«Καραμανλής και Τσίπρας έκαναν την Ελλάδα ανέκδοτο...»

Διαφημιστής, δημοσιολόγος, αρθρογράφος, συγγραφέας, ποιητής είναι ορισμένες από τις ιδιότητες που θα μπορούσαν να προστεθούν δίπλα στο όνομά του. 

O Nίκος Δήμου είναι όμως, πάνω από όλα, ένας άνθρωπος που δεν χαρίζεται σε κανέναν -ούτε στον εαυτό του.
«Ηταν τραγική η τετραετία του Κώστα Καραμανλή με τον Προκόπη Παυλόπουλο», λέει. «Δεν περίμενα τέτοιο "καπέλωμα" της Εκκλησίας στην κυβέρνηση. Ευχαριστώ τον Θεό που με έκανε να ζήσω πολλά χρόνια για να απολαύσω αυτόν τον θίασο, του οποίου δεν έχει υπάρξει άλλο δείγμα στην Ιστορία. Οσο για την Κεντροαριστερά, είναι μια χαμένη υπόθεση».

 
- Κύριε Δήμου, πιστεύετε ότι ο δεξιός χώρος, αν επιστρέψει στην εξουσία, θα ξανακάνει τα ίδια λάθη ή έχει αποκτήσει συναίσθηση των ευθυνών του;
«Το θέμα πάει πολύ βαθύτερα. Είμαστε μια εντελώς ανώριμη κοινωνία. Δεν έχουμε αποκτήσει τρόπο να σκεφτόμαστε σωστά. Οι ρίζες βρίσκονται στην ιστορία μας, στα τετρακόσια χρόνια της τουρκοκρατίας και στη διάθεση των Βαυαρών να μας κάνουν Ευρωπαίους. Θέλαμε να έχουμε και την περικεφαλαία του Περικλή και το ημίψηλο του Ευρωπαίου. Από αυτό το σοκ η Ελλάδα δεν απέκτησε ποτέ αστική τάξη. Κι αυτό είχε πολλές επιπτώσεις».
- Η Νέα Δημοκρατία μπορεί να αλλάξει το τοπίο;
«Οσο θαυματοποιός κι αν είναι λοιπόν ο Μητσοτάκης, ο Μακρόν της Ελλάδας -και μακάρι να υπάρξει ποτέ ένας Μακρόν-, δεν μπορεί να αλλάξει την
ταυτότητα μέσα σε λίγα χρόνια. Είναι θέμα παιδείας. Η παιδεία είναι φαύλος κύκλος. Γιατί τη μεταφέρουν οι καθηγητές και τους καθηγητές ποιος τους εκπαιδεύει; Μια μελέτη που είχαν κάνει πρόσφατα οι καθηγήτριες Φραγκιουδάκη και Δραγώνα, σε δείγμα 2.000, κατέληγε στο συμπέρασμα ότι οι δάσκαλοι και οι καθηγητές είναι η πιο συντηρητική και άμουση τάξη. Πρέπει λοιπόν για να αλλάξεις τη νοοτροπία των μαθητών να αλλάξεις τη νοοτροπία των δασκάλων. Αλλά αυτούς ποιος θα τους εκπαιδεύσει;».
- Σε αυτή την κατεύθυνση κινούνται οι αλλαγές στην Παιδεία που επιχειρεί να κάνει σήμερα η κυβέρνηση;
«Αυτό που εγώ βλέπω είναι ότι δεν θέλουν να φτιάξουν τίποτα. Θέλουν να βολέψουν καταστάσεις, να ευκολύνουν τα πράγματα, να μαζέψουν ψήφους. Ολη η κατάσταση σήμερα στην Ελλάδα για μένα είναι ανέκδοτο. Ευχαριστώ τον Θεό που με έκανε να ζήσω πολλά χρόνια για να απολαύσω αυτόν τον θίασο, του οποίου δεν έχει υπάρξει άλλο δείγμα στην ιστορία. Ολο το περιβάλλον γύρω από αυτή την κυβέρνηση. Είναι ακριβώς ό,τι δεν χρειαζόμαστε».
- Και τι χρειαζόμασταν;
«Μετά την τραγική διακυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή του Β', χρειαζόμασταν μια κυβέρνηση εκσυγχρονιστική, που θα μπορούσε να προσπαθήσει να αλλάξει τα πράγματα, ώστε να βελτιωθούν σε βάθος χρόνου. Αντ' αυτού, πήγαμε σε έναν θίασο ποικιλιών, ο οποίος χρησιμοποιεί είτε νεκρά ιδεολογήματα είτε αυτοσχεδιασμούς».
- Θεωρείτε τον Κώστα Καραμανλή μοιραίο πρόσωπο στην πορεία της χώρας; Περισσότερο από τον Γιώργο Παπανδρέου;
«Κατά κάποιον τρόπο ναι. Υπήρξε στην πρόσφατη ελληνική ιστορία μια εξαιρετική τετραετία, η πρώτη της διακυβέρνησης Σημίτη. Δυστυχώς υπήρξε μια τραγική επόμενη, όπου ξύπνησε το βαθύ ΠΑΣΟΚ και έκανε πίσω. Ακολούθησε μια χειρότερη με τον Κώστα Καραμανλή και τον τωρινό πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο, κατά την οποία πολλαπλασιάστηκε κατά εκατοντάδες χιλιάδες το κόστος του κράτους. Μετά ήρθε ο συμπαθέστατος αλλά αφελής Γιώργος Παπανδρέου στον οποίο προσπάθησαν να εξηγήσουν τα πράγματα...».
- Και τώρα ποια είναι η κατεύθυνση;
«Εγώ θα ήθελα τον Κώστα τον Μπακογιάννη αρχηγό της Νέας Δημοκρατίας στη θέση του Κυριάκου Μητσοτάκη. Αλλά δυστυχώς δεν θα γίνει ποτέ λόγω συγγένειας. Είναι ένας άνθρωπος που έχει κάνει πάρα πολλά πράγματα και η δυνατότητά του να ξεχωρίζει το σημαντικό από το ασήμαντο είναι εξαιρετική.
Πιστεύω ότι και ο Μητσοτάκης είναι ένας σκεπτόμενος πολιτικός. Εχει όμως ένα τεράστιο βάρος με το κόμμα που κουβαλάει. Αναρωτιέμαι πώς θα αντιδράσουν εκείνοι που θα κινδυνεύσουν να μην είναι υποψήφιοι, όπως επίσης αναρωτιέμαι αν τελικά θα τους ψηφίσει ο ελληνικός λαός. Ενας Αμερικανός παραγωγός, όταν τον ρωτούσαν πώς κάνει πάντα επιτυχίες με τις ταινίες του, έλεγε ότι "πρέπει να αρέσουν σε ένα δωδεκάχρονο παιδί". Ετσι είναι και ο λαός μας σε σχέση με το κόμμα που ψηφίζει».

- Θα μπορέσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης να ανανεώσει τη Νέα Δημοκρατία;
«Έχει την πρόθεση, έχει τις γνώσεις, έχει και την πολύ σωστή κρίση. Τα πράγματα που ακούω να λέει μου φαίνονται πολύ σωστά. Από εκεί και πέρα, αν θα μπορέσει να ανανεώσει το κόμμα, αν θα μπορέσει να δημιουργήσει ένα επιτελείο νέων ανθρώπων, δεν μπορώ να το ξέρω. Οι δυνάμεις της αντίδρασης και της συντήρησης στην Ελλάδα είναι πανίσχυρες. Εδώ, βλέπετε, η Εκκλησία, ένας από τους λόγους που είμαστε στα χάλια που είμαστε, ίσως όχι ο μόνος, αλλά σαφώς ο χειρότερος, καπέλωσε και τον ΣΥΡΙΖΑ και του υπαγόρευσε το μάθημα των Θρησκευτικών...».
- Υπάρχει κόμμα που μπορεί να αντιτεθεί στην Εκκλησία;
«Οχι, δεν περίμενα θαύματα, δηλαδή χωρισμό κράτους - Εκκλησίας, που είχε εξαγγελθεί άλλωστε. Δεν περίμενα μεγάλες μεταρρυθμίσεις και εντυπωσιακές αλλαγές. Αλλά δεν περίμενα να γίνει και το αντίθετο. Δεν είναι ότι δεν κατάφερε ο ΣΥΡΙΖΑ να επιβάλει την κοσμική του άποψη στην Εκκλησία, αλλά ότι την κατήργησε και ακολούθησε την Εκκλησία».
- Για λόγους ψηφοθηρίας;
«Ναι. Στη συζήτηση του Μητσοτάκη με τον Ράμφο, στο τέλος ο Ράμφος του είπε ότι επιτέλους κάποιος πρέπει να χωρίσει το κράτος από την Εκκλησία και ο Μητσοτάκης είπε ότι δεν είναι το βασικό τους θέμα... Πρέπει να βρεθεί ένας άνθρωπος που να έχει το κουράγιο που είχε ο Ελευθέριος Βενιζέλος να πηγαίνει κόντρα στον λαό. Δεν τον βλέπω να υπάρχει, εκτός αν εξελιχθεί ο Μητσοτάκης σε κάτι τέτοιο».
- Πώς βλέπετε την ιστορία της Κεντροαριστεράς;
«Κατ' αρχάς πιστεύω ότι η Ελλάδα είναι σε μεγάλο βαθμό κεντρώα, αλλά μετά τη μεταπολίτευση ο χώρος του Κέντρου έπεσε σε λάθος χέρια. Κατ' εμέ, ο φυσικός αρχηγός της κεντρώας παράταξης θα έπρεπε να είναι η Άννα Διαμαντοπούλου, γιατί είναι ευφυής, με σωστές απόψεις και μια διοικητική πείρα ευρωπαϊκού επιπέδου. Τη Φώφη Γεννηματά ούτε τη συζητάω. Ο Σταύρος Θεοδωράκης έχει να αντιμετωπίσει τα δικά του προβλήματα.
Ποιο είναι λοιπόν το πρόβλημα; Οτι έχεις μια ικανή γυναίκα, φιλόδοξη, αλλά χωρίς λαϊκό έρεισμα. Μια άλλη γυναίκα, ανίκανη, αλλά με λαϊκό έρεισμα. Κι έχεις τον καλύτερο όλων, κατά τη γνώμη μου, τον Βαγγέλη Βενιζέλο, ο οποίος όμως είναι αντιπαθής ακόμα και στον εαυτό του. Δεν έχει αρχηγό αυτό το μαγαζί και στην Ελλάδα κόμμα χωρίς αρχηγό δεν κάνει τίποτα. Αυτό φοβάμαι και λυπάμαι γιατί αυτός είναι και ο δικός μου χώρος. Νομίζω ότι είναι μια χαμένη υπόθεση».
- Σε αντίθεση με τον ΣΥΡΙΖΑ που βασίζεται στον Αλέξη Τσίπρα...
«Αν αυτή τη στιγμή έφευγε από τη μέση ο Αλέξης Τσίπρας, το κόμμα θα διαλυόταν σε δεκάδες συνιστώσες. Νομίζω ότι και μετά από μια ήττα, ο ίδιος έχει δυνατότητες επιβίωσης, είναι ικανός, είναι ρωμέικο πλάσμα και επικοινωνεί με τον Ρωμιό. Πιστεύω ότι ο Αλέξης Τσίπρας θα κάνει βουτιά με το κεφάλι βέβαια, αλλά έχει και τσαγανό και "χαρισματικότητα" για να μπορέσει να συντηρηθεί. Η έλλειψη παιδείας παίζει ρόλο στη χώρα μας. Αν ο Ελληνας κληθεί να επιλέξει μεταξύ του διανοούμενου και του μάγκα, ποιον θα προτιμήσει; Τον μάγκα».
- Πώς σας φάνηκε το Μνημείο της ΕΡΤ;
«Είναι γελοίο όχι απλώς το μνημείο, αλλά και η ιδέα του να βάλεις 23 ανθρώπους, που πέθαναν από διάφορες αιτίες, ότι είναι πεσόντες της ΕΡΤ... Μπορεί να μην είμαστε Πολυτεχνείο όπου μπήκε το τανκς, όπως είπε ο κ. Τσακνής, αλλά μπήκε το τανκς της ανεργίας... Εν τω μεταξύ, όλοι αυτοί που ήταν μέσα στην ΕΡΤ αποζημιώθηκαν παχυλά!».
- «Η δυστυχία τού να είσαι Έλληνας» αποδείχθηκε διαχρονικός τίτλος...
«Ομολογώ ότι όλη αυτή η κρίση μού έδωσε μια θετική εξέλιξη: Το βιβλίο μου αυτό, "Η δυστυχία τού να είσαι Έλληνας", που κυκλοφορεί από το 1975, σε διαρκείς επαναληπτικές εκδόσεις, αποτελεί ρεκόρ πωλήσεων. Πουλάει κάθε χρόνο πέντε με έξι χιλιάδες αντίτυπα, έχει μεταφραστεί σε όλες γλώσσες και παγκοσμίως έχει πουλήσει πάνω από εκατό χιλιάδες, ενώ έχει εισπράξει διθυραμβικές κριτικές... "Δυστυχώς φορτώθηκες τη 'Δυστυχία' για την αιωνιότητα", μου είχε πει ο μακαρίτης Γιώργος Σαββίδης.
Αλλά στην Ελλάδα μού έκανε ζημιά αυτό το βιβλίο. Διότι πριν κυκλοφορήσει ήταν διθυραμβικά αυτά που γράφτηκαν για μένα και μετά, λόγω της εντυπωσιακής επιτυχίας του, δεν γράφτηκε σχεδόν τίποτα, ούτε για τα υπόλοιπα βιβλία μου. Ακόμα και τη διεθνή επιτυχία της "Δυστυχίας" δεν την έχει αναφέρει πουθενά ο ελληνικός Τύπος».

- Πώς διαχειρίζεστε αυτή τη διαρκή σύγκρουση και απόρριψη;
«Ο Έλληνας παραμένει ενοχλημένος από το γεγονός ότι κάποιος πετυχαίνει. Εμένα δεν με συμπαθούν οι υπόλοιποι συγγραφείς, με θεωρούν αποδιοπομπαίο τράγο και περιθωριακό πλάσμα γιατί κάποτε ως επιχειρηματίας κέρδισα χρήματα. Η φίλη μου η Κική Δημουλά μου λέει ότι αν δεν σε δουν να ζητιανεύεις στη Σταδίου, κανείς δεν θα παραδεχθεί ότι είσαι πνευματικός άνθρωπος».
- Σας κοστίζει, υποθέτω...
«Ναι, με έχει πικράνει. Γράφω πάνω από εξήντα χρόνια. Κάθε χρόνο το υπουργείο Πολιτισμού βγάζει μια λίστα με όλα τα βιβλία που κυκλοφόρησαν μέσα στη χρονιά, από την οποία προκύπτει μια μικρότερη ώστε να επιλεγούν τα κρατικά βραβεία. Δικό μου βιβλίο μου δεν έχει μπει ποτέ ούτε στη μεγάλη ούτε στη μικρή. Δεν υπάρχω. Όπως δεν υπάρχω σε καμία ελληνική ανθολογία».
- Γιατί;
«Οταν έφυγα από το "Βήμα", για τα επόμενα δύο χρόνια δεν χτύπησε ούτε μια φορά το τηλέφωνο για δουλειά -κι ας ήμουν ο πιο επιτυχημένος του αρθρογράφος. Ενα βράδυ, θυμάμαι, συνάντησα τον Τεγόπουλο: "Ξέρεις γιατί δεν είσαι στην 'Ελευθεροτυπία';", μου είπε. "Γιατί γράφεις ό,τι θες. Κι όμως έχεις είκοσι χιλιάδες αναγνώστες, που σε ακολουθούν μετά τα Επίκαιρα" -απ' όπου είχα φύγει παλαιότερα. Και του απάντησα: "Μήπως έχω τόσους αναγνώστες γιατί γράφω ό,τι θέλω και αυτό το ξέρουν οι αναγνώστες;".
Πρόσφατα, μια Γαλλίδα δημοσιογράφος που γνώρισα με αφορμή μια έρευνα που έκανε στην Ελλάδα, μίλησε με πολλούς και μου είπε: "Σας αποκλείουν γιατί τους πέφτετε πολύς"». 

 

 

ΠΗΓΗ