ΣΑΙΤΟΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ - Τό ζειμπέκικο της φωτιάς

Ο Σαϊτοπόλεμος ειναι μια εκδήλωση που εκατό και πλέον χρόνια γίνεται στην Καλαμάτα, την Κυριακή του Πάσχα και παίρνουν μέρος τα ΜΠΟΥΛΟΥΚΙΑ, ομάδες Σαιτολόγων απο τις γειτονιές της πόλης, τον Αγιάννη, τη Ράχη, τη Φυτειά και τον Αγιο Σίδερη, το Πέταλο και την Αγία Τριάδα, που με φροντίδα και μεράκι κατασκευάζουν και ρίχνουν τις Σαΐτες τους.
Ο Δήμος Καλαμάτας, για πολλά χρόνια ειναι αρωγός στην προσπάθεια αυτή των Εραστών της Φωτιάς και του Κρότου, έτσι ώστε να διατηρηθούν τα έθιμα του τόπου μας, γιατί αυτά ειναι διαχρονικά και αποτελούν μέρος της ταυτότητας μας.

Το έθιμο έρχεται απο πολλά χρόνια πρίν, όταν η πυρίτιδα έγινε δύναμη στα χέρια των λαών, για λόγους πολεμικούς. Λέγεται πως η πυρίτιδα αρχικά ήρθε στην Καλαμάτα ως πυροτέχνημα απο Ιταλούς. Στα χρόνια της Επανάστασης του 1821, λέγεται οτι η μπαρούτη χρησιμοποιήθηκε με τη φωτιά και το θόρυβο που έκανε, για να τρομάζουν τα άλογα του Ιππικού των Τούρκων. Μετά έγινε γιορτή, ιεροτελεστία που για 100 και πλέον χρόνια, την έχουν αναλάβει οι Σαϊτολόγοι, οι οποίοι μετεξέλιξαν το έθιμο έτσι όπως το γνωρίζουμε σήμερα.
Η Σαΐτα πρωτοεμφανίστηκε στις θρησκευτικές τελετουργίες μαζί με τρομπόνια και άλλα εκρηκτικά πυροτεχνήματα. Οι Καλαματιανοί την ανέλυσαν και πειραματίστηκαν μαζί της. Στην αρχή τις έφτιαχναν καλαμένιες, μετά από χαρτόνι, της βάλανε χωρίσματα και στουπώματα, ανακάτεψαν μπαρούτι με πετρέλαιο και της έδωσαν φωνή, βρήκανε το ρυθμό της και χορεύουν μαζί της, το Ζεϊμπέκικο της Φωτιάς.
Η Σαΐτα, όπως όλα τα πυροτεχνήματα με κρότο και φωτιά, συνδυάζεται με το Πάσχα και την Ανάσταση του Χριστού. Συνδυάζεται όμως και με την αναζωογόνηση της φύσης μετά τη νάρκη του Χειμώνα. Η Σαΐτα κάνει κρότο για να διώξει το κακό. Βγάζει φωτιά, με τη δύναμη της οποίας οι άνθρωποι, στην αρχή μιας νέας περιόδου της Άνοιξης, θέλουν να εξασφαλίσουν την ευφορία της φύσης και την ευτυχία τους.

Οι Σαΐτολόγοι, άτομα με ψυχή και καρδιά, προέρχονταν από όλες τις κοινωνικές τάξεις. Οργανώθηκαν σε ομάδες, «τα μπουλούκια», ιεράρχησαν τα μέλη τους, στήσανε τσαρδιά και κονάκια, ανακάλυψαν εργαλεία, κρύψανε μυστικά ο ένας απο τον άλλο, βρήκανε πατέντες, ανταγωνίστηκαν για ένα χειροκρότημα.
Δύο μήνες παίρνει η προετοιμασία, χαρμάνια, χαρτόνια, λαιμοπινίγματα, καβίλιες, περμανίτες, στουπώματα, βαριές και καλέμια, αλλά και παρέα, με λίγο κρασί και μεζέ μπεκρή. Ώρες ατελείωτες στο τσαρδί του καπετάνιου, κούραση και αγωνία, δοκιμές, τριβέλισμα και ξανά χαρμάνιασμα. Όμως, όλα είναι έτοιμα στην ώρα τους.
Η Κυριακή του Πάσχα είναι μια γιορτή. Τα μπουλούκια πιά είναι έτοιμα. Φτάνουν στο χώρο παρατεταμένοι με ύφος βαρύ και βήμα αργό. Μπροστά ο Καπετάνιος. Με ρούχα πρόχειρα, στρατιωτικά, μπερέδες, φεσάκια, τραγιάσκες και κόκκινα γαρύφαλλα. Ταγάρια γεμάτα σαΐτες. Οι παλιοί και έμπειροι απο δύο. Το κάθε μπουλούκι στη θέση του. Η κλήρωση για τη σειρά. Αυτοσυγκέντρωση για την μάχη. Η αδρεναλίνη στα ύψη. Ήρθε η ώρα.
Το μπουλούκι στήνεται σε κύκλο. Για να μείνει το κακό απέξω. Το τσιγάρο με τη φωτιά στα χείλη. ΒΑΡΔΑ ΦΟΥΡΝΕΛΟ ο Καπετάνιος. Ντουμάνι ο καπνός. Η μυρωδιά μεθυστική. Αρχίζει ο Ζεϊμπέκικος Χορός της Φωτιάς.
Όλα τα μέλη του σώματος σε αρμονία. Κεφάλι, χέρια, πλάτες, γόνατα, πόδια και φυσικά το μυαλό σε ισορροπία. Θέλει ψυχή για να χορέψεις τη σαΐτα, γιατί το Ζεϊμπέκικο είναι χορός μοναχικός. Για να χορέψεις πρέπει να είσαι σε έκσταση, έτοιμος να φύγεις. Θέλει αρρενωπότητα, κοφτές κινήσεις, περπατησιά κατά γης, πόδια λυγισμένα και χέρια σηκωμένα. Όπως και ο Σαϊτολόγος.
Ο Μαντραγούδας, ο Χαλές, ο Κουραμάνας, ο Καρνέρης, ο Καλαμάτας, οι Κοντοζαμάνηδες, οι Καπογιανναίοι, ο Κατασχετής, ο Γαλλικός, ο Κεφάλας, ο Περχαβάνας, ο Παπαδάκος, ο Ρομπόγλου, ο Τρομπονέας, ο Γιούρας, ο Μπουρμπουνας, ο Ξυγκώρος, ο Θεοχάρης, ο Ανέστης κ.α, συνέβαλαν στη διατήρηση του εθίμου και στη μνήμη τους, εκφράζονται ευχαριστίες στους καπεταναίους με τα μπουλούκια τους, γιατί συνεχίζουν με μεράκι ενα έθιμο που ξεκίνησαν οι πρόγονοι μας.

Νίκος Μπασακίδης