιούτας.
Οι μεγάλοι και ισχυροί ανεμοστρόβιλοι, διευκρινίζει ο ίδιος, εμφανίζονται στη διάρκεια έντονων καταιγίδων και γι' αυτό και συνήθως ακολουθούν το ξέσπασμα έντονης βροχόπτωσης η χαλαζόπτωσης.
Η έρευνα του κ. Σιούτα ανέδειξε επίσης και την εμφάνιση ισχυρών κονιορτοστρόβιλων στη χώρα μας, όπως αυτός που καταγράφηκε στην περιοχή της Φλώρινας, στις 16 Μαΐου 2007, αλλά και σε άλλες περιοχές όπως τη Λακωνία αλλά και την Κεντρική Μακεδονία, όπου αναφέρθηκαν κονιορτοστρόβιλοι που έφθαναν σε ύψος και τα 500 μέτρα.
Υδροσίφωνες και βροχή ψαριών
Εκτός από τους σίφωνες ξηράς, στις θαλάσσιες περιοχές της χώρας μας εμφανίζονται και θαλάσσιοι σίφωνες. Για τους σίφωνες θάλασσας ή λίμνης ο μετεωρολόγος στο Κέντρο Μετεωρολογικών Εφαρμογών του ΕΛΓΑ στο αεροδρόμιο Μακεδονία της Θεσσαλονίκης επισημαίνει πως πρόκειται για μία περιστρεφόμενη στήλη αέρα που περιέχει αρκετές ποσότητες νερού μαζί με το περιεχόμενό του, που μπορεί να είναι ακόμα και ψάρια, βατράχια κ.λπ., τα οποία πέφτουν σε παρακείμενες περιοχές, κι έτσι εξηγείται το φαινόμενο της βροχής ψαριών που έχει παρατηρηθεί σε διάφορες περιοχές της χώρας (Αλώνα Φλώρινας, Κορώνα Κιλκίς, κ.λπ.).
Για το πού εμφανίζονται, ο ίδιος τονίζει: "Σίφωνες θάλασσας εμφανίζονται τόσο στο Ιόνιο όσο και στο Αιγαίο πέλαγος, συχνά μάλιστα παρατηρούνται και οικογένειες σιφώνων. Η περιοχή μεγαλύτερης συχνότητας υδροσιφώνων στη χώρα μας προσδιορίζεται ως η θαλάσσια περιοχή βόρεια της Κρήτης, όπου στις 5 Σεπτεμβρίου 2002, φωτογραφήθηκαν 14 σίφωνες σε διάστημα 90 λεπτών. Στην ίδια περιοχή, τις πρωινές ώρες της 21ης Σεπτεμβρίου 2006 καταγράφηκαν περισσότεροι από 25 υδροσίφωνες σε διάστημα περίπου δύο ωρών".
Στο ερώτημα αν προκαλούν ζημιές ή καταστροφές οι θαλάσσιοι σίφωνες, ο κ. Σιούτας επισημαίνει ότι οι σίφωνες θάλασσας, αν και δεν είναι τόσο ισχυροί όσο οι σίφωνες ξηράς, ωστόσο είναι κι αυτοί επικίνδυνα φαινόμενα και μπορούν να προξενήσουν μεγάλη ζημιά σε μικρά η μεγαλύτερα σκάφη ή να προκαλέσουν μεγάλες καταστροφές αν βγουν στην ξηρά λόγω των ισχυρών ανέμων σε κτίρια ή να πλήξουν ανθρώπους. Μάλιστα, υπενθυμίζει ότι σίφωνας θάλασσας προκάλεσε το θάνατο 10χρονου αγοριού στην παραλία της Πιερίας, στις 28 Φεβρουαρίου 2004.
Διεθνές Ερευνητικό Κέντρο Υδροσιφώνων
To Διεθνές Κέντρο για την έρευνα των θαλάσσιων σιφώνων ((International Centre for Waterspout Research-ICWR, www. icwr.ca) ιδρύθηκε το 2008, από την επιστημονική ομάδα που αποτελούν οι: Μιχάλης Σιούτας, Alexander Keul Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης (Αυστρία) και Wade Szilagyi, Μετεωρολόγος της Καναδικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας, στο Τορόντο του Καναδά.
Στους πρωταρχικούς σκοπούς του ερευνητικού κέντρου είναι η παρατήρηση και καταγραφή των υδροσιφώνων σε παγκόσμια κλίμακα, και η επιστημονική μελέτη και η προώθηση της έρευνας και της διεθνούς επιστημονικής συνεργασίας σχετικά με το φαινόμενο αυτό.
Πρόγνωση των υδροσιφώνων
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας του κ. Σιούτα και των συνεργατών του, επιβεβαιώθηκε σε υψηλό ποσοστό (94%) η πρόγνωση εμφάνισης υδροσιφώνων, στις περιοχές του Αιγαίου και του Ιονίου πελάγους, καθώς και της Αδριατικής θάλασσας, ενώ στη συνέχεια η ερευνητική ομάδα, εφάρμοσε την ίδια μεθοδολογία πρόγνωσης υδροσιφώνων και σ' άλλες περιοχές.
Τα αποτελέσματα πρόσφατης μελέτης τους δημοσιεύθηκαν στη διεθνή επιστημονική επιθεώρηση Atmospheric Research, με σημαντικά συμπεράσματα για το περιβάλλον δημιουργίας των υδροσιφώνων και την προγνωσιμότητα τους, για περιοχές της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής.
