ΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ - Kατάσχεση σε κοινό τραπεζικό λογαριασμό. Προστασία του μη οφειλέτη συνδικαιούχου

του Γιώργου Δ. Καζολέα, Δικηγόρου*

Όπως είναι γνωστό σε περίπτωση κατάθεσης χρημάτων σε κοινό λογαριασμό, παράγεται μεταξύ αφενός του καταθέτη και των τρίτων και αφετέρου του δέκτη της κατάθεσης (τράπεζα) ενεργητική εις ολόκληρον ενοχή. 

Είναι επίσης γνωστό ότι αν αναληφθεί ολόκληρο το ποσό από ένα δικαιούχο, επέρχεται απόσβεση της απαίτησης και ο συνδικαιούχος αποκτά αναγωγικά απαίτηση κατά εκείνου που ανέλαβε ολόκληρο το ποσό για την καταβολή της αναλογίας του. 

Το μερίδιο που αναλογεί στον καθένα προκύπτει από τον αριθμό των συνδικαιούχων, εκτός αν από

τη μεταξύ τους εσωτερική σχέση προκύπτει άλλη αναλογία ή δικαίωμα στο σύνολο της κατάθεσης ή, αντίθετα, έλλειψη δικαιώματος αναγωγής.

Η κατάσχεση τραπεζικών λογαριασμών είναι πολύ συνηθισμένη πλέον τόσο για οφειλές προς το Δημόσιο όσο και σε διαφορές μεταξύ ιδιωτών. Τα έξοδα αναγκαστικής εκτέλεσης επί ακινήτων είναι αποτρεπτικά, ενώ σε πολλές περιπτώσεις ακίνητα δεν υπάρχουν ή οι οφειλέτες έχουν φροντίσει να τα μεταβιβάσουν ώστε να τα προστατέψουν από ενδεχόμενη κατάσχεση και πλειστηριασμό. 

Τι γίνεται ωστόσο στην περίπτωση που κατάσχεται κοινός τραπεζικός λογαριασμός; Το άρθρο 4 του νόμου για τον κοινό λογαριασμό (5638/1932) προβλέπει:«Κατάσχεσις της καταθέσεως επιτρέπεται, έναντι όμως των κατασχόντων αυτή τεκμαίρεται αμαχήτως, ότι ανήκει εις πάντας τους δικαιούχους κατ`ίσα μέρη». 

Από τη διάταξη αυτή σε συνδυασμό με το άρθρο 1 του ίδιου νόμου προκύπτει ότι σε περίπτωση κατάσχεσης κατάθεσης κοινού λογαριασμού εκ μέρους δανειστή ενός από τους δικαιούχους, ο δανειστής αυτός δεν δικαιούται να κατάσχει το σύνολο της καταθέσεως, αφού κατά τεκμήριο αμάχητο, αυτή ανήκει σε όλους τους δικαιούχους κατ` ίσα μέρη, αλλά μόνο το μέρος της καταθέσεως που αναλογεί στον οφειλέτη του καταθέτη.

Επομένως η κατάθεση κατά το υπόλοιπο μέρος που αναλογεί στους λοιπούς δικαιούχους παραμένει απρόσβλητη από το δανειστή αυτόν, καθιερώνεται δηλαδή με την παραπάνω διάταξη του άρθρου 4 ειδική περίπτωση ακατασχέτου ως προς αυτόν. (ΑΠ 785/1999 και μεταξύ άλλων ΜΠρΤρικ 361/2007, ΕιρΛαμ 423/2015). Εφόσον λοιπόν ο εν λόγω δανειστής δεν επιτρέπεται να κατάσχει το μέρος της καταθέσεως που αναλογεί στους λοιπούς συνδικαιούχους του κοινού λογαριασμού, δεν μπορεί ούτε να συμψηφίσει την απαίτησή του προς την απαίτηση αυτών κατά της Τράπεζας, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 451 ΑΚ, γιατί με την πρόταση συμψηφισμού θα επιτύγχανε από άλλη οδό το αποτέλεσμα της κατάσχεσης, αφού η πρόταση συμψηφισμού επιφέρει απόσβεση των απαιτήσεων (άρθρο 441 ΑΚ). 

Για τον ίδιο λόγο το δικαίωμα επίσχεσης επί του κοινού τραπεζικού λογαριασμού που ασκεί ο δανειστής για τη διασφάλιση αξίωσης του κατά ενός συνδικαιούχου, δεν καταλαμβάνει και τα μερίδια των μη οφειλετών λοιπών συνδικαιούχων, κατά των οποίων δεν έχει αξίωση και δεν μπορεί να αντιτάξει συμψηφισμό (άρθρο 327 ΑΚ).(ΑΠ 785/1999)

Για παράδειγμα, σε περίπτωση κοινού λογαριασμού συζύγων και δύο τέκνων το ποσό της κατάθεσης που κατασχέθηκε ανερχόταν σε 63.506,04 ευρώ, ενώ το ποσό που αναλογεί στον σύζυγο ανερχόταν σε 80.704,32 ευρώ, (322.817,31 ευρώ διά 4), επομένως η κατάσχεση αφορούσε ποσό μικρότερο της αναλογίας του καθ' ου στον κοινό λογαριασμό και άρα ήταν νόμιμη και γι αυτό το λόγο ο σχετικός λόγος ανακοπής πιθανολογήθηκε ότι θα απορριφθεί ως αβάσιμος (απόφαση 20409/2005 Μον.Πρωτ.Θεσσαλονίκης).

*Ο Γιώργος Καζολέας είναι δικηγόρος παρ’ εφέταις, τηλ. 6938789765, email: gdkazoleas@hotmail.com,  www.kazoleas-thoma.gr