Το κυκλοφοριακό αποτελεί ένα από τα κυριότερα ζητήματα που απασχολεί την καθημερινότητα των πολιτών στην Καλαμάτα, όπως και σε κάθε ελληνική πόλη που δυσκολεύεται χρόνο με το χρόνο να εξυπηρετήσει όλο και περισσότερα αυτοκίνητα. Για το λόγο αυτό, στόχος μας θα έπρεπε να είναι η αποσυμφόρηση των κεντρικών αστικών περιοχών και η εξορθολόγηση της ιεράρχησης του δικτύου τους.
Προς αυτή την κατεύθυνση, η δική μας θεώρηση για την κινητικότητα της πόλης μας, δεν φιλοδοξεί να υποκαταστήσει μια συνολική κυκλοφοριακή μελέτη της ευρύτερης περιοχής, που είναι απαραίτητη και έπρεπε να είχε γίνει εδώ και χρόνια. Επιθυμεί όμως να διατυπώσει ένα κείμενο βάσης που θα γεννήσει γόνιμους προβληματισμούς για τους μελλοντικούς στόχους της πόλης:
Εκτεταμένες πεζοδρομήσεις
Σε περιοχές με έντονη ιστορική και οικονομική αξία πρέπει να εξετάζεται η δυνατότητα να πεζοδρομούνται οι οδοί και να αποδίδονται στην ελεύθερη κυκλοφορία πεζών, όπως στο Ιστορικό Κέντρο (ειδικότερα οι οδοί Αιπύτου, Ηφαίστου, Ιθώμης και Αγίου Ιωάννου, όπου μπορεί σήμερα κάποιος κυριολεκτικά να σταθμεύει μπροστά στην εκκλησία των Αγίων Αποστόλων). Παράλληλα να επιτρέπεται η ήπια κυκλοφορία τροφοδοσίας εμπορικών χρήσεων για συγκεκριμένες ώρες. Ομοίως για την Παραλιακή Ζώνη, η μετατροπή της σε πεζόδρομο με παράληλλες αναπλάσεις και δημιουργία πολιτιστικών χώρων συνάθροισης κοινού με ευρύτερη διασύνδεση των ποδηλατοδρόμων και των δικτύων πεζών, θα προσελκύσει επενδυτικό και οικιστικό ενδιαφέρον, δίνοντας ζωή στην Ναυαρίνου και τον χειμώνα.
Μετατροπή σε δρόμους ήπιας κυκλοφορίας
Δρόμοι που συμβάλλουν στην καθημερινή κυκλοφοριακή διευθέτηση της πόλης, μπορούν να διατηρούν τον χαρακτήρα τους, με την ήπια βιώσιμη ανάπλασή τους σε ζώνες χαμηλής ταχύτητας. Τέτοιοι δρόμοι μεταξύ άλλων είναι οι οδοί Αναγνωσταρά, Αριστοδήμου, Σιδηροδρομικού Σταθμού, Χρυσάνθου Παγώνη, Ιατροπούλου, Αντωνοπουλου και Μητροπέτροβα.
Εξασφάλιση θέσεων στάθμευσης για τους μόνιμους κατοίκους
Συνεχώς λαμβάνονται μέτρα περιορισμού της εκμεταλλεύσιμης επιφάνειας των οδών, που οδηγούν στην μείωση των θέσεων στάθμευσης στις κεντρικές και νότιες περιοχές. Θα έπρεπε όμως πρώτα να καταγραφούν οι ανάγκες στάθμευσης των μονιμων κατοίκων των περιοχών αυτών και να εξασφαλίζεται με ετήσια κάρτα μια θέση ανά οικογένεια σε διακριτό ξεχωριστό χώρο για κατοίκους στα υφιστάμενα ή νέα παρακείμενα parking ή παρά την οδό, όπως γίνεται στα περισσότερα αστικά κέντρα στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Δεν μπορεί να λαμβάνονται στην πόλη μέτρα περιορισμού της στάθμευσης (είτε με ελεγχόμενη στάθμευση, είτε με το μπλεγμένο και καθόλου εξυπηρετικό σύστημα των μονών-ζυγών μηνών) μειώνοντας τις προσφερόμενες θέσεις στάθμευσης, χωρίς πρώτα να έχει εξασφαλισθεί η στάθμευση των μόνιμων κατοίκων.
Μεγάλα parking στις πύλες της πόλης
Μεγάλοι σταθμοί στάθμευσης αυτοκινήτων πρέπει να βρίσκονται εκτός πόλης και στις πύλες του οικιστικού συγκροτήματος (Νέα Είσοδος, Σπάρτης, Κρήτης, Δυτική και Ανατολική Παραλία) και από εκεί να υπάρχει συνεχής συγκοινωνιακή υποδομή και ένα εκτεταμένο δίκτυο πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων. Η δημιουργία parking στους περιμετρικούς δακτυλίους της Καλαμάτας θα αναγκάσουν τον επισκέπτη να σταθμεύει το αυτοκίνητό του εκτός κέντρου και από εκεί να κινείται με εναλλακτικούς μεταφορικούς τρόπους για τις κεντρικές περιοχές.
Ενίσχυση λεωφορειακής υποδομής
Ένας επιτυχημένος σχεδιασμός βασίζεται σε επίκαιροποιημένες κυκλοφοριακές και συγκοινωνιακές μελέτες και παράλληλα συνεργάζεται με τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς για ταχύτερα δρομολόγια μικρότερων οικολογικών λεωφορείων. Προς την κατεύθυνση αυτή, προτείνεται η απόδοση κινήτρων και η παροχή οικονομικής βοήθειας στους ιδιοκτήτες λεωφορείων για αντικατάσταση του στόλου τους, η εφαρμογή νέων δρομολογίων, η άσκηση κοινωνικής τιμολογιακής πολιτικής με χαμηλό επιδοτούμενο εισιτήριο, η αναδιάρθρωση των δρομολογίων προς τις νεες περιοχές της πόλης σε συνδυασμό και με τον περιμετρικό δακτύλιο και η δημιουργία «έξυπνων» αυτοφωτιζόμενων στάσεων αναμονής με έγκαιρη ενημέρωση του κοινού για την περιοχή και για τους τρόπους διασύνδεσής της με την υπόλοιπη πόλη.
Προαστιακός σιδηρόδρομος (Καλαμάτα – Μεσσήνη)
Το υφιστάμενο εγκαταλελειμμένο σιδηροδρομικό δίκτυο θα μπορούσε να αναλάβει την προαστιακή διασύνδεση των γύρω περιοχών με το κέντρο της Καλαμάτας. Ένα μέσο σταθερής τροχιάς που θα συνέδεε με συνεχή δρομολόγια τον Σιδηροδρομικό Σταθμό της Καλαμάτας με ενδιάμεσους σταθμούς το Νέο Δημαρχείο, το Ασπρόχωμα/ΤΕΙ, το Αεροδρόμιο και θα κατέληγε στον Σταθμό της Μεσσήνης, με προοπτική περαιτέρω επέκτασης στην Κυπαρισσία και σε άλλες περιοχές, έχει συγκοινωνιακό ενδιαφέρον, χρησιμοποιεί υποδομές που βρίσκονται σε αχρηστία και επανασυνδέει περιοχές με βέλτιστο τρόπο.
Τραμ
Πρέπει να γίνει με θάρρος η συζήτηση και αναζήτηση τρόπων για την τροχιοδρόμηση ενός αστικού μέσου σταθερής τροχιάς, όπως είναι το Τραμ, συνδέοντας άμεσα με συχνά σταθερά δρομολόγια περιοχές οικονομικού και τουριστικού ενδιαφέροντος, από την Αγορά μέχρι την παραλία. Αν θέλουμε να γίνουμε πανελλαδικά πρωτοπόροι, πρέπει να αρχίζουμε να υιοθετούμε από το εξωτερικό καλές πρακτικές βιώσιμης αστικής κινητικότητας.
Σταθμοί και Δίκτυο ποδηλατοδρόμων
Η επέκταση του υφιστάμενου δικτύου ποδηλατοδρόμων πρέπει να συνεχιστεί με μεγαλύτερη ένταση, κυρίως στον άξονα Ανατολής - Δύσης της κεντρικής περιοχής. Ιδίως η κακομελετημένη διάνοιξη της Βασιλέως Γεωργίου με την στενή κεντρική νησίδα ήταν μια χαμένη ευκαιρία για να φιλοξενεί εκτός των άλλων ποδηλατολωρίδες που σε συνδυασμό με το νέο ποδηλατόδρομο προς το Δημαρχείο, να διατρέχουν ολόκληρη την πόλη από άκρη σε άκρη. Η πυκνή διασύνδεση των δικτύων ποδηλατοδρόμων και η δημιουργία σταθμών κοινοχρήστων ποδηλάτων κοντά στα μεγάλα parking και στις περιοχές προσέλκυσης επισκεπτών θα μπορούσε να οδηγήσει σε εναλλακτικούς τρόπους κυκλοφορίας.
Δίκτυα πεζών
Οι διαπλατύνσεις των πεζοδρομίων δεν πρέπει να γίνονται αποσπασματικά, αλλά ως επιμέρους σκέλη ενός γενικότερου εκτεταμένου δικτύου πεζοδρόμων και μεγάλων πεζοδρομίων, που αυξάνουν την προσπελασιμότητα των κατοίκων στην πόλη και οδηγουν παράλληλα στην διασύνδεση ιστορικών, παραδοσιακών περιοχών και σημαντικων πολιτιστικών και θρησκευτικών χώρων, αλλά και στην συνένωση χώρων πρασίνου με τουριστικό ενδιαφέρον.
Τεχνολογική καινοτομία
Η χρήση της τεχνολογίας στην ιεράρχηση και διαχείριση του κυκλοφοριακού δικτύου είναι κάτι παραπάνω από απαραίτητη. Πέρα από την άμεση ενημέρωση από κινητά τηλέφωνα και εφαρμογές που μπορεί να προσφέρει για έκτακτα προβλήματα του δικτύου ή για την διαχείριση των διαθέσιμων θέσεων στάθμευσης, η Καλαμάτα μπορεί να διαθέτει ανοικτά τα δεδομένα της για την κυκλοφορία της. Έτσι θα επιτρέπει στον οποιονδήποτε να αναπτύξει μια εφαρμογή ενημέρωσης των υπηρεσιών του δήμου ή μια μελλοντική εφαρμογή ανάπτυξης «έξυπνων» διασυνδεδεμένων συσκευών. Έξυπνη εξάλλου είναι η πόλη που χρησιμοποιώντας την περιβαλλοντικά αειφόρο ψηφιακή καινοτομία παρέχει στους πολίτες της τη δυνατότητα να αναφέρουν με άμεσο τρόπο καθημερινά προβλήματα, όπως μια διαρροή στο δρόμο, και να παρακολουθήσουν την εξέλιξη της επίλυσής τους, να διατυπώνουν ηλεκτρονικά τα αιτήματά τους στο Δήμο, αλλά και να μπορούν να συζητήσουν διαδικτυακά μέσω μιας ανοικτής δημόσιας διαβούλευσης τα προβλήματά της πόλης.
Οι παραπάνω κατευθύνσεις, ανήκουν σε ένα ολιστικό σύνολο σχεδιαστικών μέτρων που προικοδοτούν την Καλαμάτα με μια σειρά από εναλλακτικούς τρόπους μεταφοράς, βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής των κατοίκων της.
Απαιτείται λοιπόν φρεσκάδα, νέες τεχνοκρατικές ιδέες και λύσεις, δίχως να υπάρχει φόβος για αλλαγές. Ο χρόνος μας πιέζει να σταματήσουμε να καθυστερούμε συντηρητικά το συγκοινωνιακό αύριο της πόλης. Είμαστε σίγουροι ότι το μέλλον της πόλης βρίσκεται σε μια ανθρωποκεντρική κυκλοφοριακή οργάνωση που σέβεται τους κατοίκους, εξυπηρετεί τους επισκέπτες και κυρίως εξασφαλίζει το δικαίωμα στην πρόσβαση όλων, ακόμη και των ΑμεΑ, των ηλικιωμένων και των παιδιών.
Βασίλης Παπαευσταθίου διπλ. πολ. μηχανικός ΕΜΠ, MSc Αρχιτεκτονική – Πολεοδομία
Ανδρέας Ζαγάκος ελεύθερος επαγγελματίας, ιδρυτής σχολείου τουρισμού
Δρ. Βασίλης Πουλόπουλος διπλ. μηχανικός η/υ & πληροφορικής Πατρών MSc, PhD
Τόνια Κουζή διπλ. αρχιτέκτων μηχανικός ΕΜΠ
Ευδόκιμος Φρέγκογλου επικοινωνιολόγος, τεχνολόγος πολιτισμου BA, MΑ, project manager "Διάζωμα"
Ηλίας Καλφακάκος διπλ. οικονομολόγος παν. Αθηνών
