Παρών ήταν μάλιστα ο επικεφαλής της Διεύθυνσης Θρησκευτικών Υποθέσεων της Τουρκίας, της γνωστής Diyanet, γεγονός που καταδεικνύει ότι δεν πρόκειται για ενέργεια κάποιας περιθωριακής θρησκευτικής ομάδας, αλλά για οργανωμένο περιστατικό.
Τουρκικά μέσα ενημέρωσης επισημαίνουν ότι μολονότι και τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχουν υπάρξει και άλλα καλέσματα σε ισλαμική προσευχή από τους μιναρέδες που περιστοιχίζουν την Αγία Σοφία, πρόκειται για την πρώτη φορά από τη δεκαετία του 1930 που μουεζίνης απηύθυνε το κάλεσμά του ενώ βρισκόταν μέσα στο ιστορικό μνημείο.
Άμεση ήταν η καταδίκη από το υπουργείο Εξωτερικών, με την Αθήνα να τονίζει ότι η Άγκυρα «οφείλει να επιδείξει, επιτέλους, τον απαιτούμενο σεβασμό προς το Διεθνές Δίκαιο και τις διεθνείς υποχρεώσεις που έχει αναλάβει για σεβασμό του συνόλου των μνημείων που βρίσκονται στην επικράτειά της, χριστιανικών ή μη».
«Εκφράζουμε την έντονη ανησυχία και δυσφορία μας για ένα ακόμη βήμα που υπονομεύει τον χαρακτήρα της Αγίας Σοφίας ως μνημείου παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς και που προφανώς δεν συνάδει με τις αρχές που οφείλουν να διέπουν ένα σύγχρονο, κοσμικό κράτος», δήλωσε ο εκπρόσωπος του ΥΠΕΞ, Ευστράτιος Ευθυμίου.
Ο κ. Ευθυμίου τονίζει ότι πρόκειται για ζήτημα «μείζονος σημασίας» που άπτεται «της προστασίας της ταυτότητας ενός μνημείου που ανήκει στον πανανθρώπινο πολιτισμό». «Αυτό πρέπει να το αντιληφθεί πρώτη από όλους η Τουρκία», υπογραμμίζει.
Δεν αποκλείεται μάλιστα η ελληνική διπλωματία να προβεί σε περαιτέρω κινήσεις.
Υπενθυμίζεται ότι πρόκειται για τη δεύτερη τουρκική πρόκληση σχετικά με την Αγία Σοφία σε διάστημα λίγων εβδομάδων, καθώς με αφορμή τον ιερό μήνα του Ραμαζανιού, που λήγει μέσα στην επόμενη εβδομάδα, η κρατική τουρκική τηλεόραση μεταδίδει από το εσωτερικό του μνημείου καθημερινή εκπομπή που περιλαμβάνει ανάγνωση αποσπασμάτων του Κορανίου.
Το ιστορικό μνημείο λειτουργεί κανονικά ως κοσμικό κτήριο, ως μουσείο. αφού χρησιμοποιήθηκε ως τέμενος για περισσότερους από τέσσερις αιώνες μετά την κατάληψη της Πόλης από τους Οθωμανούς, το 1453.
Η λειτουργία του τζαμιού διακόπηκε το 1931, κατά την κοσμική αναμόρφωση της Τουρκικής Δημοκρατίας υπό τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ. Η Αγία Σοφία άνοιξε τις πύλες της ως μουσείο το 1935.
Το ΥΠΕΞ έχει στο παρελθόν προβεί σε σειρά ενεργειών προς στη διεθνή κοινότητα και προς την UNESCO, ώστε να φέρει στο προσκήνιο το ζήτημα της Αγίας Σοφίας.
