Είναι γεγονός ότι οι νέες κοινωνικό-οικονομικές συνθήκες που διαμορφώθηκαν στην ελληνική κοινωνία, μετά την υπογραφή του μνημονίου, προκαλούν δραστικές αρνητικές επιδράσεις και στον χώρο της εκπαίδευσης. Η Παιδεία βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή. Η υποβάθμιση και η ανυπαρξία σοβαρού σχεδιασμού στον Πολιτισμό, την Παιδεία και το εκπαιδευτικό μας σύστημα, υπήρξε διαχρονικά παθογεννητικό φαινόμενο στη χώρα μας. Πότε, όμως, στο παρελθόν δεν παρουσιάστηκε τέτοια υποτίμηση και υποβάθμιση της ποιότητας και της αξιοπιστίας του εκπαιδευτικού συστήματος.
Χρειάζονται γενναίες θεσμικές και ριζικές αλλαγές νοοτροπίας, τόσο μέσα στους χώρους εκπαίδευσης όσο και μέσα στην ίδια την κοινωνία. Δυστυχώς, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας δεν ανταποκρίνονται, εμφανίζονται κατώτεροι των περιστάσεων, παλινδρομούν και «παραπαίουν», δείχνοντας, ότι δεν ξέρουν πως να ξεφύγουν από τα αδιέξοδα των επιλογών τους, που έχουν επιφέρει τόσο την ελληνική οικογένεια όσο και την εκπαίδευση γενικότερα. Δεν είναι, όμως, μόνο το μνημόνιο με τα δεινά οικονομικά μέτρα. Κατά την άποψή μου, βασική αιτία των αδιεξόδων στην Παιδεία είναι η ισοπεδωτική, μικροπολιτική και μικροκομματική νοοτροπία που διακατέχει την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας, της μίας και μοναδικής αλήθειας. Νοοτροπία που δεν ταιριάζει στον χώρο της Παιδείας.
Δυστυχώς, η κυβέρνηση με συνοπτικές διαδικασίες και αγνοώντας τις αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών και της τοπικής αυτοδιοίκησης, επιχειρεί να αλλάζει τον χάρτη της εκπαίδευσης και προχωρά σε συγχωνεύσεις και καταργήσεις σχολείων. Με επιχειρήματα τη δήθεν μεγιστοποίηση του παιδαγωγικού οφέλους των μαθητών, μέσω της ορθολογικότερης αξιοποίησης του εκπαιδευτικού δυναμικού και των υφιστάμενων κτιριακών υποδομών, θέλει να δημιουργήσει νέους όρους στην εκπαίδευση συγχωνεύοντας και καταργώντας σχολεία.
Με τα σχέδια της η υπουργός Παιδείας τορπιλίζει το εκπαιδευτικό σύστημα και στο όνομα της αποκέντρωσης στην εκπαίδευση θέλει να στήσει ένα υπερσυγκεντρωτικό σύστημα, προσπερνώντας επιδεικτικά το θεσμικό έλλειμμα, το έλλειμμα νομιμοποίησης, τα νομικά προβλήματα που αναδεικνύονται και τις εντάσεις που ήδη έχουν προκληθεί.. Μόλις πριν από λίγες ημέρες οι Δήμαρχοι της χώρας, σε σύσκεψη για τον λεγόμενο «Καλλικράτη» στα σχολεία, κατέθεσαν τις αντιρρήσεις τους στο για τις συγχωνεύσεις σχολείων και το παράλληλο ζήτημα που ανακύπτει, των μετακινήσεων των μαθητών, από το χωριό τους ή τη συνοικία τους στα μεγάλα σχολικά συγκροτήματα καθώς και η ασφαλής μετάβαση των παιδιών στα σχολεία. Το κόστος των μετακινήσεων είναι αρκετά δαπανηρό και δεν διευκρινίζεται ποιοι το αναλαμβάνουν. Οι Δήμοι αρνούνται να το επωμισθούν και η μέχρι τώρα εμπειρία αποδεικνύει ότι η ευθύνη, τελικά, θα μετακυλήσει στις πλάτες των γονιών.
Καθημερινά στο γραφείο μου καταφθάνουν ψηφίσματα, κείμενα και αποφάσεις περιφερειακών και κεντρικών οργάνων (αλλά και απλοί πολίτες και γονείς από όλα τα μέρη της Ελλάδας) που διαμαρτύρονται για την επιχειρούμενη πολιτική των συγχωνεύσεων των σχολείων.
Μάταια η υπουργός Παιδείας και η κυβέρνηση προσπαθούν να πείσουν την ελληνική κοινωνία ότι τα πολυπληθή σχολεία ευνοούν τους μαθητές και το εκπαιδευτικό σύστημα. Στο όνομα της δημοσιονομικής πειθαρχίας και του μνημονίου, το σχολείο της γειτονιάς και της κοινότητας δίνει τη θέση του σε πολυπληθή, απρόσωπα και μαζικά σχολικά κέντρα. Τώρα τα όρια των σχολείων γίνονται πιο «ευρύχωρα». Δυστυχώς, οι στόχοι του Υπουργείου είναι βαθιά αντιεκπαιδευτικοί και αγγίζουν τα όρια του κυνισμού.
Τα κριτήρια για τις συγχωνεύσεις-καταργήσεις σχολείων πρέπει να είναι παιδαγωγικά και όχι λογιστικά. Ποια είναι, άραγε, η παιδαγωγική λογική που επιβάλλει την αύξηση των μαθητών ανά τμήμα με τις συγχωνεύσεις; Τα σχολεία δεν είναι «προβληματικές επιχειρήσεις». Δεν μπορεί να επικρατεί η λογική των οικονομικών δεικτών του κέρδους και της ζημίας. Ζημιά είναι το σχολείο που κλείνει, το σχολείο που απορρίπτει, το σχολείο που διώχνει τους μαθητές του, το σχολείο που απαξιώνει τους δασκάλους του, το σχολείο που κονιορτοποιεί τη γνώση και τη μέθοδο.
Το να κλείσει ένα σχολείο δεν είναι δείγμα προόδου, αλλά οπισθοδρόμησης. Οι σχολικές μονάδες, και ιδιαίτερα οι σχολικές μονάδες στις μικρές κοινωνίες της περιφέρειας, δεν είναι μόνο κτίρια και συγκεκριμένοι αριθμοί εκπαιδευτικών και μαθητών. Αποτελούν ζωντανά κύτταρα πολιτισμού, με τη δική τους ιστορία και τις δικές τους ιδιαίτερες σχέσεις σύνδεσης με την τοπική κοινωνία. Από αυτή την άποψη, το κλείσιμο των σχολικών μονάδων αποτελεί το πιο ακραίο παράδειγμα εγκατάλειψης συγκεκριμένων περιοχών και διεύρυνσης των ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων. Κι αυτό δεν αφορά μόνο μεμονωμένα χωριά, αλλά και ολόκληρες «καλλικρατικές» πόλεις και κωμοπόλεις.
Επιπρόσθετα έρευνες στο εξωτερικό έχουν αποδείξει ότι τα μικρά σχολεία δεν υπολείπονται σε εκπαιδευτικά αποτελέσματα, και μάλιστα εμφανίζουν πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα στον εγκλιματισμό των μαθητών, στην αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας και αντικοινωνικής και παραβατικής συμπεριφοράς των ανήλικων μαθητών. Αντίθετα, τα μεγάλα σχολικά συγκροτήματα, όπου ο κοινωνικός έλεγχος υποχωρεί, δημιουργούν απρόσωπο και χαοτικό σχολικό περιβάλλον, διαλύουν τις παιδαγωγικές σχέσεις μαθητών-εκπαιδευτικών και λειτουργούν αποσταθεροποιητικά στην ένταξη και μαθησιακή πορεία, ιδιαίτερα των νεοεισερχόμενων μαθητών στο δημοτικό σχολείο
Η Παιδεία συνδέεται με το μέλλον του τόπου, με το μέλλον της νέας γενιάς και με την εικόνα και την αποτελεσματικότητα της χώρας μας στο παρόν και στο μέλλον. Το στοίχημα που καλούμαστε να θέσουμε και να κερδίσουμε είναι στοίχημα εθνικής σημασίας με πολλαπλούς ορίζοντες. Σε αυτή την δύσκολη συγκυρία, δεν έχουμε παρά να αναλάβουμε τις ευθύνες μας και να δουλεύουμε ενεργά και καθημερινά προς την κατεύθυνση της υπέρβασης. Οφείλουμε να επενδύσουμε στο μέλλον, δηλαδή να επενδύσουμε στην Παιδεία μας. www.aixmi.gr
